О́mir men vip nómir

Adamdy súıkimsiz kórsetetin minezdiń biri – maqtanshaqtyq, maqtansúıgishtik. Kisimsiný, ózin ózgelerden joǵary qoıý, jasandylyqqa jol berý – qazaqtyń basty «dertine» aınalǵaly qashan?! Onyń mysaldary barshylyq. Jaǵdaıy kelmese de nesıe­ge aqsha alyp, ulan-asyr toı jasaý, toıǵa kelgen qaýymǵa maqtan úshin aqsha, qymbat telefon taratý, 179 myń dollardyń tortynan aýyz tıgizý – tek bizdiń qazaqqa tán «pont» minez.

Ol ol ma, aılyǵy shaılyǵyna jetpeı, áreń kún kórip júrse de qaryzdanyp-qaýǵalanyp júrip, aıfon satyp alatyndar bar. Basynda baspanasy joq bolsa da kredıtke qymbat djıp kóligin alyp minetinder bar. Djıp demekshi, baıaǵyda bir halyqaralyq jıyndardyń birinde Fransııadan kelgen áriptesterimizdiń biri: «Astanalaryńyzda úlken djıp kóligin minetinder kóp eken. Bylaı qarasań, qalada taý joq, jazyq dala, biraq nege úlken kólik minedi? Bizde mysaly, taýly, tasty aımaqtarda turatyndar ǵana mundaı mashınany tizgindeıdi. Kóbimiz shyǵyny az shaǵyn kólikti táýir kóremiz», degen edi. Endi sheteldik qonaqqa «bizdikiler úlken kólikti qajettilikten góri «pont» úshin minedi»dep qalaı aıtasyń?

Biraq astyndaǵy kóliginen de qymbat nómir alatyndar bulardyń qasynda túkke turǵysyz bolyp qaldy. Qazir elimizde nómirge ómir dep qaraıtyndar kóbeıdi. Jyl saıyn erekshe nómirge degen suranystyń ósýi – sonyń kórinisi. «Azamattarǵa arnalǵan úkimet» memlekettik korporasııasy taratqan málimetterge súıensek, byltyr 20 myń azamat kóligine VIP nómir satyp alsa, aldyńǵy jyly 12 616 adam erekshe nómirdiń ıesi atanypty. Baǵasy qymbat «baqytty nómirdi» ıelengenderdiń kóbi – Almaty qalasynyń turǵyndary. Munda byltyr 6 882 kólik VIP-nómirli bolǵan. Ekinshi orynda – Shymkent. Shymqalalyqtar ótken jyly 3 190 erekshe nómir satyp alǵan. Al úshinshi orynda elordalyqtar tur. Olar barlyǵy 667 mln teńgege 2 myńnan astam erekshe nómirdi enshilegen.

Jalpy, «pań» nómirdiń eń arzany – 174 591 teńge bolsa, qymbaty 872 955 teńge tura­dy. Alaıda 001, 002, 777 syndy birdeı sıfr­ly nemese birdeı áripteri bar nómirler budan da qymbat, orta eseppen – 1,7 myń dollar kóleminde. Erekshe nómir taǵyp júrgendi maqtan kóretinderdi bul qymbat baǵa da toqtata alar emes.

Aıtpaqshy, kóliginiń nómiri ǵana emes, qolynda ustap júrgen telefonynyń nómiri de erekshe bolǵanyn qalaıtyndar bar. «Nómiri qandaı keremet?» degen sóz úshin olar da aıanyp qalmaıdy. О́tkende uıaly baılanys operatory ortalyǵyna bas suǵyp, ondaǵy eń qymbat nómir 2 mln 200 myńǵa deıin baratynyn bildik. Biraq dál sol baǵadaǵy nómirdiń qandaı ekenin bile almaı, armanda kettik, Esesine, 450 myń teńgeniń nómirin kózben kórdik. Kádimgi nómirlerden aıtarlyqtaı aıyrmashylyǵy joq, bizdińshe. Ereksheligi – nólderi kóp eken. Bul nómirlerge de qyzyǵýshylyq tanytyp, satyp alý úshin turǵandar bar.

Jalpy, erekshe nómirlerdi satý – shet memleketterde bar tájirıbe. Biraq bul úrdis kóbine baı memleketterde kezdesedi. Ási­re­se Birikken Arab Ámirlikterinde erekshe nó­mir úshin talas kóp. Sondyqtan nómir­ler aýk­sıon arqyly satylady.

Baı-qýatty memleketterdiń jaıy túsi­nikti. Al biz nómirge deıin erekshe­lenetindeı jaǵdaıǵa jettik pe? Ál-aýqaty­myz soǵan saı ma? Máseleni osydan bastaý kerek. Tipti áline qaramaı, daraqylyqqa jol berip júrgen azamattardyń áreketin zańmen shekteıtin sharalar qolǵa alynýy kerek. Áıtpese, dúnıe jaǵynan básekege túsetinder óziniń ǵana emes, ózgeniń de sanasyn ýlap jatyr.

Sondaı-aq ekinshi deńgeıli bankter men mıkroqarjy uıymdary da ózderiniń paıdasy úshin beı-bereket nesıe berýin toqtat­qan jón. О́ıtkeni ál-aýqatyn baǵamdamaı, qyzyǵyp nesıe alyp qoıǵandardyń ishinde ony tóleı almaı qınalyp júrgender kóp...