Dúısenbiden bastaımyn...

Ras, siz de, myna biz de joba-jospardyń bastaýyn dál osy dúısenbige tirep qoıamyz. Aptanyń alǵashqy kúni dep alǵa jeteleıtin aıryqsha bir astar izdesek kerek. Bul da jón shyǵar. Alaıda dál osy dúısenbi tap-tamasha jospardyń tas-talqanyn shyǵaratyn kún sekildi áser qaldyrady keıde. О́ıtkeni dúısenbi degeniń eki kúndik demalystyń túıindeler tusy emes pe?! Onyń kóbimiz úshin aýyr kún sanalatyny da sondyqtan.

Árıne, aptany jaqsy kóńil kúımen bastaǵan jón. Biraq eki kúndik erkin dema­lys kóbimizdi júristen jańyldyrmaı qoımaı­dy. Sonyń saldary shyǵar, dúısenbi kúni adamdardyń kóbi saǵat 11-ge deıin kúlimdeı almaıdy eken. Ol azdaı qyzmetkerler­diń birazy dál osy kúni jumysqa keshigip kele­di. Endeshe erik-jigerimizdi ezip, eńsemizdi basyp turatyn aptanyń alǵashqy kúnine erteńimizdi baılanystyrýdyń qajeti shamaly sekildi. Áıtpese, ózgeriske bastar dúısenbisin kútip bu dúnıemen qoshtasyp ketkender qanshama...

Jazýshy Tólen Ábdiktiń «Qaıyrsyz juma» degen áńgimesi eske túsip otyr. Bas keıipker Áben jumys aptasynyń sońǵy kúni – juma kúni aıaq astynan qyzmetinen alynatyny bar edi ǵoı. Sóıtse, mundaı sheneýnikterdiń «sharýasyn bitirý» úshin bul kún ádeıi tańdalady eken. Joǵary jaqta otyrǵandar shyǵarylǵan sheshimnen keıin eshqaıda telefon soǵylmaýy úshin, syrttan ózderine de telefon soqtyrmaý úshin ádeıi osylaı isteıdi. Bul burynnan bar tásildiń biri. Jaryqtyq Áben sony kesh túsinedi.

Árıne, qazirgi ýaqyt basqa, jaǵdaı bólek. Biraq statıstıkalyq derekter de dúısenbiniń kóp adam úshin qaıyrly bola bermeıtinin kórsetip otyr. Máselen, tyǵyryqqa tirelip, taǵdyrdan túńilgen adamdardyń deni dúısenbi kúni jaryq dúnıeni tárk etedi eken. Infarktyń 20 paıyzy, arqa jaraqatynyń 25 paıyzy dál osy kúni tirkeledi. Nemisterdiń zertteýine júginsek, júrek talmasy da kóp jaǵdaıda aptanyń alǵashqy kúninde oryn alady eken. Evreılerdiń dúısenbi kúni toı jasamaıtyny jáne belgili.

Aq-qarasy aralasyp jatatyn ómir shirkin sátsizdikterdiń bárin dúısenbige dóp túsiredi eken desek taǵy qatelesken bolamyz. О́ıtkeni aptanyń alǵashqy kúni ıslam men ıýdaızmde duǵa jasap, aýyz bekitý úshin qolaıly kún sanalady. Musylman baýyrlardyń dúısenbi kúni nápil oraza ustaıtyny esińizde bolar. Saıası ómirdegi jahandyq sheshimderdiń de dúısenbi kúni qabyldanatynyn umytpaıyq. Dúısenbini shynaıy ózgeristerdiń bastaýyna aınaldyryp, jetistiktiń jelkenin kergender de aramyzda tolyp júr.

Ár kún – Allanyń syıy. Oǵan shák keltirer oıymyz joq. Aıtpaǵymyz, dúısen­biniń sátti ıa sátsiz kún ekeni bizdiń sanamyzda ǵana qalyptasqan sekildi. Basqasha aıtsaq, shekteýdi qoldan jasap alǵandaımyz.

Degenmen aýyr kúnnen arylýdyń bir jolyn biletin sekildimiz. Ol úshin ap­ta­nyń alǵashqy kúnin, ıaǵnı dúısenbini kún­tizbeden alyp tastaý kerek. Máselen, 13 degende eýropalyqtardyń záresi ushady. Al japondardyń 4 degende denesi túrshigedi. Olardyń 4 sanyn qoǵamdyq ómirde qoldan­baıtyny da sondyqtan. Aıtalyq, Japonııada lıft nómirlerinen 4 sıfryn tappaısyz. Turǵyn úılerde de 4-shi nómirli páter joq. Kóshedegi kólikterdiń nómirinen de bul san baıqalmaıdy. Mine, osyndaı ádis arqyly aptanyń aýyr kúnin – dúısenbini eleýsiz qaldyrýǵa bolatyndaı. Bálkim, sonda ǵana josparymyz júz paıyz oryndalyp, jumysqa da jumyla kirisermiz. Sonda ózgeler de ómirge ózgeris ákeler dúısenbisin kútip júrmes edi.

«Dúısenbiden bastaımynnyń» arǵy jaǵynda moıny jar bermes jalqaýlyq jatyr. Endeshe izgi is, uly murat úshin aptanyń alǵashqy kúnin kútýdiń qajeti joq. Jańa ómir dúısenbiden emes, tap búgin, osy sátten bastalady.

Aıtpaqshy, psıhologııada dúısenbige erekshe kóńil bólingen. Sala mamandary jańa ómirdi, jańa daǵdyny dúısenbiden, kelesi aıdan, jańa jyldan bastaý durys emes dep sanaıdy. О́ıtkeni mundaı maqsat-mindetterdiń sońy kóp jaǵdaıda suıylyp ketedi. Bul ózimizdi aqtap alǵanǵa da jaqsy. Sebebi alda taǵy bir dúısenbi kele jatyr...

Oqyp otyrǵan osy jazbany da dúı­senbiden bastaǵym kelgen...