Úkimet jańa Joldaýǵa sáıkes mindetterdi aıqyndady

Ulttyq ekonomıka mınıstri Álibek Qýantyrov atap ótkendeı, Memleket basshysy usynǵan bastamalar elimizde jańa saıası mádenıetti qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan reformalardyń muqııat zerdelengen baǵdarlamasy bolyp taby­lady. Atap aıtqanda, elimizdiń Kons­tıtýsııasyna 30-dan astam ózgerister men tolyqtyrýlar engiziledi, sondaı-aq jyl sońyna deıin 20-dan astam zań qa­byldanady.

Joldaýdy iske asyrý jónindegi Jal­pyulttyq is-sharalar josparynyń jobasy ázirlendi. Memleket basshysynyń tapsyrmalaryn iske asyrý maqsatynda Ulttyq ekonomıka mınıstrligi negizgi 3 baǵyt boıynsha jumys júrgizedi. 1.Eldiń ákimshilik-aýmaqtyq qurylymyn jetil­dirý; 2.Jergilikti ózin ózi basqarýdy ortalyqsyzdandyrý; 3.Daǵdarysqa qarsy kezek kúttirmeıtin sharalar.

Mınıstrlik basshysynyń aıtýynsha, Abaı, Jetisý jáne Ulytaý oblystaryn qurý jáne halyqtyń pikirin eskere oty­ryp, Qapshaǵaı qalasyn qaıta ataý máse­lesi pysyqtalýda. «Memleket basshy­synyń Jarlyǵyn daıyndaý jónindegi jol kartasy jáne ony iske asyrý jó­nin­degi uıymdastyrý sharalarynyń jos­pary ázirlenetin bolady», dedi Á.Qýan­tyrov.

Bul qujattarda ákimshilik-aýmaqtyq qaıta qurýlarǵa baılanysty mynadaı is-sharalar atqarylady: Memleket basshysynyń oblystar men eldi mekenderdi ataý (qaıta ataý) máselelerin qosa alǵanda, oblystardy jáne olardyń shekaralaryn bólý (qurý) týraly qajetti Jarlyqtaryn jáne Úkimet qaýlylaryn ázirleý jáne qabyldaý; jergilikti atqarýshy organdardyń jáne ortalyq memlekettik organdardyń aýmaqtyq bó­lim­sheleriniń shtat sanyndaǵy ózgeris­ter; kommýnaldyq menshikti berý jáne qabyldaý; zańnamalyq aktilerge ózge­rister engizý; jańadan qurylǵan oblystarda memlekettik organdar qurý. «Bul oblystardyń qurylýy tek osy aımaqtardyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna ǵana emes, búkil ekonomıkanyń damýyna oń áserin tıgizedi», dedi mınıstr.

Á.Qýantyrov Joldaýǵa sáıkes «Ha­lyq qatysatyn bıýdjettiń» fýnk­sıo­nalyn keńeıtý arqyly jergilikti ózin ózi basqarý organdaryn tikeleı qarjylandyrýdy engizý máselesi de engiziletinin aıtty. Bul rette máslı­hattardyń ókilettikterin keńeıtý maq­satynda olarǵa halyq qatysatyn bıýdjettiń qarajatyn bólý jónindegi fýnksııalar bekitiletin bolady. «Shyn máninde ony aýyldyq okrýgter arasynda naqty jobalarǵa bóletin «qor» deýge bolady. Bul jobalardy jergilikti qo­ǵam­dastyqtyń usynystary boıynsha aýyl ákimderi qalyptastyrady», dedi mınıstr.

Sonymen qatar Ýkraınada bolyp jatqan oqıǵalar aıasynda áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıdy turaqtandyrý maqsatynda memlekettik organdardyń, «Atameken» ulttyq kásipkerler pala­tasynyń, bıznes jáne sarapshylar qaýymdastyǵy ókilderiniń qatysýymen Daǵdarysqa qarsy sharalar jónindegi jedel shtabtyń jumysy jolǵa qoıyldy. «Jedel shtabtyń aıasynda kólik jáne logıstıka, ınfraqurylym, saýda jáne qarjylyq ornyqtylyq boıynsha jumys toptary uıymdastyryldy. Jumys toptarynyń ózara is-qımylynyń belgili bir algorıtmine sáıkes Ýkraınadaǵy oqı­ǵalardyń syrtqy ekonomıkalyq jaǵdaıǵa saldaryn kúndelikti monıtorıngteý negizinde elimizdiń ekonomıkasyna olar­dyń yqpalynyń ssenarııleri ázirlenýde. Osy aqparat negizinde jedel den qoıý sharalary ázirlenedi», dedi Á.Qýantyrov.

Memleket basshysynyń tapsyrmasyn oryn­daý maqsatynda Ulttyq ekono­mıka mınıstrligi daǵdarysqa qarsy baǵ­darlamany iske asyrýdy bastady. Qazirgi ýaqytta mınıstrlik jaýapty memlekettik organdarmen naqty usynystardy py­syq­taýda. «Ulttyq ekonomıka mınıstr­ligi Memleket basshysynyń Qazaq­stan halqyna Joldaýynda bergen árbir tapsyrmasyn tolyq ári jedel pysyq­taıtyn bolady. Joldaýdy tıimdi iske asyrý úshin mınıstrliktiń jumysy bıýro­kratııany boldyrmaý jáne nátıjege baǵdarlaný qaǵıdattarynda júrgiziletin bolady», dedi Á.Qýantyrov.

Qarjy mınıstri Erulan Jamaý­baev­tyń aıtýynsha, Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes Esep komıteti Jo­ǵary aýdıtorlyq palata etip qaıta qury­lady. Bul rette parlamenttik baqylaý kúsheıtiledi. Mundaı tájirıbe jekelegen batys elderinde bar. «Osynyń barlyǵy Konstıtýsııany qosa alǵanda, birqatar zańnamalyq aktilerge ózgerister engizýdi talap etedi. Barlyq tıisti túzetýler múddeli memlekettik organdarmen birlesip pysyqtalady», dedi mınıstr.

Jergilikti ózin ózi basqarý organdaryn qaıta qurýdy eskere otyryp, satyp alý tártibin odan ári ońaılatý «Jergilikti ózin ózi basqarý týraly» zań jobasy sheńberinde pysyqtalady. Jumysta for­malızm men artyq rásimderdi joıýǵa, jergilikti ónim berýshilerdi qoldaý­ǵa jáne jumys oryndaryn ashýǵa, halyq­tyń satyp alý prosesine jáne sharttar­dyń oryndalýyna baqylaýdy júzege asy­rýǵa qatysýyna basa nazar aýdary­lady. Jalpy, Memleket basshy­synyń Joldaýynda Qarjy mınıstr­liginiń quzyretine qatysty basqa da tap­syrmalar bar. Olar boıynsha tıisti usy­nystar ýákiletti memlekettik organ­darǵa usynylady. «Aldaǵy ýaqytta bıylǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjet shyǵystarynyń parametrleri men baǵyttaryn naqtylaý kútilýde. Prezıdenttiń tapsyrmalaryn iske asyrý boıynsha barlyq josparlanǵan sharalar ýaqtyly qabyldanyp, qajetti qarjy máseleler bıýdjettik baǵdarlamalar ákimshilerimen birlesip pysyqtalatyn bolady», dedi E.Jamaýbaev.

Saýda jáne ıntegrasııa birinshi vıse-mınıstri Erlan Battaqovtyń aıtýynsha, búgingi tańda elimizde 1,3 mln tonna azyq-túlik taýarlarynyń qory bar, bul halyqtyń qajettiligin qamtamasyz etý úshin jetkilikti. Budan basqa, baǵanyń negizsiz ósýine jáne alypsatarlyqqa jol bermeý úshin respýblıkalyq jáne jer­gilikti atqarýshy organdar dúkenderdiń saýda ústemesin saqtaýy boıynsha turaq­ty tekserýler júrgizedi. «Aınalym she­masy» sheńberinde satyp alýdy qarjy­landyrýdy 54,6-dan 100 mlrd teńgege deıin ulǵaıtý týraly sheshim qabyldandy. Al turaqtandyrý qorlaryn esepke alatyn bolsa, áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlaryn satyp alý úshin qarjylandyrýdyń jalpy kólemi 140 mlrd teńgege deıin jetkiziletin bolady», dedi E.Battaqov.

Baǵany turaqtandyrý quraldaryn jetildirý maqsatynda jańa tásilder ázirlenip jatyr.

Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Erbol Qarashókeevtiń aıtýynsha, Memle­ket basshysynyń Qazaqstan halqyna arnaǵan Joldaýynda aıtylǵan tapsyrma­lardy oryndaý maqsatynda Aýyl sharýa­shylyǵy mınıstrligi birqatar sharalar qabyl­daýda. Kóktemgi dala jumys­tary­nyń barlyq týyndaǵan problemalyq máse­­lelerin jedel sheshýge kúsh salatyn Jedel shtab quryldy. Qazirgi tańda teh­nıka daıyn­dyǵy 95 paıyzdy qurasa, kók­tem­gi dala jumystary jappaı júrgizile bastaǵan ýaqytqa 100 paıyzdy quramaq.

Mınıstrdiń aıtýynsha, óńirlerge arzandatylǵan dızel otyny jóneltile bastady, jalpy kóktemgi dala jumys­taryn júrgizýge naryqtyq baǵadan 12-15%-ǵa tómen baǵamen 400 myń tonna bó­lindi, bul 2021 jylmen salystyrǵanda 20 myń tonnaǵa kóp. 2,3 mln tonna tuqym nemese jospardyń 100 paıyzy daıyn­daldy. Qazirgi ýaqytta ımporttyq tuqym materıalyn jetkizý máselesi pysyqtalýda. Bular – Reseıden keletin 19,5 myń tonna júgeri, bıdaı, arpa jáne qara bıdaı tuqymy jáne Eýropadan jetkiziletin 80 tonna júgeri men qant qyzylshasynyń tuqymy. «Mıneraldy tyńaıtqyshtardyń qoljetimdiligine keler bolsaq, jumystar josparly túrde júrgizilýde. Úkimet qoldaýy arqyly dıqandardyń suranysyn qanaǵattandyrý maqsatynda otandyq mıneraldy tyńaıt­qyshtardy óndirýshilermen ýaǵda­las­tyqqa qol jetkizildi. Ammıak selı­tra­synyń baǵasy 200 myń teńgeden 160 myń teńgege deıin tómendedi», dedi E.Qarashókeev.

Kóktemgi egis jumystaryn júrgizý úshin aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshiler «Keń dala» baǵdarlamasy arqyly 70 mlrd teńge kóleminde, Azyq-túlik kelisimshart korporasııasynyń forvardtyq satyp alý baǵdarlamasy arqyly 80 mlrd teńge kóleminde jeńil­detilgen kredıtpen qamtamasyz etilgen. Bul rette, bıyl forvardtyq satyp alý kólemi 2 esege artty. 17 naýryz­daǵy jaǵdaı boıynsha, «Keń dala» baǵ­dar­lamasy arqyly 94,8 mlrd teńge somasyna ótinimder kelip túsip, onyń 46,6 mlrd teńgesi qarjylandyryldy.

Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Asqar Omarovtyń aıtýynsha, Memleket basshysynyń bergen tapsyrmasyna sáıkes ashyq aqparattyq keńistik pen básekege qabiletti otandyq buqaralyq aqparat quraldaryn qurýǵa erekshe nazar aýdarylmaq. «Osyǵan oraı búgingi tańda mınıstrlik aldynda buqaralyq aqparat quraldarynyń rólin, mártebesin jáne jaýapkershiligin nyǵaıtý boıynsha birqatar mindet tur», dedi A.Omarov.

Birinshiden, qoǵamnyń suranystary men memlekettiń múddelerin eskere otyryp, buqaralyq aqparat quraldary týraly zań qaıta qaralatyn bolady. «Bul prosess keń qoǵamdyq jáne sarap­ta­malyq talqylaý negizinde júzege asyry­latynyn atap ótken mańyzdy. Osylaısha, jýrnalıstik qoǵamdastyqtyń aǵymdaǵy zańnamaǵa qatysty barlyq ózekti máseleleri eskeriledi», dedi A.Omarov.

Ekinshiden, azamattyq baqylaýdy júzege asyratyn «tórtinshi bılik» re­tin­­de áreket etetin buqaralyq aqparat qu­­ral­­dary úshin ashyq básekelestik orta damıdy.

Úshinshiden, memlekettik aqparattyq jumys boıynsha jańa tásilder ázirlenedi.

Memleket basshysy sondaı-aq ma­ńyzdy áleýmettik máselelerdi sheshýdegi úkimettik emes sektordyń rólin jáne azamattyq qoǵam ınstıtýttaryn júıeli túrde qaıta jańǵyrtý qajettigin atap ótti. Osyǵan baılanysty, mınıstrlik qoǵamdyq keńesterdiń qyzmetin jetil­dirý jáne quramyn jańartý jónindegi jumysty jalǵastyrady. Qazir 102 qoǵam­dyq keńes qurylǵan, 111-i qalyp­tasý barysynda. «Bıyl alǵash ret Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy qoǵamdyq keńesterdiń qyzmeti týraly Ulttyq baıandama daıyndalady. Onda qoǵamdyq keńester jumysynyń tıimdiligine jáne onyń odan ári damýy perspektıvalaryna taldaý jasalady», dedi A.Omarov.

Osyǵan qosa, memlekettik áleýmettik tapsyrys júıesi arqyly ÚEU jobalaryn josparlaý tásili qaıta saraptalady. «Máselen, qazir Parlamentte tıisti zań jobasy qaralýda, ol ÚEU-ny memlekettik qoldaýdyń sapasy men ashyqtyǵyn aıtarlyqtaı dárejede jaqsartatyny anyq», dedi A.Omarov.

Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Serikqalı Brekeshev kóktemgi egis jumystary barysynda aýyl sharýashylyǵy taýar óndirýshilerin sýarmaly sýmen qamtamasyz etý úshin barlyq sharalar qabyldanǵanyn aıtty. «Elimizdiń negizgi ózen basseınderi sý azdyǵy sıkline bıyl da tap bolyp otyr. Osyǵan qaramastan, fermerler kóktemgi egis jumystary barysynda qajetti sýar­maly sýmen qamtamasyz etiledi», dedi S.Brekeshev.

Onyń aıtýynsha qabyldanyp jatqan sharalardyń nátıjesinde Toqtoǵul sý qoımasynda sýdyń jınalýyna baılanysty jaǵdaı birtindep qalypqa kele bastaǵan. Sonymen qatar vegetasııa kezeńinde qosymsha sý kólemin alý boıynsha Qyrǵyzstanmen kelisimge qol jetkizildi. Shardara sý qoımasyna barynsha eń joǵary aǵyndy qamtamasyz etý boıynsha sharalar qabyldanýda. Onyń basty maqsaty – Túrkistan obly­synyń Shardara, Otyrar jáne Arys aýdandaryndaǵy Qyzylqum alqabyn, sondaı-aq Qyzylorda oblysynyń fer­merlerin sýmen qamtamasyz etý. «О́zbek jáne tájik taraptarymen júrgizilgen jumystyń nátıjesinde Shardara sý qoımasyna quıatyn aǵyn sý kólemi ulǵaıtyldy. Naqty aıtsaq, aqpan aıyn­daǵy kórsetkish qańtarmen salystyrǵanda 22%-ǵa artty. Sondaı-aq aqpan aıynda «Bahrı Tochık» sý qoımasynan Qazaqstan jaqqa qosymsha 181 mln tekshe metr sý aǵyzyldy» dedi mınıstr.

Ádilet mınıstri Qanat Mýsın Mem­leket basshysy Joldaýyn iske asyrý jó­nindegi Jalpyulttyq jospardyń jobasy ázirlengenin aıtty.

Mańyzdy máseleni qorytyndylaǵan Premer-Mınıstr Álıhan Smaıylov Prezıdent usynǵan saıası reformalar memlekettik qurylysty nyǵaıtýdyń jańa tarıhı kezeńi ári «Halyq únine qulaq asatyn memleket» ustanymynyń aıqyn kórinisi ekenin atap kórsetti.

Joldaýdaǵy tapsyrmalardy oryn­daýǵa jedeldetip kirisý úshin Premer-Mınıstr Ulttyq ekonomıka mınıstr­ligine Ulttyq bankpen jáne jaýapty memlekettik organdarmen birlesip, 2022 jylǵy 25 naýryzǵa deıin Úkimet­ke Daǵdarysqa qarsy jospardy engi­zýdi mindettedi. «Memleket basshysy daǵdarysqa qarsy sharalar paketin tez arada júzege asyrýdy tapsyrdy. Daǵdarysqa qarsy sharalar ekono­mı­kany qoldaýǵa, ınflıasııany baqylaý­dy kúsheıtýge, valıýta naryǵyn turaq­tan­dyrýǵa, jańa jumys oryndaryn qurýǵa, sondaı-aq kásipkerlikti damytýǵa baǵyttalǵan», dedi Á.Smaıylov.

Sondaı-aq ýákiletti memlekettik organdarǵa Memleket basshysy usynǵan reformalardy qamtamasyz etý úshin qajetti zań jobalaryn ázirleýge jáne olardy talqylaýǵa dereý kirisýdi tap­syrdy. «Memleket basshysy aldymyzǵa elimizdi qarqyndy túrde damytý, eko­nomıkanyń turaqtylyǵy men básekege qabilettiligin arttyrý jáne halyqtyń turmys deńgeıi men ál-aýqatyn jaqsartý jóninde asa aýqymdy mindetter qoıdy. Qazir arqany keńge salatyn zaman emes. Barshamyz Memleket basshysy bastap bergen reformalardy tabandy iske asyrýǵa jaýaptymyz. Biz halqymyzdyń senimin aqtaýǵa tıispiz», dedi Premer-Mınıstr.