О́zbekstannyń qajettiligi óteledi

Atalǵan kelisim eki memlekettiń munaı-gaz, munaı-gaz hımııasy jáne elektr energetıkasy salasyndaǵy yntymaqtastyǵyn yntalandyrýdy, О́zbekstanǵa shıki munaıdyń jetkizilýin ulǵaıtýdy, sondaı-aq Qazaqstannyń ońtústigin kúzgi-qys­qy kezeńde tabıǵı gazben úzdiksiz jab­dyqtaýdy kózdeıdi. Sondaı-aq О́z­bekstannyń gaz-kólik júıesin paı­dalaný arqyly elimizdiń ońtús­tik aımaqtaǵy gaz qaýipsizdigin da­mytýǵa yqpal etedi. 

– Qazaqstan aldaǵy ýaqytta da О́zbekstanǵa óz resýrstarynan mu­naı jetkizýge daıyn. Ol shı­kizatty Sha­ǵyr stansasyndaǵy temir­jol sıs­ternalaryna aýystyryp, tıeý ar­qyly Keńqııaq-Qumkól munaı qu­byry boıynsha jetkiziledi. Qazirgi ýaqytta osy baǵyttaǵy tarıf bir tonna úshin shamamen 25 AQSh dollaryn quraıdy, – dedi Energetıka mınıstri. 

Onyń aıtýynsha, kazirgi ýa­qyt­ta О́zbekstannyń suranysy bo­ıynsha Reseı tarapy jylyna 1 mln tonnaǵa deıin munaı jet­kizý máselesin qarastyrýda. Bul ret­te Qazaqstan eki el arasynda tran­zıttik tarap retinde qaralady.

– Jalpylaı aıtqanda, О́zbekstan jylyna 5 mln tonnaǵa deıin munaı satyp alýdy josparlaýda. Sonyń ishinde Qazaqstannan – 2 mln, Re­seı­den 3 mln tonna munaı satyp alýǵa nıetti. Sonymen qatar Qazaq­stannyń ózinen 5 mln tonna mu­naı alýdy da qarastyrýda, – dedi Q.Bo­zymbaev. 

Mınıstrliktiń derekterine qa­­r­aǵanda, О́zbekstanǵa bes mln ton­na munaıdy turaqty jetkizý úshin kólik ınfraqurylymyna birsha­ma ınvestısııalar qajet. Atap aıt­qanda, Reseı munaıyn Qazaqstan aý­ma­ǵy arqyly tranzıtteý kezinde Túı­mazy – Omby – Novosibir eki mu­naı qubyrynyń ótkizý qabi­letin 11 mln tonnadan 17,5 mln ton­naǵa deıin keńeıtý qajet bola­dy. Sonymen qatar «Trýdovoe» mu­­naı qubyry stansasyn qaıta jaraq­tan­dyrý talap etiledi. Buǵan qajetti boljamdy ınvestısııalar 70 mln AQSh dollarynan asady. Son­daı-aq Keńqııaq – Atyraý munaı qu­by­rynyń ótkizý qabiletin ulǵaıtý úshin qajetti ınvestısııa 120 mln AQSh dollarynan asady. 

Onyń ústine elimizdiń oń­tú­s­ti­ginen О́zbekstan shekarasyna deıin qýaty jylyna 5 mln tonna ótkizýge qabiletti jańa munaı qubyryn salýǵa 133 mln AQSh dollary qa­jet. 

– Qajetti ınvestısııalardy es­kere otyryp, Qazaqstannan О́zbek­stanǵa munaı tasymaldaý tarıfi bir tonna úshin shamamen 60 dollar bolýy múmkin. Al Reseıden munaı tranzıti bir tonna úshin shamamen 38 AQSh dollaryn quraýy múmkin. Ol munaıdy elimizdiń batysyndaǵy Teńiz, Qashaǵan, Qarashyǵanaq ken oryndarynan jetkizýge bolady, – dep atap ótti Q.Bozymbaev. 

Keńesshilerge talap kúsheıedi

Jalpy, otyrysta memlekettik qyzmet jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar en­gizý týraly depýtattar bastamashy bolǵan zań jobasy da birinshi oqylymda maquldandy.

Zań jobasynyń negizgi normalary konkýrstyq irikteýden ótken jáne tıisti jergilikti atqarýshy or­gandardyń basshylary laýazy­myna taǵaıyndalatyn kandıdatýralardy ortalyq atqarýshy organdarmen mindetti kelisý týraly normalardy qoldanystaǵy birqatar zańdardan alyp tastaýǵa, konkýrstyq komıssııa men biryń­ǵaı konkýrstyq komıssııa qurý tártibin naqtylaý jolymen konkýrstyq resimderdi jetildirýge, ýákiletti organnyń memlekettik qyzmetshilerdi basqa memlekettik or­gandarǵa issaparǵa jiberý tár­tibin ázirleý jónindegi fýnksııa­laryn bekitýge, memlekettik qyz­metti toqtatý jáne qaıta bas­taý mer­zimderin naqtylaýǵa, synaq merzi­min esepteý men ótkizý tártibin jáne mindetti arnaıy tekserý júr­gizý tártibin naqtylaýǵa, saıası memle­kettik qyzmetshilerdi, son­daı-aq «A» korpýsynyń kadr rezer­vin­degi adamdardy «A» jáne «B» korpý­synyń memlekettik ákimshilik laýa­zymdaryna taǵaıyndaý tártibin naqtylaýǵa baǵyttalǵan. 

– Búginde zań talaptaryna sáı­kes synaq merzimi arnaıy tek­se­rýdiń oń nátıjesi alynǵannan keıin ǵana eseptele bastaıdy. Dál sol kezden bastap konkýrstan ótip, qyzmetke kirgen adam memlekettik qyzmetshi bolyp sanalady. Bul rette arnaıy tekserý júrgizý merzimi 3 aıǵa deıin sozylady. Al synaq merzimi 3 aıdan bastalyp, keıbir jaǵdaılarda 6 aıǵa deıin sozylýy múmkin. So­nyń saldarynan azamat­tar 9 aıǵa deıin taǵaıyndaýdan ót­peı, qyz­metshi ózine tıesili áleý­mettik qol­daýlardy tolyq ala almaıdy. So­ǵan baılanysty depý­tattar synaq merzimin eńbek shar­ty qoldanyla bastaǵan kezden nemese konkýrstan ótkeni aza­mattyń jumysqa kelgen kúninen bas­tap esepteýdi usynyp otyr, – de­di zań jobasy boıynsha baıandama jasaǵan Májilis depýtaty Er­sul­tan Bekturǵanov. 

Otyrys barysynda depýtat Za­ǵıpa Balıeva keńesshiler ınstı­týtynyń qyzmetine qatysty saýa­lynda, olardyń qyzmetke taǵaıyn­dalarda konkýrstardan ótpeıtin­digin, soǵan qaramastan memleket­tik fýnksııalar júktelip, qupııa má­limettermen jumys isteıtindigine, úkimettik baılanystar qyzmetin paıdalanatyndyǵyna toqtaldy. Bul saýalǵa bergen jaýabynda Mem­lekettik qyzmet isteri jáne sy­baılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi tóraǵasynyń orynbasary Aıgúl Shaıymova: «Búgingi zań jobasy birinshi basshylardyń keńesshileri úshin tıisti shekteý­ler qoıý turǵysynda qyzmetti jetil­dirýdiń birqatar normalaryn qaras­­tyrady. Olar úshin qazirgi kezde mem­lekettik qyzmetke konkýrs­tan tys taǵaıyndalý múmkindigi bar, alaıda osy sanattaǵy adamdar­dyń ári qaraı ósýine shekteý­ler qarastyrylǵan. Eger de buryn­dary shekteý bolma­sa, endi biz osyn­daı shekteýdi en­gizdik. Atap aıt­qanda, keńesshi laýazymyna taǵaı­yn­dal­ǵannan keıin, aldaǵy ýaqytta kon­kýrssyz basqa qyzmetterge man­sap­tyq ósýine jol berilmeıdi», dedi. 

Jalpy, otyrysta sondaı-aq Tá­jikstan, Qyrǵyz, Qazaqstan respýb­lıkalary men Ismaılıtter Ima­maty arasyndaǵy Ortalyq Azııa Ýnıversıtetin qurý jónindegi shartqa hattamany ratıfıkasııalaý týraly zań jobasymen beıindi komıtetke jumysty jalǵastyrý tapsyryldy. 
Depýtattar, sonymen qatar «Qor­­­ǵanys ónerkásibi jáne memle­kettik qorǵanystyq tapsyrys týra­ly» zań jobasyna Senat engizgen óz­gerister men tolyqtyrýlardy qa­rady.

Serik ÁBDIBEK,

«Egemen Qazaqstan»