Ár úıde áke patsha bolmaǵan soń...

Aýyzbirshiligi joq úlkenderdiń arasynda bitpeıtin daýdyń ishinen jastar ne opa tabar deısiz? Myna qoǵamda ósip kele jatqan jetkinshek kimniń sońynan ermek? Aspandaǵy aı sııaqty bolǵan «juldyzdardyń» ózi de jerge túsken zaman. Qalaı desek te, kez kelgen balaǵa baǵdar bolatyn bir adamnyń keregi sózsiz. Bul joqtyń ornyn toltyra alatyn tamasha ustaz, Qudaıǵa qaraǵan, jaqsy jolǵa bastaıtyn myqty dos árkimniń talaıyna buıyra bermegen.

Sońǵy ýaqytta túrli kókeıkesti máseleni kóterýge umtylǵan televızııalyq tok-shoý­larǵa shaqyryla júrip, tereń oılarǵa batatyny­myz ras. 14 jasynda júkti bolyp, 15-in­de bosanǵan qyz bala, azǵyn kelin, qumar oıyndar jolynda ómirin qurbandyqqa shalyp jibergen jastar... Qysqasy, júrgizýshiler suraq qoıǵandaı, sarapshylar sóılegendeı bolady. Biraq sheshimi qandaı? Bir ǵana mysal, 14 jasynda kimnen júkti bolǵanyn bilmek túgili, osyny aıdaı álemge jarııalap, atyshýly telehabarda jurttyń aldyna ımenbeı shyqqan N-ni alaıyqshy. Sheshesi aqyl beretindeı, qyzyn qadalaǵaı alatyndaı kúıde emes ekenin kóz kórdi. Áıtpese, ólimnen uıat kúshti, qyzymen jetektesip, qaıta-qaıta telestýdııaǵa keler me edi?

Úıinde aıbarly áke otyrsa, áli boıjetip te úlgermegen qyzdyń úıine árkim basyn suǵar ma edi? Ákesi otbasyn asyryp, bala-shaǵasyna ıe bolyp otyrsa, sheshe qańǵyp júrer me edi? Árıne, ártúrli jaǵdaıda ákesiz ósip jatqandar jetkilikti. Jazmysh úshin eshkimdi de jazǵyra almaspyz, sirá. Alaıda ákeniń úıde bolmaýy ǵana emes, bedeliniń bolmaýy, otbasynda ózin tyńdata almaýy – jaqsylyq emes.

Qazir úlken de kishi de smartfondaryna telmirip otyrady. Bul da – qoǵamdy bildirmeı álsiretip bara jatqan kesel, daýasy joq dert. Balalardyń qolynan telefonyn tartyp alý múmkin emes. Onyń ishindegi áleýmettik jelilerde jastardy adastyratyn, altyn ýaqyttaryn urlaıtyn túrli pıǵyldar, oıyndar jatyr. Osyndaıda úıde myqty áke bolsa, aqyrmaı, jekirmeı-aq, balany sabaǵyna, sport pen jumysqa salatyny aıan.

Degenmen bul arada bir jaıtty joqqa shyǵarýǵa bolmas. Máselen, kóp ákeniń úıinde bedeli joq. Balasyna sózi ótpeıdi. Ishimdiktiń, jumyssyzdyqtyń, ótiriktiń, jeńil júristiń jeteginde júrip, ul-qyzdarynyń aldynda abyroı, bedelinen jurdaı bolǵan. Al ákelerdiń patshadaı bolyp otyrǵany áıelge de ońaı.

«Myqty ákeniń bedeli – balasyna qyryq jyl azyq» bolatynyn aıtyp ketken babalarymyzdy bylaı qoıǵanda, jýyrda barǵan jerine sýdaı sińip, tastaı batqan bir qyzdyń sheshesine qarap aıtqan bir áńgimesi maǵan kóp oı saldy. «Áıteýir qıynshylyqtar­dyń bárine shydap, ákemizben ajyraspa­ǵany­ńyz durys bolypty. Ata-enem men kúıeýim sizderden qaımyqsa da, syılasa da, meni basynǵan joq. «Qudalardan uıat bolady» degendi aıtpasa da, bilip otyrasyń. Báribir ákeniń bolǵany durys eken», dedi eshqandaı pálsapasyz.

Osy jerde taǵy bir jaıtqa toqtala ketý kerek. Máselen, ákesi jaqsy kórgen, kóziniń qarashyǵyndaı aıalap, erkeletken qyz bala da keıin turmysqa shyqqanda baqytty bolady eken. Bul jerde ǵylymı zertteýlerge den qoıyp, áleýmettik saýaldarǵa júginýdiń ózi artyq. О́ıtkeni durys otbasynda boıjetken, jaqsy ákeniń tárbıesi men yqpalyn sezinip ósken qyz bala keıin naǵyz azamat qandaı bolý kerek ekenin ishki túısigimen ajyrata alady. Bul – bizdiń paıymymyz. Al saıasatyńyz ne deıdi?

«Ákeleriniń balalarymen jıi aralasýy tek oń sıpatqa ıe: mundaı balanyń fızıkalyq jáne psıhıkalyq densaýlyǵy myqty, úlgerimi joǵary, tanymdyq jáne kognıtıvti daǵdylary, óz-ózine degen senimi men ózin baǵalaýy joǵary bolady. Sonymen qatar ákesi bala tárbıesine mán beretin otbasylarda jasóspirimniń minez-qulqyna baılanysty máseleler sırek kezdesedi. 2030 jylǵa deıingi elimizdiń otbasylyq-genderlik saıasat tujyrymdamasynda sanaly ákelik ınstıtýtty nyǵaıtýda birqatar shara qarastyrylǵan», deıdi Prezıdent janyndaǵy áıelder isteri jáne otbasylyq-demografııalyq saıasat jónindegi ulttyq komıssııanyń tóraǵasy Lázzat Ramazanova.

Ne desek te, ár úıge patshadaı áke kerek. Bas ıesiz otbasy, basshysyz el bolýshy ma edi?!