Burynǵy babalarymyzdan qalǵan «Birlik bolmaǵan jerde – tirlik bolmaıdy» nemese «Tórteý túgel bolsa tóbedegi keledi, altaý ala bolsa aýyzdaǵy ketedi» deıtin eski sóz bar. Bul atústi aıtyla salǵan dúnıe emes. Sonaý shyńyraý jyldardy artqa tastap, ǵasyrlar qoınaýynan shyńdalyp, ýaqyt bederinen suryptalyp, halqymyzdyń sanasyna tereń sińip, buljymas aqıqatqa aınalǵan uǵym. О́ıtkeni bereke men birlik buzylsa ulystyń irgesi sógilip, shańyraǵy shaıqalady. Buny burynǵy qazaq atamyz jaqsy bilgen. Sol sebepti, qoǵamnyń qabyrǵasy qaqyramaı, tútini túzý ushý úshin bereke men birlik asa qajet ekenin ejelden bilgen. Osy jolda basyn báıgege tikken.

«Sen netken baqytty ediń keler urpaq, Qaraımyn kelbetińe men tańyrqap» dep, daýylpaz aqyn Qasym Amanjolov aıtqandaı, bolashaqtyń baıandy bolýy men urpaǵymyzdyń aman-esen ómir keshýiniń kepili – tynyshtyq pen beıbitshilikte hám bereke men birlikte. Úlken qalamger Ábish Kekilbaev: «Baǵalaı bilmegenge baq qonbaıdy, qýana bilmegenge qut qonbaıdy, barymyzdy baǵalaı bileıik, joǵymyzdy túgendeýge kiriseıik, aǵaıyn. Táýelsizdigimizdi baıandy etý úshin táýbemizden jańylmaıyq, táýekelimizden taıynbaıyq!» degen eken. Qandaı keremet sóz!
Rasynda baǵyn baǵalaı bilmegenniń sory alda. Erterekte ómir súrgen ataqty Qablısa jyraýdan bizge: « – Baq, qaıda barasyń? – Elimen bolǵan birligi, Taǵat, ǵıbadat tirligi, Uıymshyl elge baramyn» dep keletin asa qundy támsil jetken. Sol sııaqty, áz-Táýkeniń zamanynda ómir súrgen dala danyshpany Ánet babadan bata alýǵa kelgen jas bala Tóle: «Baba, birliktiń belgisi qandaı?» dep suraıdy. Qart bı jaýap aıtpas buryn áýeli bir býma shybyq aldyryp, «Balam, mynany syndyr?» deıdi. Tóle jórgemdep býylǵan býma shybyqty syndyra almaıdy. Sodan qart baba shybyqtardy býmadan sýyryp, Tóleniń qolyna bir-birlep ustady da «Al, endi syndyr!» deıdi. Tóle túgel syndyrady. Ánet baba:
– Budan ne túsindiń, balam? – deıdi. Sonda Tóle bala:
– Birligi bekem jurtty jaý almaıdy, degenińiz ǵoı.
– Bárekeldi, ulym el bıleý úshin aldymen eldi aýyzbirlikke, yntymaqqa shaqyra bil. «Baq qaıda barasyń, yntymaqqa baramyn» degenniń mánisi osy, – depti Ánet baba.
Birlik máselesinde Abaı atamyzdyń da erekshe paıymy bar. Altynshy qarasózinde: «О́ner aldy – birlik, yrys aldy – tirlik» degendi kóldeneń ustaı otyryp, «Birlik – aqylǵa birlik, malǵa birlik emes. Birlik malǵa satylsa, anturǵandyqtyń basy osy» deıdi. Abaı atamyz aıtyp otyrǵan bul túsinikti tápsirlesek, aqylǵa baǵynbaǵan birlikti nápsi bılep alady.
Aqyrynda birligin nápsi qalaýyna aıyrbastaǵan qaýym – jaman men jaqsyny, zııandy men zııansyzdy ajyrata almaıdy. Nátıjesinde, bútin qoǵam búlinedi. Osyndaı almaǵaıyp oqıǵa týǵan jaǵdaıda, halyq aq pen qarany ajyratyp túsinse – paıdasy ózine, eger de ajyrata almasa, paıdasy jaýyna. Berekesizdik nemese búlikke qumartýshylardyń deni – júıe ózgerse, baqytqa kenelemiz dep armandaıdy. Túk te olaı emes.
Jalpy búliktiń tamyr jaıa bastaǵanyn ańǵarý adamdardyń suńǵylalyǵy men ańǵarympazdyǵyna baılanysty. Abaıdyń sózimen aıtqanda, «júrek kózi» barlar erterek ańǵara alady. Iаǵnı búlik tuman basqan bıik taý sııaqty, ony kórmeı qalýyńyz ábden múmkin. Bul másele jaıly úlken ǵalymdar «Búlik aqıqat pen jalǵandy aıyra almaıtyn adamdarǵa keledi» deıdi.
Sóıtip, adamdar asyǵystyq tanytyp, kúmándi bastamalarǵa erip ketedi de, tynyshtyqtan aıyrylady. Adam aıaǵyna nyq turyp, asyǵystyq tanytpasa jáne kúmánsiz durys sheshimder qabyldasa, sol qoǵam, sol orta, sol qaýym, sol memleket naǵyz jetistikke jetedi.
Abaı atamyz 14-shi qarasózinde: «Osy jurttyń kóbiniń aıtyp júrgen myqty jigit, er jigit, pysyq jigit dep at qoıyp júrgen kisileriniń bári – pálege, jamanshylyqqa elirtpek úshin, birin-biri «aıda, batyrlap!» qyzdyryp alady da, artyn oılatpaı, azǵyratuǵyn isi» depti. Babamyzdyń osy paıymyn qazirgi kún ahýalyna qaraı tápsirlesek, áleýmettik jelilerdegi «tıse terekke, tımese butaqqa» baǵyttalǵan aıqaı-súreń, búgingi ómirine razy-qosh emes ásire «batyrlar» áreketi sóz joq «aıda, batyrlatýlar». Basqa eshteńe emes. Sóıtip, aıda batyrlatamyz dep júrip «jamanshylyqqa bir eligip ketken soń, boıyn jıyp alyp keterlik qaırat qazaqta kem bolady» (Abaı).
Sózimizdi túıindep aıtar bolsaq, berekesizdik, búlik eshqashan jaqsylyqqa aparmaıdy. Ataqty Áıteke bıdiń «Biz úsh júzdiń balasy, Kerispeıik, keliseıik, Eger keriser bolsaq, Onda bizge handyq túgil, Ondyq ta buıyrmaıdy» degeni sııaqty Alash balasy aqylǵa kelgeni jón.
Rýhanı qundylyqtar jáne urpaq tárbıesi
Qazaqstan • Keshe
Ekinshi sessııa: mańyzdy sheshimder men mazmundy zańnamalar
Úkimet • Keshe
Kúmbirle kún astynda, dombyra-rýh
Rýhanııat • Keshe
Mańǵystaýdyń ekologııasy «bozdap» tur
Ekologııa • Keshe
Qazaqstan • Keshe
Sport • Keshe
Jańa syn-qaterler syrtqy saıasattan sergektikti talap etedi
Qazaqstan • Keshe
Túrki yntymaqtastyǵy jáne ǵylymı ıntegrasııa
Qazaqstan • Keshe
Ekologııa • Keshe
AQSh Eýropadaǵy áskerı kúshterin nyǵaıtýda
Álem • Keshe
Tartymdy jobalarǵa ınvestor daıyn
Ekonomıka • Keshe
«Týr de Frans» dodasy bastaldy
Sport • Keshe
Ekonomıka • Keshe
«Qasiretti qańtar»: Sot prosesinde kelisim ınstıtýty keńinen qoldanylýda
Qazaqstan • Keshe
Mektep ashanasynda – meıramhana baǵasy...
Qoǵam • Keshe
Medısına • Keshe
Abyz basylymnyń ǵasyrlyq mereıtoıy
Aımaqtar • Keshe
Aımaqtar • Keshe
«Kúı oınaıdy qazaǵymnyń qanynda»
О́ner • Keshe
О́ner • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Múlik kepilin bes mınýtta sheshýge bolady
Qoǵam • Keshe
Qoǵam • Keshe
Medısınalyq poıyz – Jetisý oblysynda
Medısına • Keshe
Týrızm • Keshe
Prezıdent AES salarda Túrkııanyń tájirıbesin zerdeleýdi tapsyrdy
Qazaqstan • Keshe
Qazaqstan munaı óndirý kólemin ulǵaıtady
Qazaqstan • Keshe
ShQO-da zańsyz ań aýlaýdyń 11 deregi anyqtaldy
Aımaqtar • Keshe
Elektr energetıkasy týraly zańǵa ózgerister engizildi
Prezıdent • Keshe
Ekomınıstrliktiń kadr saıasaty qalaı júrýde?
Ekonomıka • Keshe
Túrkistanda sýǵa batyp ketken úndistandyqtar áli tabylǵan joq
Aımaqtar • Keshe
Aqyn Muhtar Shahanovtyń 80 jasyn toılaý Túrkııadan bastaldy
Rýhanııat • Keshe
Shymkentte JShS dırektory 3 mln teńge urlady degen kúdikke ilindi
Aımaqtar • Keshe
Prezıdent Reformalar jónindegi joǵary keńestiń otyrysyn ótkizdi
Prezıdent • Keshe
Qazaqstanda qańtar oqıǵasy boıynsha 445 adam sottaldy
Qazaqstan • Keshe
Aqmola oblysynyń aýyl sharýashylyǵy basqarma basshysy sottaldy
ANTIKOR • Keshe
QTJ men Álııa Nazarbaeva arasyndaǵy kelisimshart kúshin joıady
Qazaqstan • Keshe
Qazaqstanda koronavırýs juqtyrǵandar kóbeıip keledi
Koronavırýs • Keshe
Uqsas jańalyqtar