Sport • 22 Sáýir, 2019

Arýlarǵa aq jol tileımiz!

Sanaýly kúnderden keıin Qytaıdyń Sıan qalasynda sary qurlyqtyń barlyq beldi balýandary bas qosady. Buǵan deıin biz grek-rım jáne erkin kúresinen ótken Azııa chempıonattarynyń tarıhy jáne qazaqstandyq sportshylardyń sol jarystarda qol jetkizgen tabystary týrasynda biraz maǵlumat berdik. Al búgingi maqalamyzda áıelder kúresi jaıynda áńgime qozǵaımyz.

Ǵalym SÚLEIMEN

Áıelder kúresinen alǵashqy Azııa chempıonaty 1996 jyly Qytaıdyń Sıaoshanı qalasynda uıymdastyryldy. Aıtýly jarysta toǵyz salmaq dárejesi boıynsha júldeler sarapqa salynyp, onyń jeteýinde japon qyzdary jeńimpaz atandy. Bir altyn Qytaı sportshysyna buıyrsa, taǵy bireýin AQSh-tan kelgen Patrısııa Saýnders ıelendi. Sary qurlyqtyń ishki jarysynda amerıkalyq balýannyń ne sebepti óner kórsetkenin jankúıerler osy kúnge deıin túsine almaı dal. Osy másele jóninde kúres óneriniń basy-qasynda júrgen mamandarǵa saýal joldaǵan edik, olar da tushymdy jaýap qaıtara almady. Biraq bizder úshin bul mańyzdy emes. Bizder úshin mańyzdysy – Aspanasty elinde ótken básekede qazaqstandyq Svetlana Volkovanyń (57 kılo) qola medal ıelenýi.

1997-2001 jyldar aralyǵynda Azııa chempıonatynyń jalaýy tórt márte jelbiredi. Sol tórt jarysta júlde alǵandardyń tiziminde birde-bir jerlesterimiz joq. 2003 jyly Nıý-Delıde ótken baıraqty básekede Qazaqstannyń Týy astynda óner kórsetken Svetlana Iаroshevıch (75 kılo) altynnan alqa taǵynsa, 2004 jyly Tokıodan qorjynymyz bos qaıtty.

2005 jyldan beri elimizde áıelder kúresiniń órleý kezeńi bastaldy. Sol jyly Ýhanda Bekzat Mustafına (48 kılo) men Olga Jánibekova (72 kılo) úshinshi orynǵa taban tirese, kelesi maýsymda Almatyda Elena Shalygına (63 kılo) kúmis jáne Olga Kalınına (67 kılo) men Olga Jánibekova (72 kılo) qola medaldy ıemdendi.

2007 jyly Bishkekte tórt sportshymyz fınalǵa shyqty. Solardyń arasynan Juldyz Eshimovanyń (51 kılo) baq juldyzy jandy. Elena Shalygına (63 kılo), Darıa Karpenko (67 kılo) jáne Olga Jánibekova (72 kılo) sheshýshi tusta utyldy. Al Olga Smırnova (55 kılo) qolaǵa qol jetkizdi.

2008 jyly Chedjýde bes júlde aldyq. Juldyz Eshimovanyń (51 kılo), Saltanat Ábdirahmanova (55 kılo) jáne Olga Smırnova (59 kılo) kúmiske qol sozsa, Elena Shalygına (63 kılo) men Darıa Karpenko (67 kılo) qolany qanaǵat tutty.

2009 jyly Pattaııa da tuńǵysh ret Qazaq eliniń Ánurany eki márte shyrqaldy. Tatıana Amanjolova (51 kılo) men Elena Shalygına (63 kılo) altynnan alqa taǵyndy. Juldyz Eshimova (51 kılo) fınalda súrinse, Aıym Ábdildına (55 kılo) úzdik úshtikti qorytyndylady.

2010 jyly Úndistannyń astanasynda túrli medaldardy bir-birden oljaladyq. Gúzel Manıýrova (72 kılo) altyn, Juldyz Eshimova (51 kılo) kúmis jáne Olga Jánibekova (67 kılo) qola medaldy moıyndaryna ildi.

2011 jyly Tashkentte Gúzel Manıýrova (72 kılo) taǵy da teńdessiz dep tanyldy. Aıym Ábdildına (55 kılo) men Tatıana Zaharova (67 kılo) úshinshi satyǵa jaıǵasty.

2012 jyly Kýmıde Qazaqstan quramasy óte keremet óner kórsetti. Qorjynymyzda – bes júlde. Elena Shalygına (63 kılo) ekinshi jáne Gúzel Manıýrova (72 kılo) úshinshi ret Azııa chempıony degen ataqqa qol jetkizdi. Aıjan Ismaǵulova (55 kılo), Aıym Ábdildına (59 kılo) jáne Tatıana Zaharova (63 kılo) úshinshi oryndy ıelendi.

2013 jyly Nıý-Delıde jalǵyz ǵana Tatıana Amanjoldyń (51 kılo) altynyn qanaǵat tutsaq, 2014 jyly Qazaqstannyń bas qalasynda Ánuranymyz eki márte shyrqalyp, Týymyz úsh ret kókte jelbiredi. Tatıana Amanjol (48 kılo) men Gúzel Manıýrova (75 kılo) qarsylas shaq keltirmese, Aıym Ábdildına (55 kılo), Ekaterına Larıonova (63 kılo) jáne Elmıra Syzdyqova (67 kılo) júldegerler qatarynan kórindi.

2015 jyly Dohada alty arýymyz jeńis tuǵyryna kóterildi. Alaıda olardyń eshqaısysyna altyn buıyrmady. Elmıra Syzdyqova (67 kılo) kúmis, Tatıana Amanjol (48 kılo), Juldyz Eshimova (55 kılo), Aıym Ábdildına (58 kılo), Ekaterına Larıonova (63 kılo) jáne Gúlmaral Erkebaeva (75 kılo) qola medaldy enshiledi.

2016 jyly Bangkokta úsh balýanymyz aqtyq synǵa alqynbaı jetkenimen, úsheýi de sheshýshi tusta óz qarsylastaryna ese jiberdi. Olar – Irına Borısova (48 kılo), Aıym Ábdildına (58 kılo) jáne Elmıra Syzdyqova (69 kılo). Madına Baqbergenova (60 kılo) men Gúlmaral Erkebaeva (75 kılo) úshinshi satyǵa taban tiredi.

2017 jyly Nıý-Delıdegi dodany tórt júldemen qorytyndyladyq. Juldyz Eshimova (53 kılo) fınalda utyldy. Irına Borısova (48 kılo), Aıaýlym Qasymova (60 kılo) jáne Gúlmaral Erkebaeva (75 kılo) júldegerler sanatyna qosyldy. Al 2018 jyly Bishkekte shymyldyǵy túrilgen jarysta Juldyz Eshimova (53 kılo), Irına Kazıýlına (68 kılo) jáne Gúlmaral Erkebaeva (76 kılo) qola medaldy ıelendi.

Osy kúnge deıin áıelder arasyndaǵy Azııa chempıonatynyń komandalyq esebiniń bas júldesi tek eki memlekettiń ókilderine ǵana buıyrǵan eken. Bul rette sary qurlyqtyń kóshbasshysy dep Japonııany aıtýǵa tolyq negiz bar. 1996-2008 jyldar aralyǵynda aıtýly jarystyń jalaýy 21 márte jelbirese, Kúnshyǵys eliniń qyzdary 16 ret dara shyqqan eken. Qalǵan júldeniń beseýi Qytaı quramasynyń enshisinde.

Jeńip alǵan bas júldelerdiń sany boıynsha Qazaqstan úshinshi orynda. Ár jyldary bizdiń sulýlarymyz 11 ret altynnan alqa taǵyndy. Mońǵolııanyń segiz bas júldesi bar. Ońtústik Koreıanyń ókilderi tórt márte teńdessiz dep tanyldy. Olardyń Soltústiktegi kórshileri 3 ret jeńis tuǵyrynyń eń bıik satysyna kóterildi. Qyrǵyzstanda eki altyn bar. Túrikmenstan, Taıpeı, Úndistannyń qyzdary bir-bir retten top jardy. Mine, Azııanyń altyny osy sanaýly elderdiń balýandaryna ǵana buıyrǵan eken. Osy derekterdiń ózinen-aq, bas júldelerdiń kóbi Japonııa men Qytaıǵa ketkenin ańǵarýǵa bolady.

Qazaqstan quramasynyń Azııa chempıonatynda jeńip alǵan jalpy júldeler sany – 56. Tarqatyp, aıtsaq, bizdiń arýlar 11 altyn, 14 kúmis jáne 31 qolany oljalady. 31 márte ótken aıtýly jarystyń beseýinde jerlesterimiz komandalyq esepte úshinshi oryndy ıelendi. Bul kórsetkishterge biz 2007 jyly – Bishkekte (1 altyn+3 kúmis+1 qola), 2009 jyly – Pattaııada (2+1+1), 2010 jyly Nıý-Delıde (1+1+1), 2011 jyly Tashkentte (1+0+2), 2012 jyly Kýmıde (2+0+3) jáne 2014 jyly Nur-Sultanda (2+0+3) qol jetkizdi.

2018 jylǵy Azııa chempıondary

50 kılo – Leı Chýn (Qytaı)

53 kılo – Pak En Mı (Soltústik Koreıa)

55 kılo – Sakı Igarası (Japonııa)

57 kılo – Peı Sınjý (Qytaı)

59 kılo – Jý Nınnın (Qytaı)

62 kılo – Pýrevdorjıın Orhon (Mońǵolııa)

65 kılo – Navdjot Kaýr (Úndistan)

68 kılo – Chjoý Fen (Qytaı)

72 kılo – Han Iýe (Qytaı)

76 kılo – Chjoý Sıan (Qytaı)

Kúnniń mańyzdy jáne ózekti jańalyqtaryn «Egemen Qazaqstan» telegram kanalynan oqyńyz