Jyl basynda Úkimettiń ekonomıkalyq blogy nan, makaron ónimderi, qaraqumyq jarmasy, tazartylǵan kúrish, sıyr eti, jumyrtqa, kúnbaǵys maıy, tuzdyń shekti baǵasyn belgilep, Saýda jáne ıntegrasııa, Aýyl sharýashylyǵy, Ulttyq ekonomıka mınıstrlikteri birlesken buıryqqa qol qoıǵan bolatyn. Baǵalar ár aımaqqa jeke belgilenedi.

Nur-Sultan qalasynda birinshi surypty unnan pisirilgen 1 kılo nan 150 teńge, Almaty men Shymkent qalalarynda 146 teńge turatyn bolady. Osylaısha nan bólkesiniń quny Nur-Sultan qalasynda – 82,5 teńgeden, Almaty jáne Shymkent qalalarynda – 80,3 teńgeden aspaıdy. Al qaraqumyq jarmasynyń baǵasy Almaty men elordada birdeı – 339 teńge. Sıyr eti Nur-Sultanda 2 113 teńge bolsa, Almatyda 2 169 teńgeden aspaıdy. Shekti baǵalardy Saýda jáne ıntegrasııa mınıstrliginiń saıtynan kórýge bolady.
Bul taýarlardyń shekti baǵasyn qymbattatqandar 265 100 teńgeden 530 200 teńgege deıin aıyppul tóleıtini sol kezde belgili bolǵan. Qymbatshylyqtyń qyspaǵyna túsken qarapaıym halyq Úkimettiń nemese Ulttyq banktiń birlesken málimdemesine senerin, ıa senbesin bilmeı otyr. О́ıtkeni búgingi tańda túrli qaýip qylań berip tur. Táýelsiz sarapshylar jyl sońyna qaraı ınflıasııalyq úderister kúsheıýi múmkin ekenin aıtyp júr.
Bıyl tamyz-qyrkúıek aılarynda azyq-túlik ónimderi baǵasynyń ósýi baıqalady. Statıstıka komıtetiniń málimetine súıensek, elde 9 aıda azyq-túlik 7,4%, azyq-túlik emes taýarlary 3,9%-ǵa qymbattaǵan. Elde jumyrtqa – 4,4%, qant – 1,5%, makaron ónimderi – 1%, un, sıyr eti, shaı, muzdatylǵan balyq – 0,9%, jylqy eti – 0,8%, shujyq ónimderi – 0,7%, qoı eti, sary maı, irimshik – 0,6%, nan, kúrish 0,4%-ǵa qymbattaǵan. Temeki ónimderi – 0,5%, alkogoldi sýsyndar 0,4%-ǵa ósken. Baǵanyń tómendeýi jemis-jıdekter men kókónisterde baıqalady.
Baǵa des bermeı tur. Úkimettiń aqtalýǵa sebep tappaı qınalǵan jeri de osy. Qazaqstanda áleýmettik mańyzdy ónimderdiń baǵasy jyl basynan beri 4,2%-ǵa ósti. Bul týraly Saýda jáne ıntegrasııa mınıstrligi ishki saýda departamenti dırektorynyń orynbasary Erlan Eshnazarov onlaın-brıfıngte ashyp aıtty. «Mınıstrlik 19 áleýmettik mańyzdy taýarlardyń baǵasyna monıtorıng júrgizedi. Jyl basynan beri baǵalar 4,2%-ǵa ósti. Bul – 1 qazandaǵy málimetter. Biraq mamyrdan qyrkúıekke deıin baǵalar birtindep quldyraı bastady, al mamyrda olar 0,1%-ǵa ósti, maýsym men shildede múldem bolǵan joq. Tamyz aıynda baǵalar 0,3%-ǵa, qyrkúıekte 0,4%-ǵa tómendedi. Jalpy, tómendeý 1,3%-dy qurady», dedi E.Eshnazarov.
Baǵany retteý úshin mınıstrlik turaqtandyrý qorlaryn qurady. Qazir Qazaqstandaǵy turaqtandyrý qorynda 25 myń tonna azyq-túliktiń rezervi qalyptasqany osy jıyn barysynda belgili boldy.
– Tótenshe jaǵdaı kezinde baǵalar kóterildi. Bul jemis-jıdek pen kókónisterdiń baǵasy ósip jatqan mezgilge sáıkes keldi. Bir jarym aı ishinde naýryz aıynyń ortasynan sáýirdiń aıaǵyna deıin baǵalar shamamen 2%-ǵa ósti. Iаǵnı, jalpy ósimniń shamamen 90%-y eldegi tótenshe jaǵdaı kezeńine tústi. Biraq mamyr aıynan bastap baǵalar turaqtana bastady, – dep qosty vedomstvo ókili.
Qazaqstan otandyq azyqpen ózin ózi qamtýdyń 80%-dyq mejesiniń aýyly alys ekenin kórip otyrmyz. Jer tabıǵaty agrarly-ındýstrııaly el atanýǵa múmkindik berse de, ósimdik ósirý, agroónim óndirý, mal sharýashylyǵyn damytý sııaqty salalar áli qojyrap tur. Kókónisimizdi Qytaıdan, aǵarǵanymyzdy Qyrǵyzstannan jetkizip otyrmyz. Qazirge deıin ónimdi sharýanyń qolynan tikeleı bazarǵa shyǵaratyn satý júıesi qalyptaspaǵandyqtan, aýyldaǵy aǵaıyn kúnkóristen artylǵan et-sútin ótkizetin jer tappaı deldaldardyń qyzmetine táýeldi bolyp otyr.
Sarapshylar osy kemshilikti joımaı, Ortalyq Azııanyń azyq-túlik haby atanamyz dep erterek aıtyp qoıǵanymyzdy aıtady. Halyq kóp tutynatyn qoı men sıyr eti kúrt qymbattap ketti. Aıtalyq qoı etiniń baǵasy byltyr 16%-ǵa ósse, sıyr eti 17%-ǵa qymbattaǵan. Bul elimizdegi ınflıasııa deńgeıinen 3 ese joǵary.
Bir jylda 26 myń tonna et pen et ónimderin eksporttasaq, esesine 252 myń tonnasyn syrttan tasyǵanbyz. Qańtarda Qazaqstandaǵy ınflıasııa kórsetkishi 5,6%-dy quraǵanymen, azyq-túlik baǵasy orta eseppen 9,2%-ǵa qymbattap, et pen et ónimderi – 13%, qus etiniń baǵasy 14,7%-ǵa ósken.
Et ónerkásibi – elimizdiń agroónerkásiptik kesheniniń basym baǵytynyń biri. 2017-2021 jyldarǵa arnalǵan AО́K-ti damytý baǵdarlamasynda et óndirisine erekshe nazar aýdarylǵan. Atalǵan salany damytýǵa jyl saıyn 116 mlrd teńge bólinedi, onyń ishinde: asyl tuqymdy mal basyn kóbeıtýge – 60 mlrd teńge, mal sharýashylyǵy ónimderin óndirýge – 56 mlrd teńge.
Bul rette et ónimderi óndirisiniń artyp kele jatqanyn aıta ketken jón. 2020 jyldyń qańtar aıynda ǵana 21,2 mlrd teńgeniń ónimi qaıta óńdelgen. Al 2019 jyldyń qańtar-jeltoqsan aılarynda Qazaqstanda jalpy quny 269 mlrd teńgeniń et ónimderi óndirilgen. Naqty ósim 8,1%-dy quraǵan.
Degenmen bul salada shıkizat tapshylyǵy qatty seziledi. Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń aqparatyna súıensek, qaıta óńdeýmen aınalysatyn kásiporyndardyń óndiristik qýaty tek 30-40% paıdalanylady. Shıkizat tapshylyǵyna et eksporty sebep.
Ekonomıst Toqtar Esirkepovtiń túsindirýinshe, Úkimet eksportqa et shyǵarýdan buryn, aldymen ishki naryqty etpen qamtamasyz etýge nazar aýdarýy tıis. Azyq-túlik taýarlarynyń standarttary boıynsha Keńes ókimeti kezinde ǵalymdar anyqtaǵan norma adam basyna shaqqanda jylyna 82 kılogramm eken. Al 2000 jyldardyń basynda bizdiń úkimet 82 kılogramdy 41-ge túsirgen. Ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymynyń málimetinshe, qazaqtardyń et ónimderin tutyný kórsetkishi budan da tómen kórinedi. Olardyń esebinshe, 2017 jyly jan basyna shaqqanda árbir qazaqstandyq orta eseppen 36,5 kılo etten tutynǵan eken. Sonyń ózinde bul álemdegi orta deńgeıden áldeqaıda joǵary. Biraq jyl saıynǵy tómendep kele jatqan kórsetkish jaqsylyqtyń nyshany emes. Máselen, bıyl jyl bastala salysymen Qazaqstan qalalarynda et baǵasy taǵy qymbattady.
Ulttyq tutynýshylar lıgasynyń tóraıymy Svetlana Romanovskaıa pandemııanyń órship jatqan shaǵynda 19 túrli áleýmettik mańyzy bar azyq-túliktiń tek 9 túriniń ǵana baǵasy sharyqtamaı, qoldan yryqtandyryp turǵanyn aıtady. Biraq soǵan qaramastan sút, sút ónimderiniń quny aspandap ketti. Al shekara asyp keletin ónimderdiń quny 70%-ǵa sharyqtaǵan.
Sarapshylar apta basynan beri ınflıasııany aýyzdyqtaý úshin tek Ulttyq bank pen Úkimettiń birlesken áreketi azdyq etetinin ashyq aıtyp otyr. Inflıasııamen kúres jónindegi komıssııa da máseleni sheshe almaıdy. Azyq-túlik tapshylyǵy men qymbatshylyqty memlekettik baǵdarlama arqyly sheshe almaımyz. Buǵan memlekettiń áleýeti jumyldyrylýy tıis. Pandemııa men daǵdarys qos ókpeden qysqan qazirgi zamanda halyqty kedeıshiliktiń qamytymen jalǵyz qaldyryp qoıýǵa bolmaıdy. Utqyr sheshim kerek.
Qarjyger Beısenbek Zııabekov ınflıasııany birer komıssııa nemese jumys tobynyń kúshimen aýyzdyqtaı alar bolsa, Qazaqstan áldeqashan Eýroodaq elderindegi ınflıasııalyq standartqa jaqyndaıtynyn aıtady. Biraq is júzinde olaı bolmaı otyrǵanyn aıtqan ekonomıst osy kóktemde Úkimettiń azyq-túlik qoımalaryn kóptep salý týraly ıdeıasynan úmittengenin aıtady. Eger bul ıdeıa júzege asar bolsa, halyq aýyl sharýashylyǵy ónimderin óndirip, baý-baqsha ósirýge múmkindik alar edi. B.Zııabekovtiń túsindirýinshe, baǵany turaqtandyratyn faktor – Úkimettiń sheshimi emes, azyq-túlik qory. Qara kúz aıaqtalmaı jatyp, baǵa qymbattasa, erteńgi qysta qandaı bolaryn oılaýdyń ózi qorqynyshty.
ALMATY
Ulttyq kıno ortalyǵyna jańa laýazym ıeleri taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 12:32
Azyq-túlik ónimderin sertıfıkattaý salasyn akkredıtteýdiń jańa baǵyttary qandaı?
Aımaqtar • Búgin, 12:18
Sırek kezdesetin jaǵdaı: Mańǵystaýda eki aılyq bala ınsýlt aldy
Aımaqtar • Búgin, 12:18
Iordanııa Koroldigi «AntikorNews» medıa-jobasyna qyzyǵýshylyq tanytyp otyr
Qazaqstan • Búgin, 12:08
«Nur Otan»: Shymkent qalalyq fılıaly tóraǵasynyń birinshi orynbasary taǵaıyndaldy
Aımaqtar • Búgin, 12:06
Atyraýda medısınalyq betperde 15 teńgeden satylatyn boldy
Medısına • Búgin, 12:05
Iordanııa Koroldiginiń Sybaılas jemqorlyqqa qarsy komıssııasy qazaqstandyq jobaǵa qyzyǵyp otyr
Qazaqstan • Búgin, 12:05
«AntikorLive» - qoǵamda sybaılas jemqorlyqqa qarsy mádenıetti qalyptastyrýǵa arnalǵan onlaın-alań
Qazaqstan • Búgin, 11:56
Shetelden PTR anyqtamasyz 258 azamat keldi
Qazaqstan • Búgin, 11:54
Atyraýda esirtki saıttaryna jarnama jasaǵan kim?
Tehnologııa • Búgin, 11:50
Mádı Manatbek jańa qyzmetke taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 11:49
Qyzylordada eki alaıaq áıel sottaldy
Aımaqtar • Búgin, 11:47
Ekonomıka • Búgin, 11:37
«Oqýlyq» RǴPO jańa basshy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 11:35
Qyzylorda oblysynda 6 mıllıonǵa jýyq dárilik zat alyndy
Aımaqtar • Búgin, 11:31
Polısııa qar barysynyń terisimen túsirilgen sýretti tekserýdi bastady
Qazaqstan • Búgin, 11:30
«Vaksınadan soń qaıtys boldy»: Oqıǵaǵa qatysty mınıstrlik túsinikteme berdi
Qazaqstan • Búgin, 11:20
Pavlodar oblysynda boryshker ákeniń qaryzy 2 mln teńgege jýyqtaǵan
Qoǵam • Búgin, 11:14
Qoǵam qaıratkeri Natalıa Týkalevskaıa «Qurmet» ordenimen marapattaldy
Qazaqstan • Búgin, 11:10
Energetıka mınıstri Tengizchevroil kompanııasynyń jańa dırektorymen kezdesti
Qazaqstan • Búgin, 11:08
Endi júrgizýshi kýáliginsiz júre berýge bolady
Qoǵam • Búgin, 11:07
Ulttyq Bankte jańa komıtet quryldy
Ekonomıka • Búgin, 10:56
Tártip saqshysyna kúsh qoldanǵan azamat 5 jylǵa sottaldy
Qoǵam • Búgin, 10:56
Kent kóshelerine 17 qoqys konteıneri qoıyldy
Aımaqtar • Búgin, 10:52
Aımaqtar • Búgin, 10:47
Uıǵyr ulty týraly jazba: Twitter Qytaı elshiliginiń akkaýntyn buǵattap tastady
Álem • Búgin, 10:45
Qazaqstandyqtardyń shetelden aqsha alýy kúrt azaıǵan
Ekonomıka • Búgin, 10:41
О́skemen garnızonynyń jaýyngerlik ázirligine oń baǵa berildi
Aımaqtar • Búgin, 10:38
Máýlen Áshimbaev: Ár zań jobasyn talqylaǵan kezde qoǵamnyń pikirin eskerýimiz kerek
Parlament • Búgin, 10:36
Petropavlda alaıaqtyq asqynyp barady
Aımaqtar • Búgin, 10:35
Qazaqstannyń 7 óńiri «qyzyl» aımaqta tur
Qazaqstan • Búgin, 10:25
Jańa Ekologııalyq kodekstiń ereksheligi qandaı?
Qoǵam • Búgin, 10:15
Krıshtıaný Ronaldý 66 jyl ózgermegen rekordty jańartty
Sport • Búgin, 10:15
2020 jyly 13 myńnan astam etnıkalyq qazaq qandas mártebesin aldy
Qoǵam • Búgin, 10:06
AQSh prezıdentiniń ınaýgýrasııasy ótti: Baıden qyzmetine kiristi
Álem • Búgin, 09:55
Tokıo olımpıadasy qashan ótedi
Sport • Búgin, 09:54
Elimizde taǵy 2 adam pnevmonııadan qaıtys boldy
Qazaqstan • Búgin, 09:44
Koronavırýs juqtyrǵan 300-ge jýyq adamnyń jaǵdaıy nashar
Koronavırýs • Búgin, 09:44
Áleýmettik jelide jalǵan dollar satylyp jatyr
Qoǵam • Búgin, 09:37
Almaty oblysynyń soty karantınge jabyldy
Aımaqtar • Búgin, 09:13
Aqtóbe oblysynyń qoımasynda qajetti dári-dármekter joq bolyp shyqty
Medısına • Búgin, 09:06
Koronavırýs juqtyrǵan myńnan asa adam emdelip shyqty
Qazaqstan • Búgin, 09:05
Qazaqstanda ótken táýlikte 1180 adamnan koronavırýs anyqtaldy
Qazaqstan • Búgin, 09:00
Oqıǵa • Búgin, 08:41
Rýhanııat • Búgin, 08:40
Tehnologııa • Búgin, 08:38
Sapany «Adaldyq alańy» baqylaıdy
Oqıǵa • Búgin, 08:36
Jeńil ónerkásiptiń úlesi ulǵaıa tústi
Tehnologııa • Búgin, 08:35
Golovkın-«Kanelo» trılogııasy bola ma?
Kásipqoı boks • Búgin, 08:30
Aq samaıly Almaty (300 myńdaı zeınetker Belsendi uzaq ómir súrý ortalyqtarynyń qaraýynda)
Aımaqtar • Búgin, 08:28
Elektrondy qoltańbany onlaın alýǵa bolady
Tehnologııa • Búgin, 08:26
Úndistan vaksınasyna senim joq
Álem • Búgin, 08:24
Álem • Búgin, 08:22
Sheksiz álemniń jabyq shekaralary
Saıasat • Búgin, 08:21
AQSh prezıdentteri nesimen erekshelenedi?
Álem • Búgin, 08:20
Rýhanııat • Búgin, 08:18
Jalaqysyz qalǵan jumysshylar jumys berýshini sotqa berýge májbúr bolyp otyr
Qoǵam • Búgin, 08:16
Saılaý qory qarajatyn paıdalanǵany týraly esep
Oqıǵa • Búgin, 08:12
Ekonomıka • Búgin, 08:08
Krıptoaktıvter naryǵyna daıynbyz ba?
Qarjy • Búgin, 08:05
Rýhanııat • Búgin, 08:02
Alash arystarynyń Sháýeshekke sapary
Tanym • Búgin, 07:59
Tanym • Búgin, 07:57
Arpalystyń ashy sabaǵy umytylmaıdy
Medısına • Búgin, 07:53
Hokkeı • Búgin, 07:52
Tarıh • Búgin, 07:51
Medısınalyq saqtandyrý júıesi tıimdiligin kórsetti
Medısına • Búgin, 07:50
Úkimet • Búgin, 07:49
Rýhanııat • Búgin, 07:48
Uqsas jańalyqtar