«Ol – ońbaǵan, biraq ózimdiki»

Al ákim aıtsa, aıtqandaı eken: onyń is basqarýshysy bolǵan sheneýnik keıin talaı jaýapty qyzmettiń basyn qaıyryp, aýdan ákimine deıin kóterilipti de aqyry paramen ustalyp, sottalyp tynypty.

Oılap qarasaq, «Ol – ońbaǵan, biraq ózimdiki» degen astamshylyq ustanym mem­le­kettik qyzmet salasynda áli tolyq tyıylmaı turǵan komandalyq aýys-túıistiń túpki mánin bildiretin uǵymǵa  aınalǵandaı ma, qalaı? Jańadan taǵaıyndalǵan ákimder men memlekettik organdar basshylarynyń arasynda «Burynǵy bastyǵymen ym-jymy bir bolǵan shyǵar» degen kúdikpen óz qara­maǵyna ótken orta býyn sheneýnikterge senbeı, ózderiniń «syr shashpaıtyn, senimdi» serikterin mańaıyna jınaıtyndar baryn qazir de ara-tura baıqap, bas shaıqap júrmiz.

Olardyń ishindegi «sengeninen góri súıengeni kúshti» jańa ákimder komandalyq aýys-túıisti taǵaıyndala salysymen esh qymsynbastan bastap jatsa, keıbireýleri qol astyndaǵy  basqarmalardyń nemese bó­lim­derdiń basshylaryn kabınetine bir-bir­lep shaqyryp, árqaısysyna: «Qyz­me­tiń­nen óz erkińmen ketý týraly ótinish jaz. Ornyńa óz adamymdy  ákel­ýim múmkin...», dep aldyn ala ótinish jaz­ǵyzyp alyp, birtindep aýystyrady eken. Al osyndaı keleńsizdikter jóninde bu­qa­ralyq aqparat quraldarynyń ókilderi Mem­lekettik qyzmet isteri agenttiginiń jer­gilikti departamentteriniń basshylary­na suraq qoıǵanda olar: «Qyzmetinen ketken orta býyn basshy laýazymyndaǵy mem­le­kettik qyzmetshilerdiń bári óz erik­teri­men qyzmetinen bosatý týraly ótinish bergen. Eshqaısysy bizge shaǵym aıtqan joq. Bári zańdy», dep túk bilmegensip otyrady. Al oılamaǵan jerden atqaryp júrgen  bas­shy­lyq qyzmetinen aıyrylyp, jumyssyz qalǵan sheneýnikterdiń jaǵdaıyn, olardyń da asyrap otyrǵan bala-shaǵalary baryn oılaıtyn eshkim joq. Sebebi olardyń óz ma­man­dyqtary men biliktilikterine saı basqa balamaly laýazym boıynsha jumysqa ornalasýyna eshqandaı kepildik berilmeıdi. Osyny kórgen jas mamandardyń jumysqa qul­shynysy men óz keleshegine senimi aza­ıyp, memlekettik qyzmettiń bedeli túsetini anyq.

Sondyqtan memlekettik qyzmet salasynda merıtokratııa qaǵıdattarynyń iske asyrylýyna múddeli Memlekettik qyzmet isteri agenttigi komandalyq aýys-túıis syndy teris te jany siri qubylysty túpkilikti joıý joldaryn izdestirse, quba-qup. Bul rette ákimder men memlekettik organdar basshylary aýystyrylǵan saıyn «óz erkimen qyzmetinen ketý týraly» ótinish berip jatatyn orta býyn ákimshilik memlekettik qyzmetshilerdi áleýmettik-quqyqtyq qorǵaýdyń qosymsha sharalaryn qarastyrý qajet bolar.

Mysaly, jańadan taǵaıyndalǵan óńirler ákimderi men ortalyq memlekettik organdar basshylarynyń ózderine tikeleı baǵynyshty saıası memlekettik qyzmetshilerdi, ıaǵnı óz orynbasarlary men oblystyq baǵynystaǵy qalalar men aýdandar ákimderin ǵana (olardy saılaý engizilgenshe) birden aýystyrýyna ruqsat berip, basqa ákimshilik memlekettik qyzmetshilerge, sonyń ishinde, komıtet tóraǵasy, departament dırektory, basqarma jáne bólim basshysy sııaqty laýazym ıelerine belgili merzimge deıin orynsyz tıispeýin nege zańdastyrmasqa? Buǵan qosa, ákimshilik memlekettik qyzmetshilerdiń jańa basshylardyń  qysymymen «óz erki­men qyzmetinen bosatý týraly» óti­nish be­rýin boldyrmaý maqsatynda osyn­daı árbir faktiniń shyn sebebin anyqtap, «ko­mandashyl» sheneýnikterdi tártipke sha­qyrý mindetin óńirlerdegi Ádep jónin­degi keńesterge nege júktemeske? Eger osyn­­daı myqty qorǵaýshy tabylyp jatsa, onda zańsyz qýdalaýǵa ushyraǵan ákim­shi­­lik memlekettik qyzmetshilerdiń bári bol­­maǵanymen, birsypyrasy oǵan shynyn aıtyp, muńyn shaǵyp, ádildik tabýy  múm­­kin ǵoı. Munyń ózi sheneýnikterdiń joǵary turǵan basshylardyń ozbyrlyǵyna únsiz kóne bermeı, óz quqyqtaryn qorǵap úırenýine de yqpal eter edi.