Zerde • 31 Mamyr, 2023

Eleýli eńbek – oqyrman oljasy

120 ret kórsetildi

Qazaq rýhanııatynyń bel ortasynda turǵan biregeı tulǵa, dáýirler men zamanalar qundylyǵyn búginge jalǵaǵan kóregen abyz, bolashaqty boljaǵan, aıtqany kelgen dýaly aýyz, jurt áýlıe tanyǵan aqyn Máshhúr-Júsip Kópeıulynyń tańdamaly bes tomdyq jınaǵynyń tusaýkeser rásimi keshe Astanadaǵy «Sheraton Astana Ballroom» qonaqúıinde ótti. Máshhúr-Júsip Kópeıulynyń 165 jyldyǵyna oraı M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń ǵalymdary ázirlep, qurastyrǵan bes tom – aqynnyń burynǵy basylymdary men qoljazbasyn negizge ala otyra, ekshelip suryptalǵan mura.

Eleýli eńbek – oqyrman oljasy

Sýretterdi túsirgen Erlan OMAR, «EQ»

Atalǵan jınaqty shyǵarýǵa bastamashy bolyp, demeýshilik etken – isker azamat Nurken Asanov. Sharanyń ereksheligi, Máshhúr-Júsip Kópeıuly bes tomdyǵy 100 mektep pen 100 joǵary oqý ornyna tegin taratylady. Bul – mátindik turǵydan mamandar pysyqtaǵan basylym. Sharaǵa Memlekettik keńesshi Erlan Qarın, Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Darhan Qydyráli quttyqtaý joldady.   

Birden aıtaıyq, bul bes kitap aqynnyń tolyq shyǵarmalarynyń jınaǵy emes, tańdamalysy ǵana. Qurastyrýshylar alda Máshhúr-Júsip muralarynyń tolyq akademııalyq jınaǵyn shyǵarý isi turǵanyn aıtady. Biraq myna bes tomnyń ózi az eńbek emes. Kóbine óleńderi men dastandary, ǵıbratty dúnıeleri hám aıtystary toptastyrylǵan. Burynǵy basylymdarda ketken kemshilikter­diń kóbi tolyqtyrylǵan, túzetilgen. Túsinikter berilgen. Sonysymen qundy, sonysymen sapaly jınaqtardyń qaıta basylýyna muryndyq bolyp, demeýshilik etken «Senimen bolashaq» respýblıkalyq ata-analar qoǵamdyq birlestiginiń quryltaıshysy, ult janashyry Nurken Asanov: «Biz balalarymyzdy umytýǵa aınaldyq. Balabaqsha, mektepke berip tastadyq, senip tapsyrdyq. Pandemııa kezinde balammen sóılese kele, Máshhúr babamyzdyń 20 tom murasyn paraqtaı kele, osyndaı oıǵa keldim. Ul-qyzy men ata-anasy bolyp, bosaǵasy men tórin alastap, jaman ádetten arylmaıynsha, altyn zaman kelmesi anyq. Qasıetti bolashaqty birge jasaýǵa uıytqy bolý úshin «Senimen bolashaq» degen respýblıkalyq ata-analar qoǵamdyq birlestigin qurdyq, 18 fılıaly bar, oǵan 110 myń ata-ana ilesti. Maqsat – eldi oıatý. Abaı, Shákárim, Máshhúr shyǵarmalary arqyly ultty ózegine qaıtaryp, ózin tabýǵa úles qossaq degen nıetten týdy. Sondyqtan bul kitaptar 100 mektep, 100 meshit, 100 ýnıversıtet, 100 kitaphanaǵa tegin taratylady», dedi.

pchr

Tusaýkeser rásimin «Qazaq gazet­teri» JShS bas dırektory, akademık Dıhan Qamzabekuly júrgizip otyrdy. «Qazir bárimiz ata-anamyz. Qoǵamǵa jaýaptymyz. Qoǵam men bı­likti, ata-analar men ǵylymı orta­lyq­tar arasyn baılanystyratyn altyn kópir – osyndaı qoǵamdyq birles­tikter. «Senimen bolashaq» Alash qaıratkerleri murasyn ata-analarǵa laıyqtap shyǵarǵanyn bilemiz. Álemdik deńgeıdegi pedagogterdi shyǵaryp kele jatyr. Búgingi bes tomdyq ta halyq shóldep otyrǵan eńbekter qatarynda», dep atap ótti ol.

Máshhúr-Júsip shyǵarmalary top­tastyrylǵan bes tomdyq tańda­malynyń tusaýkeser rásimin Prezıdent keńesshisi, akademık Baýyrjan Omarov, bas múftı Naýryzbaı qajy Taǵan­uly, ǵalym, elshi Ádil Ahmetov, Parlament Senatynyń depýtaty Altynbek Nýh­uly, belgili ádebıettanýshy Serik Negımov jasady.

Birinshi kezekte Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri Tóráli Qydyr bul jınaqtardyń buǵan deıin jaryq kórgen kitaptardan artyqshylyǵy men tıimdiligine toqtaldy. Ásirese dinı mátinderde ketken biraz qatelik túzetilgen. Máshhúr eńbegi retinde enip ketken Súleımen Baqyrǵanı, Shádi Jáńgirulynyń óleńderi alynyp tastalǵan.

Ádebıettanýshy, qalamger Baýyrjan Omarov: «Ádebıet pen rýhanııatta óshpes iz qaldyrǵan alyptarymyzdyń biri Máshhúr-Júsip ekeni belgili. Eldiń eń myqty ǵalymdarynyń qolynan ótip, saralanǵan bul eńbek – ult rýhanııaty úshin úlken olja. Aqyn eńbekteri kóptep shyqsa da, óz deńgeıimen salystyrǵanda azdyq etedi. Máshhúr muralary jalpyǵa birdeı túsinikti bola bermeýi ábden múmkin. Dinı, ádebı turǵydan kelgende daıyndyǵy bar oqyrman bolmasa, birden qabyldap kete almasy anyq. Dinı mátinder kóp bolǵandyqtan, shyǵystanýshylardyń túsindirýinsiz uǵý qıyndaý sııaqty» dep kitaptardyń kópshilik oqyp túsinýi úshin tıimdiligi artqanyn atap ótti.

«Bul, árıne, úlken eńbek. Babalary­myzdyń rýhanı ilimin tasqa basyp, ǵalymdar men zııaly qaýymnyń basyn biriktirý – úlken saýap. Máshhúr babamyz – medresede oqyǵan, dinı ǵalym. Islam dininiń ǵulamasy ekeni talassyz. Sondyqtan qurastyrýshylar mátin­derdiń sharıǵatqa saı túsindir­mesin berip, qazirgi zamanaýı tilmen ejiktep túsindirse, nur ústine nur boldy», dedi Naýryzbaı qajy Taǵanuly.

Is-shara barysynda senator Altyn­bek Nýhuly, taǵy basqa zııaly qaýym ókilderi sóz sóılep, lebizderin bildirdi.