«Ańsaǵan sábı» tamasha-aý. Tek...

Alaıda «tastandy» sábılerdi asyrap alý úshin uzaq jyldar boıy kezekte turyp, saryla kútýge týra keledi. Al EKU-ǵa ekiniń biriniń qoly jete bermeıtin. Ásirese mundaı synaq sábıli bolǵysy kelgen tabysy mardymsyz, jas otbasylarǵa aýyr tıdi. Olar EKU-men aınalysatyn jekemenshik klınıkalardyń aqysy qymbat kómegine júgine almaı, memlekettik bıýdjet esebinen bólinetin tegin kvotany keminde tórt-bes jyl kútýge máj­búr boldy. Oǵan shydamy jetpegen talaı otba­synyń shańyraǵy ortasyna túskeni de jasy­ryn emes.

Osy áleýmettik problemaǵa nazar aýdar­ǵan Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev byl­tyr­ǵy «Jańa jaǵdaıdaǵy Qazaqstan: is-qımyl kezeńi» Joldaýynda: «Otbasylyq-demografııalyq ahýal – zor alańdaýshylyq týdyryp otyrǵan másele. О́kinishke qaraı, Qazaqstanda árbir altynshy otbasy bala súıe almaı otyr. Saýaldama kórsetkendeı, otandastarymyzdyń 20 paıyzǵa jýyǵy muny ajyrasýǵa negiz bolatyn eleýli sebep dep sanaıdy», degen bolatyn.

Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes ústimizdegi jyly elimizde «Ańsaǵan sábı» áleýmettik baǵdarlamasy bastalyp, respýblıkalyq bıýdjetten bólingen 6 mıllıard teńgeden astam qarjyǵa 7 myń EKU sıklyn ótkizý kózdelip otyr. Bul kórsetkish Qazaqstanda keıingi on jyl ishinde jasalǵan EKU sanymen birdeı ekendigin atap aıtqan abzal. Alla buıyrtsa, bıyl memleket esebinen tegin jasandy uryqtandyrý jolymen sábıli bolatyn otbasylar sany byltyrǵymen salys­tyrǵanda 7 ese kóbeıip, shamamen 3-4 myńdaı shańyraq shattyqqa bólenbekshi. Osylaısha, EKU kezeginde jyldar boıy janar­laryna jas tunyp turǵan jandar sany kúrt azaıyp, erteńgi kúnge úmiti artyp, irgesi nyǵaıa túsetin otbasylar qatary qalyńdaýǵa tıis.

Degenmen, qoǵamda EKU-ǵa qatysty alań týǵyzyp otyrǵan shetin másele de baryn eskermeske bolmas. Ol – ultymyzdyń jeti ataǵa deıin qyz alyspaıtyn, qan tazalyǵyn saqtaý dástúrin buzbaý jaıy. О́ıtkeni EKU sany artqan saıyn bir donor ákeden taraıtyn uldar men qyzdardyń óskende bilmestikpen bir-birine ǵashyq bolyp, otbasy qurý yqtımaldylyǵy da arta túsetindigin eshkim joqqa shyǵara almaıdy. Osyǵan oraı, endi elimizde eleýli qarqyn ala bastaıtyn EKU isin júıelendirý qajettigi týyndap otyr. Sebebi qazir Qazaqstannyń 8 óńirinde turǵyndarǵa EKU qyzmetin kórsetetin 19 medısınalyq uıym bar, onyń 18-i – jekemenshik klınıkalar. Urpaq jańǵyrtý densaýlyǵyn saqtaý mamandarynyń pikirinshe, eń aldymen, EKU-ǵa donor retinde qatysatyn árbir er adamnyń uryǵyn paıdalaný sany shektelýi qajet. Al sondaı shekteýdiń qatań saqtalýyn qamtamasyz etý jáne qadaǵalaý úshin donorlardyń respýblıka boıynsha biryńǵaı derek bazasyn qurýdy qolǵa almaı bolmaıdy.

Taǵy bir oılanarlyq jaıt – qazirgi kezde qazaq jigitteriniń arasynda donor bolýǵa ynta bildirýshiler az eken. Keıbi­reý­leri osy maqsatqa densaýlyǵy jaramdy-jaramsyzdyǵyn anyqtaý úshin ártúrli analız tapsyrý qajettigin estigende sony qıynsynyp, áýelgi nıetinen aınyp qalatyn kórinedi. Al donor bolyp júrgen ózge etnos ókilderi arasynda sonaý Izraılden ádeıilep kelip, jer betinde evreı ultyn qalaıda kóbeıtý maqsatyn kózdeıtindigin ashyq aıtatyn azamat ta bar bolyp shyqty. Sondaı-aq Eýropa elderindegi EKU donorlarynyń ishinde óz qanynan jaratylatyn adamdardyń naqty kim ekenin ómir boıy bilmeı ótse de, báribir olardyń sanyn kóbeıtýdi oılap, aty-jónin jasyrmaıtyn ataqty adamdar, sonyń ishinde Nobel syılyǵynyń laýreattary da bar eken...