"Tilenshide" qyzý tirlik

– Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qory 2017 jyldan beri «Eńbek» memlekettik baǵdarlamasyna tikeleı qatysýda. Osy baǵdarlama aıasynda usynatyn 4 nesıelik baǵytymyz bar. Iаǵnı mal sharýashylyǵyn damytýǵa, egin sharýashylyǵyn damytýǵa, aýyldaǵy kásipkerlikti damytýǵa jáne aýylsharýashylyq ónimderin qaıta óńdeýge nesıe beriledi. Jalpy «Eńbek» baǵdarlamasy boıynsha nesıe 6 paıyzben usynylady. Al kópbalaly analarǵa, jaǵdaıy tómen otbasylarǵa 4 paıyzben beriledi, - deıdi qordyń oblystyq fılıaly basshysy Erbulan Túshkenov.

Taratyp aıtsaq, joǵaryda atalǵan 4 baǵyttyń biri - mal sharýashylyǵyn damytýǵa 4 mıllıon teńgege deıin nesıe beriledi. Zákirlik kooperasııasy aıasynda 12 mıllıon teńgege deıin nesıe qarastyrylǵan. Bul qaryzdar 6,5 jylǵa deıin beriledi. Onyń ishinde jeńildetilgen kezeń qarastyrylǵan. Ekinshi, egin sharýashylyǵyn damytýǵa nesıe 6 mln teńgege deıin beriledi. Úshinshi, aýyldaǵy kásipkerlikti damytýǵa nesıe 6 mln teńgege deıin, 5 jylǵa beriledi. Bul nesıe aýyldaǵy aýyl sharýashylyǵy túrlerine jatpaıtyn naýbaıhana, monsha t.b. bıznesti damytýǵa arnalǵan.

Nesıeniń tórtinshi, eń qomaqty bóligi aýylsharýashylyq ónimderin qaıta óńdeý jáne saqtaýǵa baǵyttalǵan kásipkerlikti qoldaý úshin qarastyrylǵan. Iаǵnı, sharýalar 15 mln teńgege deıin qarajatty 5 jylǵa deıin ala alady.

- Aýyl sharýashylyq keshenderdi damytý boıynsha memlekettik baǵdarlama aıasynda mal sharýashylyǵyn damytýǵa 10 jylǵa 30 mln teńgege deıin bere alamyz. Buǵan iri qara, jylqy, túıe satyp alýǵa bolady. Bul nesıe 16 paıyzben beriledi, biraq memleket ol ósimniń 10 paıyzyn óz moınyna alady. Kásipkerge 6 paıyzy ǵana qalady. Bıyl Batys Qazaqstan oblysyna agroónerkásipti damytý baǵdarlamasy boıynsha mal sharýashylyǵyn damytýǵa 800 mln teńge qarastyrylǵan. Onyń 400 mıllıony jylqy sharýashylyǵyn damytýǵa, 380 mln teńge – iri qara alýǵa, 75 mln teńge – usaq mal alýǵa jumsalmaq. Dál qazir ótinish qabyldaý júrip jatyr, - deıdi Erbulan Túshkenov.

Aýyldaǵy aǵaıynnyń nesıe alarda aldynan shyǵatyn úlken kedergi – kepildik qoı. Dál osy tusta bul nesıeniń úlken jeńildigi bar eken. Máselen, sharýa asyl tuqymdy mal satyp alǵysy kelse, jalpy nesıeniń 25 paıyzyna ǵana kepil qoıady. Qalǵan 75 paıyzy úshin alǵan maly kepil bolady.

Dál osy nesıeniń qaıyryn kórip, dalany malǵa toltyryp otyrǵan sharýanyń biri – «Tilenshi» sharýa qojalyǵynyń jeetkshisi Ergen Taýmyshev.

Syrym aýdanynyń Shaǵyrlyoı aýyldyq okrýgine qarasty Tilenshi qystaǵyn jaılap otyrǵan Ergen aǵanyń qojalyǵynda búginde 350-den asa sıyr, 80-nen asa jylqy bar eken. Osy maldyń quralýyna Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qorynyń tikeleı kómegi bolǵan.

- Sovet ókimetiniń sońǵy jyldary dál osy Tilenshi qystaǵynda balam shopan bolyp, mal baqty. Keıin sovhoz taraǵanda osy jerdi ıemdenip qaldyq. 2000 jyldardyń basynda sharýa qojalyǵyn qurdyq. Áıtkenmen, kásibimizdiń damýyna 2013 jyly Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qorynan alǵan 10 mln teńge nesıe kóp kómektesti. Ol qarjyǵa 50 bas sıyr aldyq. Aýyl sharýashylyǵyna qajetti tehnıkamyzdy túgendedik. Balalardyń tatýlyǵynyń arqasynda sharýamyz júrip tur. Burynǵy nesıeden tolyq qutylyp, bıyl jańa nesıe – 30 mln teńge alyp otyrmyz. Asyl tuqymdy 90 bas sıyr satyp aldyq. Osylaısha tek analyq sıyrdyń ózi qazir 250-ge jetti. Nesıeniń 6 paıyz ósimin ǵana tóleımiz. Eki jyl kanıkýly taǵy bar, - deıdi Ergen aqsaqal.

Tilenshi sharýa qojalyǵynyń tirligin kózimizben kórip, sharýany urshyqtaı úıirgen aǵaıyndy jigitterdiń isine rıza boldyq. Taılanǵan 2 myń orama shóp qos maıa bolyp jınaýly tur. Tóbesinen sý ótpeıtin qaraǵaı qora da saıly. Bul mańda ashyq sý, ózen-kól joq. Mal sýdy qudyqtan ishedi. Sý motormen tartylady. Maldy qudyqtan sýarýdyń ábigeri bolǵanymen, paıdasy da az emes. Shilińgir shildeniń ystyǵynda qudyqtyń tastaı sýyq, taza sýyn ishken mal aýyrmaıdy, kúıli bolady. Rasynda da Tilenshiniń túliginiń túgi jyltyrap tur eken. 

- Aýylymyzda elektr jelisi de, kógildir otyn da joq edi. Jaqynda arnaıy traktor alyp, osy qystaqtan 2-3 shaqyrym jerden ótip jatqan tabıǵı gaz qubyrynan jeli tartýǵa kiristik. Gaz kelse, balalar ot jaǵyp, kúl shyǵarý beınetinen qutylar edi, - deıdi Ergen aqsaqal.

Bala demekshi, Ergen aǵanyń alty uly bar. Oral qalasynda árqaısynyń úı-jaıy, otbasy bar. Mal baǵýǵa Tilenshi qystaǵyna kezekpen keledi. Barlyq sharýany uıymdasyp jasaıdy eken. «Tórteý túgel bolsa, tóbedegi keledi» degen osy.

- Bolashaqta saýyn sıyrdy kóbeıtip, mal ónimderin ózimiz óndirgimiz keledi. Oǵan arnaıy jabdyqtar, saıly qora-jaı kerek. Memlekettiń kómegi arqasynda kásibimizdi damytyp, jyldan jylǵa kóterilip kele jatyrmyz. Adal eńbek armanǵa jetkizedi ǵoı, - deıdi uldaryn uıymdastyryp, ulaǵatty istiń uıytqysy bolyp otyrǵan aqsaqal.

P.S. Bıyl Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qorynyń óńirdegi fılıaly jergilikti kásipkerlerge jalpy somasy 2 mıllıard 51 mıllıon teńge bolatyn 524 nesıe bergen. Sonyń ishinde 469 nesıe «Eńbek» baǵdarlamasyna tıesili. Nátıjesinde 627 adam jumyspen qamtylǵan. «Nesıe berý jumystary áli de jalǵasýda» deıdi fılıal dırektory Erbulan Túshkenov.

Batys Qazaqstan