Kúrshimniń tasyn túrtseń, problema: Fotoreportaj

О́skemennen shyqqan biz О́mesh asýyn basyp ótip, «Qyzyl tý» ótkelindegi paromǵa tumsyǵymyzdy tiredik. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasymen salynyp jatqan kópir qurylysy aıaqtalǵan soń mynaý paromdardyń qajeti de bolmaı qalady-aý.        

Paromda jaqyn mańdaǵy aýyldardyń turǵyndary Ertistiń keptirilgen balyǵyn  satady. Tirshilik qamy.

Parommen arǵy jaǵaǵa qalqyp ótý – 1000-1500 teńgeden bastalady. Kóligińniń kólemine qaraı. 

Paromnan shyqqan kúıi Marqakólge bir-aq tarttyq. Marqakól aýyly burynǵy aýdan ortalyǵy. О́ńir turǵyndary jyldan-jylǵa azaıyp, shekara shebi bos qalyp jatyr.

Anaý qumdy betkeıdiń etegi qytaıdyń qalasy. Qytaı jaqta kúnine bir sham jansa, bizdiń jaqta bir sham sónip otyr. Aýyldyqtar alańdaýly.

«Osy aýyldyń týmasymyn. Áıelder keńesinde jumys istegendikten, solardyń máselesi alańdatady. Máselen, ózimizde perzenthana bar. Jańadan zamanaýı qurylǵylar da ákelindi. Biraq, akýsher mamandar tapshy. Hırýrg ta joq. Hırýrg kelmedi emes, keldi. Biraq munda atkópir bolyp jatqan operasııa kóp emes. Sondyqtan da, qaraıyp qalamyz, oqyǵan bilimimizdi umytyp qalamyz dep ketip qalady. Osy másele sheshilse eken», deıdi áıelder keńesiniń tóraıymy Qarlyǵash Muqanova.

Sonymen qatar biz tildesken turǵyndardyń barlyǵy derlik Marqakól jeke aýdan bolyp qurylmaıynsha, kósegesi kógermeıdi degen pikirde.  

Áıelder keńesiniń tóraıymy Qarlyǵash Muqanova kótergen máseleni alǵa tartyp, Marqakól aýylynyń aýrýhanasyna kirgenbiz. Bosanamyn degen áıelder úshin zamanaýı qurylǵylar saqadaı saı eken. Biraq, maman tapshy. Ony bas dáriger Gúlnara Zııabekqyzy da rastap otyr. Sý jańa apparattar shań basyp, qashanǵa deıin turatyny belgisiz. 

Jolaı Bylǵary tabyty aýylyna buryldyq. Sanaýly-aq úı qalypty. Mańaıy kúl-qoqys. 

Áıteýir, aýyldyń bas jaǵyna qudyq qoıylypty. Turǵyndar aýyz sýdy sodan alyp otyr. 

Boran aýylynyń turǵyndary aýyz sýdan tarshylyq kórip otyrǵan kórinedi.

«660 mln teńgege sý tartty, biz qýandyq. Qudyq 13 metrge deıin ǵana qazyldy. О́zderi 55 metr dep qaǵazǵa jazyp alypty. Sonymen betin japty. Qubyrlar sapasyz. Sý joq. Ákim 55 metrge deıin qazǵyzyp beremin degen. Endigi bir másele – Qaraqııa kanaly 50 myń gektar jerdi sýlandyrar edi. Sol «Shyǵys sý sharýashylyǵynyń» ıeliginde eken. Biraq, shabyndyq tórt jyldan beri qurǵap jatyr. Áıtpese, Borannyń shabyndyǵy keń», deıdi aýyl turǵyny Baımurat Berdikeıuly.

Al Kúrshim aýdandyq turǵyn úı kommýnaldyq sharýashylyǵy bóliminiń bastyǵy Maqsat Ákiramov aýyz sýdy ár úı ıesi aýlasyna ózderi kirgizip alýy kerek deıdi. Sonymen qatar 13 metrden shyqqan sý turǵyndardyń densaýlyǵyna esh zııany joq ekenin aıtty. Ol úshin SES mamandarynyń qorytyndysy bar eken.

Aýyldyń erteńgi bolashaǵy osy balalar. Aýyldyń áleýmettik jaǵdaıy jaqsarmasa, jastar aýylda qala ma?

Kúre joldyń boıyndaǵy Saróleń aýyldyq okrýgi turǵyndarynyń problemasy – jaýǵashty kanalyna sýdyń shyqpaýy.

«Ertede kanaldyń betimen bet bolyp sý aǵar edi. Búginde qurǵap jatyr» desedi jurt. Sýdyń joqtyǵynan bes-alty aýyldyń baý-baqshasy, egistigi qurǵap qalǵan eken. Egistik demekshi, sharýalar keıingi jyldary egin egýdi qoıǵan kórinedi.

Aýyl turǵyny, zeınettegi gıdrotehnık Ádilhan Tursynhanov kanalǵa sý kóterýdiń syzbasyn syzyp qoıǵan. Endi quzyrly organdar qımyldasa, sý máselesi sheshiletin sekildi.

Alǵabas aýyly. Ataýy Alǵabas bolǵanymen, sharýasy alǵa baspaı tur.

Aýyl ishindegi birqatar kósheler túnde tas qarańǵy ekenin aıtady turǵyndar.  Aýyz sý máselesi jáne bar.

Alǵabas mańynda jaıylym joq, egistik jerdiń sory shyqqan. «Jaý jaǵadan alǵanda, bóri etekten» demekshi, aýsyl de maza bermeı turǵan kórinedi. 

Aıta keterligi, Kúrshim men Alǵabas aýyly arasyndaǵy asfalt joldyń 3 shaqyrymynda shaıtan aıaǵyn syndyrady.   Tóselgen asfalt bir jyl bolmaı, ezilip jatyr. Kúrshim – Marqakól eki ortadaǵy jol da oıdym-oıdym.

Áleýmettik osal toptarǵa jáne kóp balaly analarǵa arnalǵan eki páterli on úı salynǵan. Alaıda, sapasy syn kótermeıdi. Mańaıy abattandyrylmaǵan.

Kúrshimdikter úshin qýanyshty jańalyq – kópir qurylysy edi. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń tikeleı tapsyrmasymen Ertiske kópir salynyp jatyr.