Kedeı elderge kómek

Kómekke muqtaj elderdiń kádesine jaraıtyn 90 mlrd dollardan astam qar­jy aldymen Halyqaralyq damý qaýym­dastyǵynyń shotyna túsedi. Sosyn, qarjy tek pandemııa zardaptaryn joıý úshin emes, ornyqty hám ekologııalyq keleshek qurýǵa baǵyttalady. Aıtylǵan qarajattyń ishin­de tabysy orta jáne joǵary sanalatyn 48 eldiń 23,5 mlrd dollar kólemindegi jarnasy, kapıtal naryǵynan túsken tabys, nesıelerdi óteýden túsetin túsimder jáne Dúnıejúzilik banktiń jeke qarajaty bar.

Qarjylandyrý paketin uıymdastyrý Japonııanyń tóraǵalyǵymen ótken eki kúndik jıyn kezinde sheshimin tapqan. Bul Halyqaralyq damý qaýymdastyǵynyń tarıhyndaǵy eń iri qarjy tolyqtyrý isi bolmaq.

«Bizdiń seriktesterimiz jarııa etip otyrǵan bul mańyzdy mindetteme kedeı elderdiń daǵdarysty eńserýin qoldaýǵa baǵyttalǵan baıypty qadam» dedi Dúnıe­júzilik banktiń prezıdenti Devıd Malpass.

Jınalǵan qarjy 74 kedeı elge úles­tirilmek. О́ıtkeni oqysta paıda bolǵan pandemııa tabysy tómen elderdiń túıtkilin tereńdetip, ekonomıka men ornyqty damý saıasatyna qaýip bultyn úıirip tur. Ondaı elderdi memlekettik kiris kóleminiń azaıýy, halyqtyń qaryz júktemesiniń ósimi, ornyqsyzdyq táýekeliniń kúsh alýy, saýatsyzdyq, kelispeýshilik pen turaq­syzdyq jaılap tur. Ásirese azyq-túlik daǵdarysy ondaı elderge aýyr tııýde. Bul rette Halyqaralyq damý qaýymdastyǵy qarajattyń 70 paıyzy Afrıka elderine joldanatynyn aıtady. 1960 jyly qurylǵan qaýymdastyq qazirgi kezde álemniń 74 kedeı eliniń qoldaýshysy sanalady. Onyń 39-y – Afrıkada, 14-i – Shyǵys Azııada, 6-y – Ońtústik Azııada, 4-eýi – Eýropa men Ortalyq Azııada, 8-i – Latyn Amerıkasy men Karıb basseıninde, 3-eýi – Taıaý Shyǵys pen Soltústik Afrı­kada ornalasqan. Qaýymdastyq bólgen resýrstyń nátıjesinde, 1,3 mlrd adamnyń ahýaly túzeledi degen boljam bar.

COVID-19 pandemııasy bastalǵaly beri Dúnıejúzilik bank indettiń medısınalyq, ekonomıkalyq jáne áleýmettik zardabyn joıý úshin 157 mlrd dollardan astam qarjy bólgen. Bul onyń tarıhyndaǵy eń jedel jáne aýqymdy daǵdarysqa qarsy baǵdarlama boldy. Qarjylandyrý dúnıe júzindegi 100-den astam elge pandemııaǵa daıyndyqty arttyrýǵa, kedeıler men jumys oryndaryn qorǵaýǵa jáne klımatqa qolaıly ekonomıkany tez qalpyna keltirýge kómektesedi. Sonymen qatar bank Afrıkada turatyn 50-den astam tabysy tómen jáne ortasha elderge COVID-19 vaksınalaryn satyp alýǵa jáne paıdalanýǵa kómektesedi jáne 2022 jylǵa deıin 20 mlrd dollar qarjy bóledi.

Dúnıejúzilik bank nazarynan Qazaq­stan da tysqary qalǵan emes. Banktiń Eýropa jáne Ortalyq Azııa óńiri boıynsha vıse-prezıdenti Anna Berde COVID-19 sońǵy 25 jylda Qazaqstan ekonomıkasyn asa qatty quldyraýǵa ushyratqan faktor bolǵanyn jetkizdi.

«Qazaqstan 2020 jyldyń kóktemine qaraǵanda qazir birshama dınamıkaly túrde damyp jatyr. 2022 jyly onyń IJО́ ósimi 3,7 paıyzdy quraýy múmkin. Degenmen ekonomıkalyq ósimdi yntalandyratyn jáne ony ornyqty, «jasyl» jáne ınklıýzıvti damý jolyna baǵyttaıtyn jedel sharalar kerek. Bárinen buryn Qazaqstan indetke qarsy vaksınalaý qarqynyn arttyrýǵa erekshe kóńil bólýge tıis. Kóp elderdi vaksınaǵa qarsy kúmándi oılar sharpyp jatqanyn bilemiz, sondyqtan bul baǵytta kóp kúsh jumsaý qajet bolady. Turaqty ekonomıkalyq belsendilik jáne mektep, kásiporyndardyń úzdiksiz jumys isteýi úshin vaksınalaýdyń mańyzy óte joǵary. Qazaqstan úshin qolǵa alynýǵa tıis taǵy bir basymdyq – «jasyl» ekonomıkaǵa kóshý. Kómirsýtegine ábden táýeldi bolǵan elder úshin bul asa jaýapty ári kúrdeli prosess. Sol sebepti osy baǵyttaǵy sharalar tizbegi men oryndalý merzimi kórsetilgen naqtyly jospar qajet» deıdi.