"Qazfosfat" ónim eksportyn ulǵaıtýda

Ekonomıka • 28 Qazan, 2020

"Qazfosfat" ónim eksportyn ulǵaıtýda

Qazaqstandyq hımııa ónerkásibiniń kóshbasshysy "Qazfosfat" JShS pandemııaǵa baılanysty syn-tegeýrinderge jáne joǵary básekelestikke qaramastan, quramynda fosfor bar ónimderdiń álemdik naryǵyndaǵy óz jaǵdaıyn nyǵaıtýda, dep habarlaıdy Egemen.kz IIDM baspasóz qyzmetine silteme jasap.

Marzhan Tileubekova

Kásiporyn álemniń 26 eline daıyn ónimdi eksporttaıdy. Quramynda fosfor bar qazaqstandyq ónimderdi ımporttaýshy elderdiń geografııasy kelesi memleketterdi qamtıdy: Ázirbaıjan, Aýǵanstan, Belarýs, Domınıkan Respýblıkasy, Vengrııa, Germanııa, Danııa, Úndistan, Ispanııa, Kıpr, Qytaı, Qyrǵyzstan, Lıtva, Nıderlandy, Polsha, Reseı, AQSh, Tájikstan, Túrikmenstan, Túrkııa, О́zbekstan, Ýkraına, Fransııa, Chehııa, Shveısarııa, sondaı-aq Japonııa.

Negizgi óndiristik qýattar Jambyl oblysynda shoǵyrlanǵan. Kásiporyn óz óńdeýine arnalǵan fosforıtterdi, sary fosfordy, fosqyshqyldy, natrıı trıpolıfosfatyn, fosforly-kalııli tyńaıtqyshtardy, ammofos pen azyqtyq trıkalsııfosfatty qosa alǵanda, quramynda ár túrli fosfor bar ónimderdiń 22 ataýyn óndiredi.

Kompanııanyń ónimderi ártúrli salalarda keńinen qoldanylady: mysaly, sary fosfor jáne onyń óńdelgen ónimderi ósimdikterdi qorǵaý quraldaryn, ınsektısıdterdi, órt sóndirý quraldaryn, plastıfıkatorlardy, metall betterin jáne jartylaı ótkizgishterdi óńdeýge arnalǵan quraldardy óndirýde qoldanylady. Sonymen qatar, ónimder taǵamdyq qospalarda (fosfor qyshqylynyń tuzdary), jýǵysh zattar men jeke gıgıena quraldarynda, aýyl sharýashylyǵyndaǵy tyńaıtqyshtarda, janýarlar men qus sharýashylyǵyndaǵy jemshóp fosfattarynda qoldanylady.

Kompanııa memlekettik qoldaý sharalarynyń arqasynda daǵdarysqa qarsy jumys qarqyny men eksport kólemin saqtaı aldy. Kásiporyn daıyn ónimdi eksporttaýshy retinde ulttyq valıýtadaǵy qaryzdardy usyný jáne paıyzdardy sýbsıdııalaý arqyly memlekettiń qoldaýyna ıe bolady. Mysaly, "Qazaqstannyń Damý Banki" AQ eksporttaýshylardy qoldaý baǵdarlamasy aıasynda 2015 jyly eksport aldyndaǵy operasııa úshin shıkizat, materıaldar men qyzmetterdi satyp alýǵa nesıe jelisin ashty. Bul jeliniń merzimi 2020 jyldyń tamyzynda aıaqtaldy. Búgingi tańda 2023 jylǵa deıingi jańa merzimge nesıe jelisin ashý týraly kelisimge qol qoıyldy.

Aıta ketý kerek, bul kompanııa úshin QDB-men alǵashqy yntymaqtastyq emes, buǵan deıin Bank bankaralyq kredıtteý sheńberinde ekstraksııalyq fosfor qyshqylyn óndirý sehyn rekonstrýksııalaý úshin 5 mlrd teńge bóldi, bul fosfor tyńaıtqyshtaryn óndirý men satý kólemin 2 esege arttyrýǵa múmkindik berdi. Qazirgi ýaqytta óndiris qýattylyǵy jylyna 500 myń tonnaǵa deıin quraıdy.

Kásiporyn tyńaıtqyshtar óndirisin eki kezeńde ulǵaıtyp, jylyna 1,5 mln tonnaǵa deıin jetkizýdi josparlap otyr. Sondaı-aq, shyǵarylatyn ónimniń sapasyn jaqsartý boıynsha jumystar únemi júrgizilýde. Qazirdiń ózinde jylyna 500 myń tonna mıneraldyq tyńaıtqyshtar óndirisiniń ekinshi kezeginiń qurylysy bastaldy.

Budan bólek, aldaǵy ýaqytta eksportty arttyrýdan basqa, kásiporyn ekologııalyq qaýipsizdik pen kadr saıasatyna basa nazar aýdarady. Búgingi tańda óndiris oshaǵynda alty myńnan astam bilikti qyzmetker jumys isteıdi.

Kompanııada ekologııalyq qaýipsizdik salasyndaǵy saıasat bar, ol ekologııalyq qaýipsizdikti arttyrýdy, sonymen qatar qyzmetkerler men seriktester arasynda ekologııalyq bilimdi damytýdy kózdeıdi. Kompanııa basshylyǵy úshin qyzmetkerlerdiń qorshaǵan ortany qorǵaý, sondaı-aq ónimdi ekologııalyq paıdalaný salasyndaǵy biliktiligin damytý asa mańyzdy.

Qazirgi kezde Qazfosfattyń óndiristik qýattarynyń aınalasynda aýdany 56,6 ga sanıtarııalyq-qorǵanysh aımaǵy jaılastyrylǵan, onda 5 jyl ishinde 20 myńnan astam aǵash pen 10 myńǵa jýyq buta otyrǵyzylǵan. Bul jasyl aımaq halyqty zııandy óndiristik faktorlardyń áserinen, atap aıtqanda, shań-gaz shyǵaryndylary men shýdy azaıtýdan qorǵaıdy.

Kúnniń mańyzdy jáne ózekti jańalyqtaryn «Egemen Qazaqstan» telegram kanalynan oqyńyz