О́tel alymdy tómendetýdiń nátıjesi

Álemdegi qandaı da bir jolmen kelgen alym-salyqtyń máni ‒ bir jaǵynan ekologııalyq qa­ýip­­sizdikti qorǵaý bolsa, ekin­shi jaǵynan jergilikti óndi­ris­ti qoldaý. Búginde naryq­qa av­to­kóliktiń negizgi jet­ki­zi­lim­de­rin qamtamasyz ete­tin otan­dyq avtomobıl óndirý­shi­lerdi qoldaý avtoparkti damy­tý­dyń mańyzdy tusy bolyp sanalady. Sonymen birge avtoóndiris – respýblıkadaǵy mashına jasaý men naqty sektordyń draıveri sanalady.

Jalpy alǵanda, avtoparkti ja­ńartýǵa, sondaı-aq halyqtyń jańa avtokólik satyp alý múm­kindigine memleketten jeńil­de­tilgen avtokredıt berý jú­ıe­si oń yqpalyn tıgizýde. О́tel alymyn (avtokólikti tir­­keý­ge qa­tysty, sondaı-aq bas­qa da alym­dar) tómendetý av­to­­­park­tiń jańarýyna yqpal et­peı­di, kerisinshe, ishki naryqqa kórshiles elderden, jalpy shetelden avtoqoqystardyń aǵylýyna ákeledi.

Eger zańnamaǵa ózgerister engizilgenge deıingi jáne odan keıingi dınamıkaǵa nazar aýdaratyn bolsaq, onda qazaqstandyq avtomobılderdiń naryqtaǵy úle­siniń ózgermegeni, shamamen 61% deńgeıinde qalǵany ańǵa­ry­la­dy. Al óndiristiń ósýi jedeldeı túsip, 2022 jylǵy qańtar-sáýirdiń qorytyndysy boıynsha bir jyl burynǵy kezeńge qaraǵanda 19,2%-ǵa teńeldi, ma­myr-jeltoqsan aılarynyń qo­­ry­tyndysy boıynsha birden 31,6%-ǵa jetti. Import kerisin­she, kádege jaratý alymy tómen­de­genge deıin de, odan keıin de aza­ıyp otyr.

Energyprom.kz monıtorıngtik kompanııasy usynǵan málimetter bo­ıynsha, ótken jyly Qazaq­stan­nyń ishki naryǵynda 159,8 myń jańa jeńil avtokólik satyldy, bul aldyńǵy jylmen sa­lystyrǵanda 8,4%-ǵa artyq. Bul rette eksportqa 10,2 myń kó­lik jiberildi. Qolda bar re­sýrs­tardyń 60,8%-yn (bir jyl burynǵy 50,9%-ǵa qarsy) otandyq óndirýshiler qamtamasyz etti. Bul 103,3 myń avtokólik, ıaǵnı bir jyl burynǵyǵa qaraǵanda 20,8%-ǵa artyq. Import 14,6%-ǵa, 66,6 myń avtokólikke deıin qysqardy (resýrstardyń tek 39,2%-y, ótken jyldyń jartysyna jýyǵy).

Elimizdegi tirkelgen jeńil av­to­kólikter qansha degenge kelsek, Ulttyq statıstıkalyq bıýrosy ótken jyldyń aqpanynan bastap málimetti berý júıesin óz­gertkendikten, aqparatty sol­ sátten bastap salystyrǵan jón. Eger kóktemniń basynan ma­­myrǵa deıin kádege jaratý alymy qys­qar­tylǵan kezde avtoparktiń n­e­gizgi ózgerisi jańa avtomobıl­der sanynyń (úsh jylǵa deıin qoldanylǵan) 22,2 myńǵa ulǵaıýy esebinen oryn alsa, osydan ke­ıin mamyr men jeltoqsan ara­lyǵynda avtopark 86 myń avto­kólikke ulǵaıdy. Alaıda olar­dyń ishin­degi jańalarynyń sany – ne­bári 28,2 myń, taǵy 33,7 myńy júrilgeninen on jyldan asqan avtomobılderdi qurady, onyń ishinde 22,8 myńy – jıyrma jyldyq eski mashınalar.

О́tel alymnyń tómendetilýi qalaı áser etse de, respýblıka avtoónerkásibi oń qarqynda damyp keledi. Mysaly, 2022 jylǵy qańtar-mamyr ara­ly­ǵyn­da shy­ǵa­ryl­ǵan avto­kólik qural­da­rynyń jalpy sany bir jyl burynǵy 26 myńǵa (plıýs 18%) qarsy 30,7 myń birlikti, al tikeleı je­ńil avtomobılder bir jyl bu­rynǵy 22,9 myńǵa qarsy (plıýs 19,2%) 27,3 myńdy qurady. Ma­myr-jeltoqsan aılarynyń ara­ly­ǵynda avtokólik qural­da­ry­nyń óndirisi, jalpy alǵanda 83,2 myń birlikke, jeńil mashınalar 76 myń birlikke jetti.

El joldaryndaǵy apattarǵa nazar aýdarsaq, ótken jyldyń qańtar-sáýir aılarynda apat sany jyldyq ósimdi 2,9%-ǵa kór­set­se, onda mamyrdan jel­toq­san­ǵa deıingi aralyqta bir jyl burynǵy uqsas kezeńge qaraǵanda birden 7,7%-ǵa kóbeıgen. Nátı­jesinde, 2022 jyldyń qory­tyn­dysy boıynsha jol-kólik oqı­ǵa­larynyń sany 6,4%-ǵa ósti, bul sońǵy jyldardaǵy eń úlken ósim. Dınamıka osy apattan zardap shekkenderdiń sanymen de baı­qalady.

Osylaısha, «О́KM Opera­to­rynyń» taratylýy jáne ótel alymdaryn basqarýdyń «Ja­syl damý» memlekettik kompa­nııa­syna berilýi bul júıege ashyq­­tyqty qosatyn shara bolsa, qal­ǵan máseleler – mysaly, alym­dardyń ózgerýi saldarynan elimizdiń joldarynda avto­qo­qystyń kóbeıýi, ekologııa men halyqtyń qaýipsizdigi máselesi ózekti bolyp qalyp otyr.