«Almaty qalasynyń erekshe már­te­besi týraly», «Jergilikti mem­le­­­ket­tik basqarý jáne ózin-ózi bas­qarý týraly», «Sáýlet, qala qu­ry­lysy jáne qurylys qyzmeti týraly» zań­­darǵa engizilgen ózgerister men to­lyq­ty­rý­lar­ǵa sáıkes ońtústik sha­har kelbeti qalaı túrlenedi? Jyl sanap qulashyn keńge jaıǵan Almaty aıasyndaǵy eldi mekender qalaı damıdy? Jurtshylyqtyń kókeıin­degi kóptegen saýaldarǵa jaýap bere otyryp, Almaty qalasy ákim­di­giniń baspasóz ortalyǵynda brıfıng ótkizgen Almaty qalasy ákiminiń orynbasary Muhıt Ázirbaev, «Almaty qalasynyń damý ortalyǵy» AQ basqarma tóraǵasy Sanjar Iztile­ýov, sondaı-aq Almaty qalasy jer qa­ty­­nas­­ta­ry basqarmasynyń basshy­sy Ardaq Samambetov, Qalalyq jos­par­laý jáne ýrbanıstıka bas­qar­­­masynyń basshysy Almashan Ahmedjanov ońtústik sha­har­dyń erek­she mártebesine qatysty ma­ńyz­dy jaıt­tarmen bólisken bolatyn.

Muhıt Ázirbaevtyń aıtýynsha, zańnamada bekitilgen talaptar Almaty qalasyn damytýdyń bas josparyna sáıkes qala jáne qala aınalasyndaǵy aımaqtarda qurylystardy jospar­laý­ǵa, úılestirýge múmkindik beredi. Tyń jobalardy júzege asyrý barysynda tur­ǵyn­­dardyń múddesi men talaptary eske­ri­letin bolady. Ákimdik quzyretiniń keńeıýi qala qur­ylysy úshin, sondaı-aq qala mań­yndaǵy aýmaqtarda áleýmettik, turǵyn úı, kólik, ınjenerlik jáne basqa ınfraqurylymdy damytýdyń tıimdiligin arttyrýǵa qolaıly bolyp otyr. Osy oraıda, Almaty oblysy ákimdigimen birlesip Almaty aglomerasııasyn 2030 jylǵa deıin damytýdyń óńiraralyq jospary ázirlengen. Onda halyqty turǵyn úımen, áleýmettik qyzmetpen qamta­ma­syz etý, jańa jumys oryndaryn ashý, kólik jáne ınjenerlik ınfra­qur­ylymdy damytý, qalany azyq-túlik ónimderimen qamtamasyz etý, jańa týrıstik nysandardy damytý men ekologııaǵa qatysty naqty jobalar kórinis tapqan. Sonymen qatar bıyl qala men oblys aýmaǵynda Úlken Almaty aınalma avtokólik jolyna qatysty jospar ázirlenip otyr.

Myń jyldyq tarıhy bar ári qarjy ortalyǵy bolyp sanalatyn Almaty búginde sáýlet kelbeti qa­lyptasqan mádenı ortalyq. Osy oraıda qalany bezendirý men qu­ry­lys júrgizýdi reglamentteý, ǵıma­rat­tardyń sáýlet kel­betin saqtaý bo­ıynsha erejeler qabyldaý ýaqyt kúttirmeıdi. Mamandar abat­tandyrý, jasyldandyrý, jaryq­tan­dyrýdy standarttar aıasynda júzege asyrýda osy ýaqytqa deıin kezdesken birqatar beıbereketsizdikterge jol beril­meı­ti­nin aıtady. Sonymen qatar jańa erejeler balabaqshalar men mek­tep­ter, saýda jáne qosymsha bilim berý ortalyqtary, sport seksııalary, medısınalyq, turmystyq qyzmet nysandarynyń damýyna da barynsha kóńil bólinedi. Munyń barlyǵy qala turǵyndarynyń qolaıly ómir súrýine, bıznesti damytýǵa baǵyttalady. Al josparlanǵan bar­lyq ózgerister qoǵam jáne iskerlik orta ókilderimen talqylanatyn bolady.

Almashan Ahmedjanov atap ótke­nin­deı, qalanyń erekshe mártebesi týraly zańnama búginde qalanyń damýy­na kedergi keltirip otyrǵan kóptegen máse­lelerdiń oń sheshimin tabýyna múm­kindik beredi. Ár qalanyń ózindik kel­be­ti, damý baǵdary bar deıtin bolsaq, búginde eki mıllıonǵa jýyq halqy bar Almatyda qalaishilik ári qala mańy máseleleri jetkilikti. Aldaǵy ýa­qytta normatıvtik talaptarǵa oraı tıisti standarttar qabyldanyp, onda qala­nyń sáýlet kelbetin saqtaýǵa, ǵıma­rattardy qala eskertkishteriniń qata­ryna qosý jaıyndaǵy erejelerdi bekitý men saqtalýyna erekshe kóńil bóli­netin bolady. Sonymen qatar qala­ny bezendirýde de belgili talaptar saq­ta­la­dy.

Almaty qalasy jer qatynastary basqarmasynyń basshysy Ardaq Samam­betovtyń aıtýynsha, búginde qala­daǵy jerlerdiń toqsan paıyzǵa jýy­ǵy jeke menshiktiń úlesinde. Zań aıasynda osy jerlerdi memleket ıeligine qaıtarýǵa baılanys­ty qyzmetti júzege asyratyn ká­si­poryn qurý qajettiligi týyndap otyr. Búginde jıyrmadan astam joba­nyń júzege asyp jatqanyn eske­retin bolsaq, Qulja traktindegi Rys­qulov-Emsov jol aıyryǵy, Abaı dań­ǵy­lyndaǵy, t.b. iri jobalardy júzege asyrýǵa baılanysty 600-ge jýyq jer ýchaskesine qatysty ju­mys júr­gi­zilýde. Al memleket qajetine oraı qaıtarylatyn jer ýchas­keleriniń ıe­le­rine naryqtyq baǵa­men ótemaqy tóle­ne­tin bolady. Qal­anyń bas josparyn júzege asyrý bary­synda Almaty aglomerasııasy, Almatyny damytýdyń 2050 jylǵa arnalǵan strategııasyna sáıkes kólik, energetıka, áleýmettik nysandardy salý barysynda jer telimderin paı­da­lanýǵa baılanysty naqty talaptar qarastyrylǵan.

ALMATY