TikTok túsiremin dep...

Dál osy Aqtaý qalasynda bir jyl buryn birneshe jetkinshek TikTok túsiremin dep kópqabatty turǵyn úı̆lerdiń biriniń shatyryna shyǵyp ketken bolatyn. Úıdiń eń joǵarǵy qabatynda túsirilgen vıdeo áleý­met­tik jelide tarap ketkennen keıin ǵana qala ákimdigi men polısııa jedel izdestirý sharasyn júrgizip, jelide «juldyzǵa» aınalǵan balalardy anyqtaǵan edi. Tık-tokta «trend» bolǵan beıne rolıkterdiń birin aına-qatesiz qaıtalamaq bolǵan mektep oqýshylary jek­sen­bi kúni qurylys nysanyna baryp, ishke abattandyrý úshin arnaı̆y ashylǵan qýystar arqyly urlanyp kirgen. Eń joǵarǵy qabatqa kóterilgende jelikken jetkinshekterdi kúzetshi baıqap qalyp, olardy qurylys aı̆maǵynan qýyp shyqqan. Alaıda sonyń ózinde oń-solyn baǵamdamaıtyn balalar jelide eń kóp qaralym jınaǵan beı̆nerolıkterin tú­sirip úlgergen. Vıdeodan balalardyń biri­niń shatyrdyń shetine shyǵyp turyp, keri qaraı baspen sekirgen «trıýgin» kórýge bolady. Abyroı bolǵanda ol oqıǵa kishkentaı tıktokerlerdiń ata-analaryna eskertý jasaý­men ǵana aıaqtalǵan-dy.

Ras, TikTok túsiremin dep túrli jaıttarǵa tap bolyp júrgen jetkinshekterdiń oqıǵasy jeterlik. О́kinishtisi sol oqıǵalardyń deni qaıǵymen aıaqtalyp jatady. Laık úshin bastaryn báıgege tigip júrgenderdiń chellendjderi de san túrli. Olardyń ishinde ómirge óte qaýiptileri de bar. Alaıda býyny bekimegen balalardyń bári onyń qaýip-qaterin uǵyna bermesi taǵy anyq. Sondyqtan da bolar Italııa sekildi elderdiń bıligi jetkinshekterge TikTok-ty paıdalanýǵa ruqsat bermeı otyr.

Qazirgi tańda TikTok-tyń medıa keńistikte ǵana emes, jalpy ınternet keńistiginde eń iri áleýmettik platformalardyń birine aınalǵany belgili. Bul jeli ásirese jastar men jetkinshekter arasynda keń tanymal. Al tıktokerler men osy platformanyń kórigin qyzdyryp júrgen blogerlerdiń sany men belsendiligi kún sanap emes, saǵat sanap artyp keledi. Shyny kerek, búginde Facebook, Instagram-ǵa qaraǵanda TikTok-tyń dáýiri júrip tur. Qazaqtildi kontent te qatty damyp keledi.

Jaqynda elimizge Shyǵys Eýropadaǵy memlekettik bılik organdarymen baılanys jáne korporatıvtik máseleler jónindegi dırektor Sergeı Sokolov kelip ketti. Soko­lov­tyń sózine qaraǵanda, búkil álem bo­ıynsha TikTok platformasyn 2 mlrd-tan astam adam qoldanady eken. Al Qazaqstanda TikTok-tyń 7 mln-nan astam paıdalanýshysy tirkelgen. Bul degenińiz – el halqynyń jartysyna jýyǵy osy jeliniń qoldanýshysy degen sóz.

Áleýmettik jeli jetkinshekterdi jeńil oılaýǵa jetelep júrgeni belgili. Sondyqtan bizdi jelini qalaı tıimdi tárbıe quralyna aınaldyra alamyz degen suraq mazalaýǵa tıis. О́ıtkeni úzildi-kesildi toqtaý salyp, shekteý qoıý máseleni túpkilikti sheshpeıtini anyq. Endigi másele – jurttyń «júregin jaýlap alǵan», ásirese jastardyń jeligi men jigerine «jan-jaqty jaýap berip» otyrǵan osy platformany qalaı qajetti kontentke toltyramyz degen suraq. Sebebi jastar jalt-jult etken sanaýly sekýndtyq mánsiz, maǵynasyz rolıkterdiń jeteginde kete berse, onsyz da túzele qoımaǵan tárbıemiz qurdymǵa keteri anyq. Bir nárseni moıyndaýymyz qajet. TikTok búginde tek jastardy ǵana jınaıtyn jer emes. Bir kezderi tek jastar qoldanatyn bul jelide tek jeńil-jelpi taqyryptar, sanaǵa salmaq salmaıtyn ázil-qaljyń men sanaýly sekýndtyq vıdeolar ǵana salynatyn edi. Ýaqyt óte TikTok te saıası, tarıhı jáne aǵartýshylyq kontentti aqyryndap kóbeıtip keledi. Endeshe, munda tarıhı qundylyqtardy dáripteıtin, otandyq týrızm, mádenıet, bilim jáne ǵylym, teatrlar men mýzeı týraly mazmundy kontent qalyptastyratyn mazmundy jobalardy júzege asyrý máselelerine mán bergen jón. Jeliniń múmkindigin osy baǵytta tolyq paıdalana alsaq, ógiz de ólmeıdi, arba da synbas edi. Sol sebepti osy máselege bılik qatty mán bergeni durys.

Jastar, ásirese jetkinshekterdiń jany jańalyqqa qushtar. Sondyqtan da bolar olar áleýmettik jelidegi jyltyraǵannyń bárin aq-qarasyn, mán-mazmunyn, kerek-qajet emesin ajyratyp jatpastan qabyldaı beredi. Jelide otbasylyqty qundylyqty, ulttyq minez ben tarıhı dástúrimizdi júıeli túrde nasıhattaý – mine, jastarǵa eń qajetti dúnıe osylar.