О́ner • 24 Qańtar, 2023

Qaıta asqaqtaǵan tulǵa

Jambyl atyndaǵy Qazaq memlekettik fılarmonııasynda Memlekettik akademııalyq sımfonııalyq orkestriniń jáne N.Tilendıev atyndaǵy memlekettik akademııalyq folklorly-etnografııalyq «Otyrar sazy» orkestriniń dırıjeri, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri Músilim Ámzeniń qazaq orkestri men dırıjerlyq ónerdiń damýyna úles qosqan maıdanger kompozıtor, dáýlesker kúıshi, daryndy dırıjer Málik Jappasbaevtyń shyǵarmashylyq ómirbaıany týraly tyń derek pen tarıhı qujattarǵa súıenip jazǵan «Málik Jappasbaevtyń mýzyka murasy» zertteý eńbeginiń tanystyrylymy bolyp ótti.

Aıgúl AHANBAIQYZY

О́nertaný doktory, Qurmanǵazy atyndaǵy Ulttyq konservatorııanyń professory Sáýle О́teǵalıeva men mýzyka zertteýshisi, dosent Aıjan Berdibaeva jaryqqa shyqqan jańa kitaptyń jibekbaýyn qıyp, kópshilikke avtor eńbeginiń mańyzy týraly aqpar berdi.

«Ulttyq mýzyka ónerinde bul eńbektiń orny erekshe. Syr boıynyń ataqty kúıshisi, dırıjeri Málik Jappasbaevtyń shyǵarmashylyǵyn zertteý barysynda Músilim Ámze arhıv aqtaryp, tirnektep materıal jınap, mýzykatanýshylardyń ózi de bile bermeıtin málimetterdi ǵylymı aınalymǵa engizip, talantty tulǵanyń atyn jańǵyrtyp otyr. M.Jappasbaevtyń ulttyq boıaýy basym jeti ániniń tabylyp, jańa kompozıtorlyq qyrynyń da ashylǵanyn osy eńbekten bilip otyrmyz. Rýhanııatymyzǵa maıdanger kompozıtor ómir súrgen kezeńdegi ulttyq mýzykanyń bederin baıqatatyn qundy eńbek qosyldy dep senimmen aıta alamyz», dedi Aıjan Rahmanqulqyzy.

О́tken ǵasyrdyń basynda ómirge kelip, halyq mýzykasynyń qaınar bulaǵynan meıiri qanyp sýsyndaǵan sheber kúıshi, alǵyr orkestr mýzykanty, dombyra tobynyń jetekshi konsertmeısteri, orkestrdiń dırıjer-assıstenti qyzmetin abyroıly atqarǵan jaýynger kompozıtor, kúıshi Málik Jappasbaev qysqa ǵumyr keship, 1943 jyly 29 jasynda maıdan dalasynda ómirden ozǵan.

Músilim Ámzeniń avtorlyǵymen jarııalanǵan kitap tusaýkeserine arnalǵan saltanatty keshtiń kelesi bólimi M.Jappasbaevtyń sońynda qalǵan mýzykalyq murasymen tanystyrýdy maqsat tutqan «Jastyq jyry» atty konsertke ulasty. Keńestik ıdeologııanyń nasıhatymen jazylǵan kompozıtor ánderiniń sózi jańa zamanmen úılesim taba almaıtynyn eskergen Músilim Ámze eskirgen mátinderdi Serikzat Dúısenǵazy, Álibek Shegebaı, Asqar Dúısenbi sekildi búgingi aqyndarǵa jańalap qaıta jazýǵa tapsyrys berip, ótken dáýirdegi jádiger án-jyrdyń jańa tynysyn ashyp, kópshilikpen qaýyshtyrǵan eńbegin atap ótken lázim. M.Jappasbaevtyń «Sulý qyz», «Moıynty – Shý», «Kósem úshin – el úshin», (Otanym – baılyǵym), «Qaraǵandy týraly jyr», «Syr adaıy», «Marsh», «Abaı jyry» (Lenın tomy qolymda), «Babalar amanaty» (Partııa týraly án) án-kúıi keleshekte kez kelgen orkestrdiń repertýaryna rýhanı baılyq bolyp qosylatyn kesek dúnıeler ekenin Erkin Shúkiman, Ámirjan Beknııazov, Tahaýı Rahmetov, Abaı Tilepbergen, Balýan Berkenov, Abaı Qoıshybaı, qobyzshy Smaǵul Ásen, Erbolat Mustafaev, Dııar Nursultan, Farhad Kýbıevterdiń oryndaýy dáleldeı tústi.

ALMATY