Aýyz sýsyz aýyl azaıyp keledi

– Oblystaǵy 176 aýylda taza sý joq. Bıyl 37 eldi mekenge taza sý beriledi. Basqa aýyldardy kóp sozbaı sýmen qam­tý qajet. Keıingi jyldary Balqash kóli kúrt tartylyp barady. Elimizdiń ortalyǵyn sýmen qamtamasyz etetin Sátbaev kanalynyń tehnıkalyq jaǵdaıy máz emes. Bilikti mamandarmen birlesip, osy eki máseleni muqııat zertteýdi tapsyramyn, – degen-di el Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Qaraǵandy oblysyna saparynda.

Oblys halqyn sapaly aýyz sýmen jáne sý burýmen turaq­ty qam­tamasyz etý maqsatynda bıyl «Qýat­­ty óńirler – el damýynyń draı­veri» ulttyq jobasymen 27 jobany iske asy­rýǵa 13 132 740 teńge bólin­di. Bul byl­tyrmen salystyrǵanda bıýdjettik ınvestısııalar kóleminiń 15,9 paıyzǵa ulǵaıǵanyn kórsetedi. Osy qarajatqa 234 shaqyrymnan asa sý qubyry men káriz jelilerin salý, rekonstrýksııalaý josparlanǵan eken. Onyń 104 shaqyrymy qalalarǵa, 129 shaqyrymnan astamy aýyldarǵa tıesili.

Sý qubyrynyń jańǵyrýy jurt­shy­lyqty sapaly aýyz sýmen tolyq qamtamasyz etýge múmkindik bere­di. Mysaly, osyndaı ilkimdi jobalar­ arqyly 8 qalada halyqtyń ortalyqtan­dyrylǵan aýyz sýmen qamtylýy 92,2 paıyzdy kórsetedi. Bul degenimiz – oblystyń 891 505 myń turǵyny. Jyl sońynda bul kórsetkish 98,5 paıyzǵa jetedi deıdi resmı derekter.

Memleket basshysynyń aýyz sýmen 100 paıyz qamtamasyz etý jónindegi tapsyrmasyn oryndaý úshin bıyl qalalyq sýmen jabdyqtaý júıelerin damytýǵa 7 667 428 teńge bólindi. Bul qarajatqa 104,5 shaqyrym sý qubyry men káriz jelilerin salý jáne rekonstrýksııalaý kózdelgen.

Aýylda turatyn aǵaıynnyń osy kúni 91,4 paıyzy ortalyqtandyrylǵan júıeden sý iship otyr. Bul – 208 120 adamy bar 349 aýyl.

Ortalyqtandyrylǵan sý júıesi joq aýyldyń 81-inde jerasty sý qory naqtylanǵan. Iаǵnı sý jelisin tartýǵa negiz bar.

Bıyl eldi mekenderdi sýmen jab­dyqtaýǵa 5 465 312 teńge qaras­tyrylǵan. Atalǵan qarajatqa 129,6 shaqyrym sý jáne káriz jelisi tartyldy. Sonymen, jyl sońynda taza sý tutynatyn aýyl adamdarynyń úlesi 92,4 paıyzǵa jetedi.

Qaraǵandy oblysyndaǵy iri joba­lardyń biri – Jarly-Qarqaraly sý qubyry. Bul sý qubyrynyń qurylysy 38,2 shaqyrymǵa sozylsa, onyń 21 shaqyrymyna qubyr tóselip, jeli tartyldy. Buqar jyraý aýdany Qarajar aýyldyq okrýginiń Asyl aýylyndaǵy aýyz sýdy sheshý úshin ınjenerlik jeliler daıyndalyp, iske qosý-jóndeý jumystary bastaldy. Sondaı-aq Shet aýdanynyń Burma aýylynda da sý qubyrynyń 90 paıyzy tozǵanyn taldaýlar anyqtaǵan. Sol taldaý-zertteý arqyly 24 shaqyrymǵa jýyq sý qubyrynyń 20 shaqyrymy aýystyryldy. Aýylǵa sý aldaǵy jyly keledi. Bul qurylystyń márege jetýine az qaldy. Sonyń nátıjesinde 1 300 adam aýyz sýdan kemdik kórmeıdi.

Derekterge júginsek, 90-jyldary oblystaǵy aýyldyń kóbi ortalyq­tandyrylǵan aýyz sýsyz edi. О́tken ǵasyrdyń 50-60-jyldary salynǵan sý júıesi de tozyp turǵan-dy. Bul kúnde munyń bári birqatar memlekettik baǵdarlama arqyly sheshimin tap­ty. Mysaly, 1992 jyly oblystaǵy aýyl­dardyń ortalyqtandyrylǵan sýy bary tek 32 paıyzdyń shamasynda bolsa, búginde ol úles 92 paıyzdan asady.

Osy oraıda shalǵaı aýyldardyń aýzyn tushy sýǵa jetkizgen «Aýyz sý», «Aqbulaq», «Nurly jer», «О́ńirlerdi damytý» baǵdarlamalary ekenin atap ótken abzal.

Al aldaǵy ýaqytta, dálirek aıtqanda, 2023-2025 jyldary júzege asýǵa tıis 19 joba Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligine usynylǵan. Onyń quny – 6,3 mlrd teńge. Sonymen, 2025 jyldary oblys turǵyndaryn 100 paıyz sýmen qamtý josparlanyp otyr.

Qaraǵandy oblysy