Memleket qamqor bolsa, medısına sapaly bolady

Elimizdiń densaýlyq saqtaý salasynan aryz-shaǵymdar arylǵan emes. Áleýmetpen tikeleı baılanysty sala bolǵandyqtan turǵyndar da medısınalyq qyzmet sapasyna jıi narazylyǵyn bildirip jatady. Onyń ústine saladaǵy kemshiliktiń bárine dárigerlerdi kinálaıtyndar bar. Bul, aınalyp kelgende, dáriger bedeliniń tómendeýine áser etýde. Pandemııa kezinde aqjeleńdilerge degen kózqaras túzelip, jaǵdaı ońalyp kele jatqan sııaqty edi, qazir bári de báz-baıaǵy qalpyna oralǵandaı.

Jalpy dárigerdiń bedeli degende bul ispen aldymen quzyretti organ – Densaý­lyq saqtaý mınıstrligi shyndap aınalysýy qajet. Mysaly, muǵalim mártebesi­niń aıqyndalýyna qoǵamnyń qoldaýy ǵana emes, tıisti mınıstrliktiń jaýapkershilikti moınyna alýy da yqpal etti. Ári ustazdar da belsendilik tanytty. Al dárigerler – asa belsendi halyq emes. Áleýmettik jelilerde de kórine qoımaıdy, máselelerin de ashyq aıta bermeıdi. Bul salada kóp problemanyń qordalanyp qalýy da sondyqtan. Mysaly, qazirgi kezde dárigerdi eń kóp qınaıty­ny – qaǵazbastylyq. Adamdy aýrýynan aıyq­tyrýmen aınalysýǵa tıis aqjeleńdi ýaqytynyń basym bóligin qujat toltyrýmen, esep berýmen ótkizedi. Qalalyq aýrýhanada jumys isteıtin bir dáriger qurbym bar. Qashan kórseń qaǵazǵa shuqshıyp, birdeńelerdi toltyrady da jatady: tańǵy esep, aqparattyq esep, bas dárigerge esep, onyń syrtynda hattama, kelisim, kúndelik deı me, áıteýir jazatyn dúnıeleri jetedi. «Osy sender adam emdeısińder me, álde qaǵaz «emdeısińder me?» dep surasań, «Bizde isińnen góri, esebiń durys bolýy kerek» dep jaýap beredi. Son­dyqtan dáriger naýqasqa kóp kóńil bólýi úshin medısına salasyn aldymen bıýrokratııadan aryltyp, qaǵazbastylyqty joıý qajet. Biraq qandaı ózekti bolsa da bul taqyryp dárigerlerdiń aýzynan shyǵa bermeıdi.

Búginde jurtshylyqtyń arasynda «dári­gerler aqsha bergen adamǵa ǵana jaqsy qaraıdy» degen túsinik bar. Jasyratyny joq, bul sózdiń de jany bar. Medısına qyzmetkerleriniń qaramaǵyndaǵy naýqastan aqsha alýy, emdelýshiniń oǵan para berýi qaıdan shyqty? Buryn mundaıdy kóp estimeıtinbiz. Al qazir jıi estıtin boldyq. Aqjeleńdiniń «aldyma kelgen qandaı naýqasty da alalamaı emdeımin» degen Gıppokrat antynan taıqyp, mundaı deńgeıge túsýine ne sebep? Munyń bir ushy – dárigerler jalaqysynyń mardymsyzdyǵynda jatqany anyq. Ásilinde, dárigerler halyqtyń emes, memlekettiń qamqorlyǵynda bolýy kerek. Eger memleket medısına qyzmetkerlerine jaqsy jalaqy tólep, jan-jaqty jaǵdaı jasasa, olar elden aqsha alyp, odan qala berdi jekemenshik uıymdarda qosymsha jumys isteımin dep tıtyqtap nesi bar?

Densaýlyq saqtaý salasynda birinen keıin biri qabyldanyp jatatyn reformalar da kóp. Bireý shetelge baryp keledi de ondaǵy jaǵdaı men bizdegi ahýaldy salystyryp jatpastan, jańa zań shyǵarady. Alaıda onyń «qyzyǵyn» kórip jatqan emdelýshiler de, emdeýshiler de shamaly. Kerisinshe, bir jańa baǵdarlama dárigerdiń moınyna taǵy bir qosymsha qujat júktep qoıatyny jasyryn emes.

Ánebir jyly elimizdiń eń bilikti dári­gerlerine «Qazaqstan medısınasynyń sapasyn kóterý úshin aldymen ne isteý kerek?» degen saýal tastadyq. Sonda belgili akademık, Memlekettik syılyqtyń laýreaty Kamal Ormantaev: «Elimizdegi medısına salasynyń tutqasyn ustap júrgen joǵary laýazymdylardyń birli-jarymy bolmasa, kópshiligi – teoretıkter. О́miri adam emdep kórmegen, alǵan bilimin tájirıbemen ushtastyrmaǵan sheneýnik eldiń jaǵdaıyn qaıdan túsinsin?! Bizdegi reformalardyń kóbi sátsiz bolatyny da, medısınanyń sapasy kóterilmeýiniń bir sebebi de osynda», dep jaýap bergen edi.

Endeshe, Jańa Qazaqstanda elimizdiń medısınasyn jańa deńgeıge kóteretin de kún jetken sekildi. Eń bastysy, aqjeleńdi abzal jandardyń aryn kir shalmasa deısiń. Merekelerińizben, medısına qyzmetkerleri!