Halyqtyq jobaǵa aınalǵan bastama

Degenmen otandastarymyz byl­tyrǵy Joldaýda aıtylǵan bir basta­manyń oıdaǵydaı júzege asyrylýyn asyǵa kútti ári oǵan qatysty ózge­ris­terdiń bárin qalt jibermeı qadaǵa­lady. Ol myńdaǵan adamǵa baspana baqytyn buıyrt­qan baǵaly bastama – Prezı­dent Qasym-Jomart Toqaev­tyń salym­shylarǵa Biryń­ǵaı jınaqtaýshy zeı­netaqy qoryndaǵy jına­ǵynyń bir bóligin turǵyn úı alýǵa, emdelýge, basqarýshy kompanııalarǵa berip, ıgiligin kórýge múmkindik beretin tapsyrmasy bolatyn.

Dálirek aıtsaq, Memleket basshy­sy Qasym-Jomart Toqaev 2020 jylǵy 1 qyrkúıektegi «Jańa jaǵdaıdaǵy Qazaq­stan: is-qımyl kezeńi» atty Qazaqstan halqyna arnalǵan Joldaýynda bylaı dedi:

«Meniń tapsyrmam boıyn­sha el turǵyndarynyń zeı­netaqy jınaǵynyń bir bóligin paı­dalaný máselesi py­syq­tal­dy. Bul, ásirese, qazir erekshe ma­ńyzdy.

2021 jyldyń ózinde Biryńǵaı jı­naq­taýshy zeınetaqy qorynyń 700 myń salymshysy óz jınaǵynyń bir bóligin turǵyn úı alýǵa, emdelýge jumsaı alady nemese basqarýshy kompanııalardyń ıeligine beredi.

Úkimetke Ulttyq bankpen birlesip, osy jyldyń sońyna deıin barlyq qa­jet­ti normatıvtik-quqyqtyq aktilerdi qa­byl­dap, daıyndyq jumystaryn júrgi­zýdi tapsyramyn».

Tapsyrma múltiksiz oryndaldy. 2020 jyldyń sońyna deıin jańa bastamaǵa tyńǵylyqty daıyndyq júrgizildi. Al 2021 jyldyń basynda joba iske qosyldy. Osylaısha, Prezıdenttiń tapsyrmasy halyqtyq jobaǵa aınaldy.

Endi el turǵyndarynyń zeınetaqy jınaǵynyń bir bóligin paıdalaný jobasy qandaı nátıje bergenine toqtalaıyq.

Osy jyldyń 11 tamyzyndaǵy  derekke súıensek, salymshylardyń deni Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryndaǵy jınaqtaryn turǵyn úı jaǵdaıyn jaq­sartýǵa paıdalanǵan. Bul rette, salymshylar tarapynan kelip túsken 386 375 ótinish oıdaǵydaı oryndalǵan. Ýákiletti operator atanǵan bankterden ashylǵan arnaıy shottarǵa Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorynan 1,7 trln teńgeden astam qarjy aýdaryldy. Birjolǵy zeınetaqy tólemderiniń ortasha somasy – shamamen 4,4 mln teńge.

Oryndalǵan ótinishterdiń kóbi Al­ma­ty qalasynyń (16,7 paıyz), Mańǵystaý oblysynyń (14,8 paıyz) jáne Nur-Sultan qalasynyń (12,9 paıyz) turǵyndary tarapynan joldanǵan.

Osy oraıda «Otbasy banki», «Qa­zaq­stan Halyq banki», Altyn Bank, «Bank SentrKredıt», «Bank Frıdom Fı­nans Qazaqstan» zeınetaqy jınaq­tarynyń bir bóligin paıdalanýǵa qatysty ótinishterdi qabyldaıtyn ýákiletti operatorlar ekenin atap ótken jón. Oryndalǵan ótinishterdiń edáýir bóligi «Otbasy banki» arqyly berilgen. Iаǵnı ótinishterdiń jalpy sanynyń 95,3 pa­ıyzy atalǵan qarjy ınstıtýtyna tıesili.

Odan keıingi orynda «Qazaqstan Halyq banki» tur – 3,8 paıyz. «Bank SentrKredıt» arqyly berilgen ótinish­terdiń úlesi – 0,9% paıyz. Altyn Bank-tiń enshisine 0,03 paıyz, «Bank Frıdom Fınans Qazaqstannyń» úlesine 0,01 pa­ıyz tıip otyr.

Ásirese turǵyndar BJZQ-dan alǵan qarjy arqyly bankpen tolyqtaı esep aıyrysýdy jón kóredi. Oryndalǵan ótinimderdiń jartysynan astamy (51,2 paıyz) osy maqsatqa baǵyttalǵan. Bul degenimiz – 197 978 ótinim. Sonymen qatar el halqy turǵyn úı ıpotekasyn ishinara óteýge 54 804 ótinim bergen. Bul oryndalǵan ótinimderdiń 14,2 paıyzyn quraıdy. Budan bólek, azamattar turǵyn úı qurylysyna jınaqtaý júıesi boıynsha alǵan ıpotekasyn ishinara óteýge de basymdyq bergen – 45 213 ótinim nemese oryndalǵan ótinimderdiń 11,7 paıyzy.

Esterińizge sala keteıik, birjolǵy zeınetaqy tólemi bankten ashylǵan arnaıy shotqa túskennen keıin salymshy ýákiletti operatorǵa birjolǵy zeınetaqy tólemderiniń nysanaly maqsatyn rastaıtyn qujattardy 45 kúnniń ishinde usynýy kerek. Tıisti qujattar belgilengen mer­zim­de usynylmasa, qarajat Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryna keri qaıta­rylady.

Sonymen qatar azamattar zeınetaqy jınaqtaryn paıdalaný kezinde ótinimde kórsetilgen maqsatty jyljymaıtyn múlikti resimdeý kezinde ózgerte alady. Budan bólek, arnaıy shotqa túsken aqshany keri qaıtarýǵa da múmkindik bar. Bul rette, ótinish berýshiniń ótinishi
já­­ne ózge de sebepter boıynsha bankter­den ashylǵan shotqa túsken 210,3 mlrd teńge salymshylardyń zeınetaqy shottary­na keri qaıtarylǵan. О́ıtkeni qazaqstandyqtar birjolǵy zeınetaqy tólemderin belgilengen merzim ishinde paıdalanbaǵan.        

Sondaı-aq salymshylardan Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qory jınaqtyń bir bóligin emdelýge jumsaǵysy kelgen turǵyndar tarapynan kelip túsken 29 487 ótinishti qanaǵattandyrǵan. Bul degenimiz – 27,5 mlrd teńge. Alýǵa bolatyn ortasha soma 0,9 mln teńgeni quraǵan. Osy oraıda, salymshylardyń 4,4 mlrd teńgesi salymshynyń ótinishi jáne ózge de sebepter boıynsha qorǵa qaıtarylǵan.

11 tamyzdaǵy jaǵdaı boıynsha ınves­tısııalyq portfeldi basqarýshylarǵa shamamen 4,8 mlrd teńge aýdarylǵan. Osylaısha, BJZQ-ǵa  kelip túsken 2 395 ótinish oryndaldy. Aýdarymnyń ortasha somasy – shamamen 2 mln teńge. BJZQ zeınetaqy aktıvterin senimgerlikpen basqaratyn tórt kompanııamen shart jasasty. Olar – «Jusan Invest» AQ, «Halyk Global Markets» AQ, «BCC Invest» AQ jáne «Sentras Sekıýrıtız» AQ.

Derekterge súıensek, 4,8 mlrd teńgeniń 43,89 paıyzy nemese 2,1 mlrd teńgesi Jusan Invest kompanııasyna, 27,76 paıyzy nemese 1,3 mlrd teńgesi Halyk Global Markets kompanııasyna, 18,65 pa­ıyzy nemese 0,9 mlrd teńgesi BCC Invest kompanııasyna, 9,70 paıyzy nemese 0,5 mlrd teńgesi «Sentras Sekıýrıtız» kompanııasyna aýdarylǵan.

BJZQ-dan zeınetaqy aktıvterin alǵannan keıin kompanııalar ony Investısııalyq portfeldi basqarý jónindegi qyzmetti júzege asyrý qaǵıdalarynda kórsetilgen ári ınvestısııalyq port­feldi basqarýshylardyń ınvestısııalyq deklarasııasynda ruqsat etilgen qarjy quraldaryna ınvestısııalaıdy. «Zeınetaqymen qamsyzdandyrý týraly» zańǵa sáıkes mundaı kompanııalar ınvestısııalyq basqarýdy júzege asyrǵany úshin komıssııalyq syıaqy alýǵa quqyly. Syıaqynyń shekti shamasy alynǵan ınvestısııalyq tabystyń 7,5 paıyzynan aspaýǵa tıis. Komıssııalyq syıaqynyń naqty shamasyn jyl saıyn kompanııanyń basqarýshy organy bekitedi jáne ol jylyna bir ret qana ózgerýi múmkin.

«BJZQ» AQ strategııalyq damý departa­mentiniń dırektory Kamılıa Fazylovanyń aıtýynsha, ótken jarty jyl ishinde birjolǵy zeınetaqy tólemderi men ınvestısııalyq portfeldi basqarý­shy kompanııalarǵa aýdarym jasaýǵa qol jetkize alatyn salymshylar sany 1,2 mln-nan 1,3 mln adamǵa deıin ósken. Bul rette qoljetimdi soma 2,8 trln teńgeden 1,9 trln teńgege deıin tómendedi. Sonymen qatar birjolǵy zeınetaqy tólemderin paıdalaný qarqyny jyl basyndaǵy jaǵdaımen salystyrǵanda tómendegen.

Qoryta aıtqanda, Prezıdenttiń halyqtyq jobaǵa aınalǵan tapsyrmasy oń nátıjesin berdi. Kópshilik ıgi bastamanyń áli de jalǵasqanyn qalaıdy.