Qoǵamdyq baqylaý kúsheıedi

«Qoǵamdyq baqylaý týraly» jáne oǵan ilespe zań jobasy jóninde Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Darhan Qydyráli baıandama jasady. Vedomstvo basshysynyń aıtýynsha, qujatty talqylaý boıynsha sarapshylar qoǵamdastyǵy ókilderiniń, Parlament depýtattarynyń qatysýymen 30-dan astam is-shara ótkizilgen.

Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev «Jańa jaǵdaıdaǵy Qazaqstan: is-qımyl kezeńi» atty Joldaýynda memlekettik organdar men kvazımemlekettik sektordyń ashyqtyǵy jáne qoǵamdyq baqylaý mehanızmderin damytýǵa qatysty naqty tapsyrma bergen bolatyn. Bul baǵytta birqatar reforma júzege asyp jatyr. Máselen, qoǵamdyq keńesterge kóptegen ýákilettikter berildi. Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligi ázirlegen zań jobalary da osy istiń jalǵasy ispetti.

«Bul zań jobalaryn ázirleý jónindegi jumys tobynyń ujymdyq eńbegi ekenin erekshe atap ótkim keledi. Oǵan múddeli taraptyń bári, sonyń ishinde, sarapshylar, zańgerler, quqyq qorǵaýshylar, qoǵam qaıratkerleri endi. Zań jobasy boıynsha mynadaı tásilder usynylady. Birinshi, zań jobasynda qoǵamdyq baqylaý uǵymy aıqyndaldy. Qoǵamdyq baqylaý obektisi degenimiz mynalar: jergilikti memlekettik jáne ortalyq organdar, kvazımemlekettik sektor sýbektileri, ortalyq nemese jergilikti atqarýshy organdardyń fýnksııalaryn oryndaýshylar. Qoǵamdyq baqylaý sýbektileri – el azamattary, Qazaqstanda tirkelgen kommersııalyq emes uıymdar.

Ekinshi, qoǵamdyq baqylaýdyń maqsaty – azamattardyń memleket isterin basqarýǵa qatysýyn qamtamasyz etý. Qoǵamdyq baqylaýdyń basty qaǵıdaty – zańdylyq, jarııalylyq, ashyqtyq pen aıqyndyq, qoǵamdyq baqylaý sýbektileriniń óz erkimen qatysýy men táýelsizdigi. Úshinshi, qoǵamdyq baqylaý sýbektileri men obektileriniń quqyqtary men mindetteri naqtylanady. Mysaly, qoǵamdyq baqylaý sýbektileri qoǵamdyq baqylaý toptaryn qurýǵa, sarapshylardy tartýǵa, sondaı-aq aqparat suratýǵa, qoǵamdyq baqylaý obektileriniń áreketterine nemese áreketsizdigine shaǵymdanýǵa quqyly bolady», dedi D.Qydyráli.

Mınıstrdiń sózine súıensek, obek­tiler qoǵamdyq baqylaý nysandarynyń usynymdaryn qaraýǵa jáne olardy ınternet-resýrstarda ornalastyrýǵa mindetti. Sondaı-aq múddeler qaqty­ǵysyn boldyrmaýǵa, qaýipsizdik shara­laryn saqtaýǵa, sýbektilerge qol­je­tim­dilikti qamtamasyz etýge tıis.

«Tórtinshi, qoǵamdyq baqylaýdyń negizgi formalary retinde qoǵamdyq monıtorıng, qoǵamdyq saraptama, qoǵamdyq tyńdaý usynylady. Sonymen qatar Respýblıka zańnamasynda aıqyndalǵan basqa da formalar júzege asyrylýy múmkin.

Besinshi, zań jobasynda qoǵamdyq baqylaýdy júzege asyrýǵa qatysý sharttary aıqyndalǵan. Qoǵamdyq baqylaýdy iske asyrýǵa on segiz jasqa tolmaǵan, sottylyǵy ótelmegen, narkologııalyq nemese psıhıkalyq esepte turǵan adamdar jiberilmeıdi. Sonymen qatar qyzmetinde sheteldiń qatysy bar, qoldanystaǵy zańnamaǵa sáıkes qyzmeti toqtatylǵan nemese tyıym salynǵan kommersııalyq emes uıymdarǵa da shekteý qoıylady.

Altynshy, qoǵamdyq baqylaý nátıjelerin qaraý normalary bekitildi. Osylaısha, qoǵamdyq baqylaý obektileri qoǵamdyq baqylaý nátıjeleri boıynsha qorytyndy qujatty 10 kún merzimde qarap jáne dáleldi jaýap jiberýi kerek. Bul rette qoǵamdyq baqylaý obektileri mán-jaılardy jan-jaqty, tolyq jáne obektıvti qaraý úshin sharalar qoldanýǵa mindetti», dedi D.Qydyráli.

Budan keıin vedomstvo basshysy qoǵamdyq baqylaý júrgizý tártibin ret­teıtin ilespe zań jobasy jóninde baıan­dap berdi. Qujat petısııa ınstıtýtyn reglamentteý, sondaı-aq aqparatqa qol jetkizý salasyndaǵy zańnamany jetil­dirý jónindegi túzetýlerdi qamtıdy.

«Birinshi, zańnamada petısııa uǵymy beriledi. Petısııa – memlekettik organǵa, jergilikti ókildi jáne atqarýshy organǵa elektrondyq formatta jiberilgen jáne Ákimshilik rásimdik-prosestik Kodeksiniń 12-1-taraýynda belgilengen tártippen qaralatyn ujymdyq habarlama, ún qosý nemese usynys. Ekinshi, Ákimshilik rásimdik-prosestik Kodekste petısııalardy berý jáne qaraý tártibi bekitilgen.

Úshinshi, petısııany Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary arnaıy ınternet portal arqyly bere alady. Tórtinshi, ýákiletti organ petısııa jarııa bolǵansha zańda bekitilgen sharttarǵa sáıkestigin anyqtaıdy. Budan basqa, petısııa berilgen kúnnen bastap 20 jumys kúni ishinde oǵan keminde elimizdiń 150 azamaty qosylýy qajet. Mundaı tájirıbe petısııa ınstıtýty qurylǵan birqatar elde, atap aıtqanda, AQSh, О́zbekstan sekildi memleketterde qoldanylady», dedi D.Qydyráli.

Mınıstrdiń keltirgen derekterine súıensek, petısııany mindetti túrde qaraý úshin ony qoldaıtyn daýystardyń shekti mánderi bar. Máselen, aýdandyq deńgeıdegi ákimdikterde halqy 50 myńnan asatyn bolsa, 2,5 myń daýys jınaýǵa tıis. Qalǵandary úshin halyq sanynyń keminde 5 paıyz bolýy kerek. Aýdandyq deńgeıdegi máslıhattarda halqy 50 myńnan assa, 5 myń daýys, qalǵandary úshin halyq sanynyń keminde 10 paıyzy petısııaǵa qol qoıýy qajet.

Oblystyq deńgeıdegi ákimdikter tıisti ákimshilik-aýmaqtyq birliktiń turǵyndarynyń 1 paıyz, máslıhattar turǵyndardyń keminde 2 paıyz daýysyn jınaǵan petısııany mindetti túrde qaraıdy. Al respýblıkalyq deńgeıde (Úkimet) qaralýy úshin keminde 50 myń daýys jınalýǵa tıis.

«Altynshy, petısııany qaraý barysynda memlekettik organ petısııa avtoryn shaqyryp, habardar ete otyryp, memlekettik organ sheshiminiń jobasyn jarııa talqylaýdy uıymdastyryp, jeke komıssııa nemese jumys tobyn qurady.  Mundaı sharalar petısııalardyń qoǵamdyq mártebesi men mańyzyn arttyrýǵa múmkindik beredi. Jetinshi, petısııa boıynsha sheshimdi memlekettik organnyń birinshi basshysy ǵana qabyldaıdy.

Segizinshi, máslıhat depýtattaryna petısııany ilgeriletý kezeńinde qol jınaýǵa qatysý, memlekettik organdardyń petısııalardy qaraýyna monıtorıng júrgizý, petısııalardy qaraý boıynsha óz okrýginiń saılaýshylaryn habardar etý jáne taǵy basqa ókilettikter berý úshin «Jergilikti memlekettik basqarý jáne ózin-ózi basqarý týraly» zańǵa ózgerister engizý usynylady», dedi D.Qydyráli.

Budan keıin «Qazaqstan Respýb­lıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine eńbek daýlary men janjaldaryn sheshý tártibin ońaılatý boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasy birinshi oqylymda qaraldy.

«Qujat Memleket basshysynyń kásipodaqtar men jumys berýshiler arasynda syndarly dıalog qurý jónindegi mindetin oryndaý úshin ázirlendi jáne kelissózder prosesterin uıymdastyrý rásimin jeńildetýge jáne tıisti ınstıtýttardy damytýǵa baǵyttalǵan. Budan basqa, osy zań jobasyn ázirleý «Amanat» partııasynyń saılaýaldy baǵdarlamasy mindetteriniń biri», dedi qujat jóninde baıandama jasaǵan depýtat Ekaterına Smyshlıaeva.

Zań jobasy eńbek janjaldaryn retteý jáne kelissózder prosesterin uıym­das­tyrý máseleleri boıynsha zańnamany jetildirý maqsatynda ázirlendi. Sonymen qatar qujatta kelissóz­derdi uıymdastyrý rásimin ońaılatý, kelisý komıssııalary ınstıtýtyn, eńbek tóreligin jáne eńbek daýlaryn sheshý­degi kásipodaqtardyń rólin kúsheıtý kózdelgen.

Májilis depýtaty Janat Omarbe­kovanyń aıtýynsha, zań jobasy eńbek qatynastary salasyndaǵy zańnamany jetildirýge jáne eńbek daýlarynyń aldyn alýdyń qoldanystaǵy júıesin damytýǵa baǵyttalǵan.

«Negizgi mindet – jumys berýshi men qyzmetkerlerdiń kelispeýshilikterin retteý jáne taraptar múddelerin eskere otyryp, ortaq ustanymǵa keltirý. Osy oraıda zań jobasynda kelisý komıssııalary men eńbek tóreligi ınstıtýtyn kúsheıtý, eńbek daýlaryn sheshýde kásiptik odaqtardyń rólin kúsheıtý usynylady. Zań jobasynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek kodeksine jáne «Kásiptik odaqtar týraly» zańǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizý eskerilgen», dedi J.Omarbekova.

Budan bólek, birqatar zań jobasy ekinshi oqylymda maquldanyp, birneshe qujat jumysqa alyndy. Jıyn sońynda depýtattar tıisti memlekettik mekemeler basshylaryna depýtattyq saýal joldady.