Qazaqstan • 17 Qarasha, 2021

Ońtaılandyryp ońdyrdyq pa?

183 ret kórsetildi

Elimizdiń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Nazarbaev jınaqy jáne tıimdi atqarýshy bılik qurý maqsatynda 2014 jylǵy 25 tamyzda «Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik basqarý deńgeıleri arasynda ókilettikterdiń ara jigin ajyratý jónindegi sharalar týraly» Jarlyqqa qol qoıǵan bolatyn. Soǵan sáıkes 436 memlekettik fýnksııany joǵary turǵan deńgeılerden tómen turǵan deńgeılerge berý kózdelgen. Bul baǵyttaǵy jumys áli tolyq aıaqtalyp bolǵan joq.

Osy oraıda bıyl Parlamentte qa­ral­ǵan «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine memle­ket­tik basqarý deńgeıleri arasynda ókilettikterdi qaıta bólý máse­le­leri boıynsha ózgerister men to­lyqtyrýlar engizý týraly» zań jo­basy qoǵamda qyzyǵýshylyq týǵyz­ǵa­ny anyq. Bul qujattyń Májiliste bolǵan alǵashqy oq­y­ly­myn­da baıandama jasaǵan Ult­tyq eko­nomıka mınıstri Áset Erǵa­lıev: «Zań jobasy aıasynda 94 fýnksııa qaıta bólinedi, onyń ishinde Úki­met­ten mınıstrlikterge – 89 fýnksııa, jer­gilikti atqarýshy organdarǵa 5 fýnk­­­sııa beriledi. Jalpy, zań jobasyn qabyldaý memlekettik basqarýdyń tıim­­di júıesin qalyptastyrýda kezek­ti qadam bolady», dedi. Oǵan depýtat Ǵanı Tashqaraev: «Memleket bas­shysynyń osy másele jónindegi Jar­lyǵy qabyldanǵannan beri jeti jyl ótti, biraq ol áli sońyna deıin oryn­dal­ǵan joq. Kórsetilgen 94 fýnksııa­ny berýmen atalǵan Jarlyqtyń oryn­dalýy aıaqtala ma?» dep oryndy suraq qoıdy. «Biz bul jumysty jal­ǵas­tyramyz. Qazirgi tańda keshendi fýnk­sııa­lyq taldaý júrgizip jatyrmyz. Osy jumystyń nátıjesi memlekettik ákimshilik reformalardyń negizi bolady», dep jaýap berdi mınıstr.

Árıne, ońtaılandyrý isiniń oı­la­­narlyq tustary az emes. Máse­len, atalǵan zań jobasynda res­pýb­lıkalyq menshiktegi sý sharýa­shy­lyǵy obektilerin basqarý quzy­re­tin Úkimetten alyp, Ekologııa, geolo­gııa jáne tabıǵı resýrstar mı­nıs­­trligine berý usynylǵan eken. Alaı­da bul usynys depýtattar ta­ra­­pynan qoldaý tappady. Sebebi ol «Qazaqstan Respýblıkasynyń Úki­meti týraly» Konstıtýsııalyq zańǵa qaıshy bolyp shyqty. Onyń ústine Elbasy qabyldaǵan «Qazaqstan Res­pýb­lıkasynyń memlekettik bas­qa­rý deńgeıleri arasynda ókilet­tik­terdiń arajigin ajyratý jónindegi sharalar týraly» Jarlyqta da sý sharýashylyǵy obektilerin basqarý fýnksııasy Úkimette qatań túrde qal­dy­rylatyndyǵy atap kórsetilgen. Sebebi elimizdegi sý sharýashylyǵy obektileriniń kópshiliginiń tozyǵy je­tip tur. Olarda adamdar ólimine ákelgen qaıǵyly oqıǵalarǵa jol berilgeni de málim. Sondyqtan bul ózekti máseleni Úki­met deńgeıinde keshendi túrde she­shý talap etiledi. Buǵan qosa, máji­lismender halyq densaýlyǵyn saqtaý­daǵ­y asa mańyzdy másele – taǵam ónimderiniń qaýipsizdigin qamtamasyz etýshi ýákiletti organdardyń qyzmetin salaaralyq úılestirý fýnksııasyn Úki­metten alyp, Densaýlyq saqtaý mı­nıstrligine berýdi de qısynsyz dep tapty. Ońtaılandyrý barysynda osyndaı asyra silteýlerden abaı bol­ǵan abzal.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Barshaǵa ortaq ıgilik! Sa­baq­tas­tyq. Ádildik. О́rleý» saılaýal­dy baǵdarlamasynda tıimdi memlekettik basqarýdy qamtamasyz etý maqsatynda qaıtalanatyn, ar­tyq qyzmet túrlerin alyp tastap, mem­lekettik basqarý jú­ıe­sin oń­taılandyrý qajettigin atap aıtqan­dy­ǵy, sondaı-aq «Syndarly qo­ǵamdyq dıalog – Qazaqstannyń tu­raq­­tylyǵy men órkendeýiniń negizi» Joldaýynda memlekettik qyzmet­shi­ler sanyn 2024 jylǵa qaraı 25 paıyzǵa qysqartý jóninde naqty mindet qoıǵany málim. Osyǵan oraı, Májilis depýtattary 2019 jylǵy 4 jel­toqsanda Úkimetke depýtattyq saýal joldap, onda ortalyq jáne jergilikti atqarýshy organdar mem­le­kettik bıliktiń bir tarmaǵy, ıaǵnı birtutas atqarýshy bılik bolyp sanalatynyna qaramastan, mınıstr­lik­terdiń kóp­shiligi ózderiniń aýmaq­tyq qury­lym­daryn quryp, olar­ǵa baqylaý-qadaǵalaý fýnksııalaryn bergendigin, al olar óńir­lik bas­qar­malardyń qyz­me­tin qaıta­laı­tyn­dyǵyn synaǵan bolatyn. Oǵan berilgen resmı jaýapta: «Qazirgi ýaqytta Ulttyq ekonomıka mı­nıs­trligi múddeli memlekettik organdarmen birlesip, jergilikti atqarýshy organ­dardyń ońtaıly bazalyq qu­ry­­lymyn qalyptastyrý jóninde ju­mys júrgizýde. Atalǵan jumystyń maqsaty – oblystyq basqarmalar ara­synda, ortalyq memlekettik or­gan­­dardyń aýmaqtyq bólimsheleri men oblystyq basqarmalar arasyn­da, oblystyq basqarmalar men vedom­stvo­lyq baǵynysty uıymdar arasynda qaıtalanatyn fýnksııalardy anyqtaý jáne joıý», delingen. Alaıda sodan beri eki jylǵa taıaý ýaqyt ótse de, Ulttyq ekonomıka mınıstriniń Má­ji­liste aıtqan sózine qaraǵanda, bul ba­ǵyttaǵy jumys áli aıaqtalmaǵan sııaq­ty.

Al, shyntýaıtynda, májilis­men­der­diń depýtattyq saýalynda aıtyl­ǵa­nyndaı, oblystyq ákim­dik­terdiń Aýyl sharýashylyǵy, Veterınarııa, Jer qatynastary jáne Jerdiń paıdalanylýy men qorǵalýyn baqylaý basqarmalary bar bolǵandyqtan, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń aýmaqtyq ınspeksııalarynyń qansha­lyq­ty qajeti bar? Eger atalǵan aýmaq­tyq ınspeksııalardyń qyzmeti tıimdi bolsa, onda, mysaly, Memleket bas­shysynyń Joldaýynda atap kórse­til­ge­nindeı, aýyl sharýashylyǵy salasyn sýbsıdııalaýda tártip nege ornatylmaıdy?

Oblystyq ákimdikterdiń Tabıǵı resýrstar jáne tabıǵatty paıdalanýdy retteý basqarmalary men Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýr­s­tar mınıs­tr­­liginiń Orman shar­ýa­­shy­lyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspeksııalary da birin-biri qaı­talaıtyn qyzmetterdi atqaryp júr­gen tárizdi.

Oblystyq ákimdikterdiń Bilim bas­qar­malary barda mınıstri aýys­ty­ryl­ǵan saıyn jańa reforma jasalatyn Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń óńirlerdegi Bilim salasyndaǵy baqy­laý departamentteriniń qandaı qa­jet­i bar? Olar ózderi quryl­ǵan on jyl ishinde elimizdegi bilim berý deńgeıin kóterýge úles qosyp jarytty ma? Aı­talyq, jergilikti mek­tepterdi attestattaý bilim sapasyn art­tyra aldy ma? Osy mınıstrliktiń ke­zin­de ob­­lys­tyq Bilim basqarmalaryn bas­qar­­ǵan búgingi basshylary mundaı attestattaýdyń qalaı ótkizilgendigin biletin bolar. Álde Aqtóbe, Ońtústik Qazaqstan (Túrkistan), Qyzylorda oblystaryndaǵy Bilim salasyndaǵy baqylaý departamentteriniń bu­ryn­ǵy dırektorlary para alyp us­ta­lyp, sottalǵandyǵynan habarsyz ba? Bilim salasyndaǵy qazirgi oń ózge­risterge mektepterdi attestattaý men ártúrli tekserý arqyly emes, «Pedagog mártebesi týraly» zańdy qa­byldaý, peda­gogterdiń jalaqysyn eleýli túr­de arttyrý sııaqty júıelik shara­lardy qoldaný arqyly ǵana jol ashylǵandyǵy daýsyz.

Oblystyq ákimdikterdiń Ju­mys­pen qamtýdy úılestirý jáne áleý­mettik baǵdarlamalar basqar­ma­lary men Memlekettik eńbek ınspeksııasy basqarmalary azdaı, Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mı­nıstrliginiń aýmaqtyq de­par­ta­ment­­terin qurý qandaı qajet­ti­likten týyndaǵan?

Byltyr óńirlerde bolyp, jer­gi­likti atqarýshy organdardyń mem­lekettik qyzmetshilerimen tildes­ke­nimizde, olar mınıstrlikterdiń aýmaqtyq qurylymdaryndaǵy árip­tes­teri ózderimen salystyrǵanda «túk bitirmeıtindigin», biraq ózderi­men birdeı jalaqy alatynyn aıtyp, renish bildirgen edi. Al osy jyldyń shilde aıynan bastap olardyń jalaqysy orta eseppen eki esege jýyq kóbeıtilip, kóńilderi kóterilip qalypty. Endi aýmaqtyq de­partamentterdiń qyzmetkerleri renishti kórinedi. О́ıtkeni olardyń jalaqysy aldaǵy jyldan bastap kezeń-kezeńmen kóterilmekshi. Úkimet jergilikti atqarýshy organdardyń jumys aýqymy qandaı ekendigin túsingendeı me, qalaı?..

Aıtpaqshy, bıyl memlekettik qyz­­metshiler sany 15 paıyzǵa qys­qar­tylypty. Al kelesi jyly taǵy 10 paıyzǵa qysqartylmaqshy. Oǵan deıin Ulttyq ekonomıka mı­nıs­tr­ligi qaıtalanatyn fýnksııalardy anyqtaýǵa arnalǵan taldaýdy soz­baq­qa salmaı aıaqtap, memlekettik or­gandardy basqarý júıesin odan ári ońtaılandyrý sharalaryn aıqyndasa, quba-qup.

 

Uqsas jańalyqtar