Sapaly jol salýǵa ne kedergi?

Resmı derekter boıynsha óńirde 9 myń shaqyrymnan astam avtokólik joly bar. Memleket sońǵy 5 jyldyń ishin­de bul salaǵa kólemi 175 mlrd teńge bo­la­tyn qomaqty qarjy bólipti. Soǵan qa­ra­mastan, oblystaǵy avtokólik jolda­ry­nyń tek 78 paıyzy ǵana qanaǵat­ta­nar­lyq jaǵdaıda.

Jol aktıvteri sapasynyń ulttyq orta­lyǵy júrgizgen aralyq saraptamalyq zertteýler nátıjesinde jańa salynǵan jáne taıaýda ǵana jóndeýden ótken bir­qa­tar joldyń memlekettik standart talaptaryna saı emes ekeni anyqtalyp otyr.

Jıyn barysynda oblystyq sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmet basshysynyń bi­rinshi orynbasary Almas Amanov jol qurylysy salasynda oryn alǵan jem­qorlyq táýekeli kóbine mindetine yqy­las­syz merdigerlerdiń múddesin únemi qorǵashtaý nátıjesinde jáne sapasyz jumystardy sol kúıinde qabyldap alý sal­­darynan týyndaıtynyn aıtty. An­tı­kor ókiliniń sózine qaraǵanda, avto­­mobıl joldaryn salý jáne qaıta ja­ńartý jónindegi konkýrstyq qujat­t­a­malar kóbine osyndaı óz mindetine yqylassyz merdigerlerge beıimdeledi. Ná­tıjesinde, jol salýǵa, jóndeýge qa­tys­ty konkýrstardyń kóbin solar utyp alady. Mundaı merdigerlerdiń tehnıkasy men basqa da múmkindikteri jetkilikti bolmaǵandyqtan, ózderine júktelgen jumysty ýaqtyly oryndaı almaıdy. Osynyń saldarynan memleket senip tapsyrǵan mindet der kezinde tapsyrylmaı, eshbir sebepsiz merzimi uzartylyp, sozbaqqa túsedi. Munyń sońy, is tireletin jerine ábden tirelgen kezde jergilikti atqarýshy organdardyń sapasyz oryndalǵan jumysty amalsyz qabyldap alýyna ákep soqtyrady.

Almas Amanov buǵan mysal retinde Áýlıekól-Jaldama baǵytyndaǵy avto­kólik jolyna toqtaldy. Uzyndyǵy sha­ma­men 260 shaqyrymnan asatyn bul jol ýchaskesindegi jumys 2021 jyl­dyń naýryz aıynda bastalyp, 2022 jyl­ǵa deıin uzartylǵan. Eń soraqysy, Jol aktıvteriniń sapasyn tekseretin ulttyq ortalyq sarapshylary osy jol ýchaskesinen alynǵan kernderdiń 90%-y memlekettik standart talaptaryna saı emes ekenin aıtyp otyr.

Amankeldi-Úrpek-Rahmet-Álibı, Shu­­ba­lań-Qarasý, Arqalyq-Ashýtasty–Shıeli avtojoldarynyń da jaǵdaıy osyndaı. Taıaýda ǵana jóndeýden ótken bul joldardyń ústinde kún sanap oıyq, shuqyr paıda bolyp, kedir-budyr kóbeıe túsken.

Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmet ókilderi jol sapasyn tekserýge jetkilikti túrde qarjy bólinbeıtinin aıtyp, qyn­jy­lys bildirdi. Bıyl júrgizilgen saraptama jumystarynyń nátıjeleri jol qu­ry­lysyn kezeń-kezeńimen, dúrkin-dúrkin birneshe ret tekserý qajet eke­ni­ne kóz jetkizip otyr. Mysaly, bıyl Ashýtasty-Shıeli baǵyty boıynsha salynyp jatqan kúre joldan 13 ret synama alynǵan. Taldaý jumystarynyń nátıjesinde sol 13 synamanyń 10-y talapqa saı kel­meıtin bolyp shyqqan. О́kinishke qaraı, ákimdik tarapynan qarjylandyrý bol­ma­ǵandyqtan, synama alý jumystary da toqtap qalǵan.

Zań boıynsha jóndeýden ótken nemese jańa tóselgen joldardy jol ak­tıv­teriniń sapasyn tekseretin Ulttyq or­ta­lyq oń qorytyndy shyǵarmaı esh­kim qabyldap ala almaıdy. Alaıda sapasyz salynǵan biraz joldyń ondaı qorytyndysyz-aq qabyldanyp ketkeni anyqtalyp otyr.

Jol aktıvteri sapasynyń ulttyq orta­lyǵy bıyl 654 ret josparly tek­seriske shyǵyp, jol qurylysy ju­mys­tarynda oryn alǵan kóptegen kem­shi­lik­tiń bar ekenin anyqtaǵan. Alaıda qarjy tapshylyǵyna baılanys­ty, álgi anyqtalǵan kemshilikterdiń joıylǵanyna kóz jetkizý úshin jasalatyn qaıta saraptama júrgizýge nebári 18-aq ret shyqqan.

Jıyn barysynda aımaq basshysy Arhımed Muhambetov jol sapasyn tekserýge qajet qarajattyń izdestiriletinin málimdep, tıisti mekemelerge jóndeýden ótken jáne jańa salynǵan joldardyń Ulttyq ortalyqtyń qorytyndysynsyz qabyldanbaýyn qadaǵalaýdy tapsyrdy. Ákim osy ýaqytqa deıin jóndeýden ótken joldardy, onyń ishine kepildik merzimi bar joldar da kiredi, qaıta tekseristen ótkizip, kemshilikter anyqtalǵan jaǵdaıda ony túzetý týraly nusqaý berdi.

Sonymen qatar óńir basshysy mem­le­ket­tik satyp alý konkýrstaryna qaty­syp, ońaı jeńiske jetip júrgen bir kúndik kompanııalar týraly da sóz qozǵady. Ákimniń aıtýyna qaraǵanda, mundaı kompanııalar kóbine basqa óńirlerden keledi. Kóbine olardyń memleket senip tapsyrǵan jumysty atqaratyn ne tehnıkasy, ne adamy joq bolyp shyǵady. Sóıte tura, mundaıǵa ábden ákki bolyp alǵan kompanııa tehnıkalyq qujattamada tehnıkam da, jumys kúshim de bar dep kórsetip, konkýrsty utyp alǵan soń qazyna qarjysyn bir qarpyp alyp, ózine júktelgen mindetti qosalqy merdigerge ysyra salady. Munyń zardabyn túptep kelgende jergilikti organdar tartady, eń bastysy, memleket qyrýar qarjy bólgen joldyń qurylysy sapasyz bolyp shyǵady.

Oblystyq sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl departamentiniń basshysy Serikjan Myrzalynyń aıtýynsha, aldaǵy ýaqytta «Ádildikti talap et!» respýblıkalyq aksııasy sheńberinde jol sapasyn tekserý jumystary áli de jandana túspek. Oǵan Jol aktıvteriniń sapasy ulttyq ortalyǵynyń sarapshylary, memlekettik aýdıt jáne memlekettik sáýlet-qurylys baqylaý salasynyń mamandary tartylatyn bolady.

Eń basty mindet – jol qurylysy sala­syndaǵy sybaılas jemqorlyqtyń aldyn alý, bıýdjet qarajatynyń maqsat­syz jumsalýyn boldyrmaý jáne kólik joldarynyń sapaly bolýyn qamtamasyz etý.

Komıssııa otyrysynyń sońynda aýdan ákimderine jáne oblys ákimdiginiń tıisti basqarmalaryna avtokólik joldarynda anyqtalǵan aqaýlardy joıý, sondaı-aq memlekettik satyp alýlar týra­ly zańnamanyń saqtalýyn jáne bıýdjet qarajatynyń maqsatty jumsalýyn qam­tamasyz etý tapsyryldy.

Qostanaı oblysy