Elimizdiń baıtaǵyna, memlekettiń maqtanyshyna aınalǵan Astananyń tynys-tirshiligine qatysty kez kelgen túıtkil Elbasynyń nazarynan tys qalǵan emes. Memleket basshysy tipti árbir nysannyń ataýyna da zor mán beretini belgili. Elorda tórindegi keıbir ǵımarattardyń eskızin syzyp, halyq kóńilinen shyqqan ulttyq naqyshtaǵy ataýlardy da ózi qoıýy – sonyń aıǵaǵy.

Prezıdent ótken aptada elordany odan ári damytý jónindegi keńes barysynda da qala ınfraqurylymyn jetildirýdi, turǵyndarǵa neǵurlym ońtaıly jaǵdaı jasaýdy tapsyra otyryp, birqatar túıtkildi máselelerge nazar aýdardy. Sonyń biri – onomastıka. Rasynda da bul tóńirekte elimizde másele kóp ekenin «Egemen Qazaqstan» byltyr («Almatyda 34 Áýezov, 24 Abaı kóshesi bar» - 19.01.2017) jazǵan bolatyn. О́kinishke qaraı, mundaı túıtkilder, sonyń ishinde sheteldik sózdermen qoıylǵan alashubar ataýlar attap basqan saıyn kezdesetini ras.
Astana tarıhy týraly aıtqanymyzda esimizge el taǵdyry úshin mańyzdy bolǵan tarıhı sheshim oralady. Osydan jıyrma jyl buryn eldiń ekonomıkalyq jáne geosaıası múddesine baılanysty Prezıdent N.Á. Nazarbaevtyń bastamasymen Qazaqstannyń baıtaǵy Almatydan Astanaǵa (ol kezde Aqmola) kóshirilgen edi. Qalanyń arhıtektýralyq beınesin qalyptastyrar sátte Nursultan Nazarbaevtyń oǵan eýrazııalyq reń berý qajet degen usynysy negiz etip alynyp, az ýaqytta qala beınesi aıtarlyqtaı qulpyryp shyǵa kelgen bolatyn. Osylaısha jedeldetilgen qurylys qarqyny aınaldyrǵan onshaqty jyldyń shamasynda Qazaqstannyń dalasynan zamanaýı modernızasııalanǵan, qaıtalanbas beınesi bar qala turǵyzýǵa múmkindik berdi. Jyl ótken saıyn Astana qyzmet kórsetý salasy damyǵan iri megapoıslke aınalyp, júzdegen dámhana men meıramhana, dúkender, kóńil kóterý oshaqtary men saýda úıi ashyldy. 2002 jyly Úkimettiń keńeıtilgen májilisinde Elbasy qaladaǵy qaptap ketken aǵylshyn tilindegi nysandardyń ataýlaryn synǵa alǵany esterińizde shyǵar. Aıtylǵan synnan keıin 700-den astam ataý qazaqshalanǵan bolatyn. «Sınema sıtı» − «Samuryq», «Evropa Palas» − «Aq suńqar», «Sıtı Market» − «Qazyna» bolyp shyǵa keldi. «Ýlybka» atelesi – «Jibek» atelesi, «Ýıýt» jıhaz dúkeni – «Jaıly» jıhaz dúkeni, «Zolotoı klıýchık» balalar álemi – «Altyn kilt» balalar álemi, «It,s skin» koreı kosmetıkasy – «Arý», «Shın-shın» meıramhanasy «Juldyz» bolyp ózgertilgeni de sol kezde edi.
Odan beri de biraz ýaqyt ótip, qalanyń ajaryn ashatyn, sán-saltanatyn arttyratyn talaı ǵımarat salynyp úlgerdi. Osydan onshaqty jyl buryn sheteldik fılmderden kórip qana júretin mundaı úıler kórikti aýlasymen, sáýletti arhıtektýrasymen kózdiń jaýyn alyp, naryqtaǵy ótimdi múlikke aınaldy. Alaıda mádenıetter toǵysy men aqparat almasý jyldamdyǵynan turǵyn úı-jaı keshenderiniń ataýy da anglısızm úrdisine tez ushyrap, búginde oıymyz da, boıymyz da bir jola úırenisip ketkendeı. Astanada attap basqan saıyn kezdesetin sheteldik ataýlar ózge elde júrgendeı sezim qaldyratyny da jasyryn emes. Qaladaǵy premıým, bıznes-klass tobyna jatatyn keshenderdiń ataýyn ózge tilde qoıýdyń basty sebebi ózge nysandardan ereksheleý ári bolashaq turǵyndardyń statýsyn ańǵartýdan týyndasa kerek. Tipti qurylys developerleri aǵylshynsha ataýdy qoıý arqyly qurylys jumystaryna sheteldik sáýletshilerdiń qoltańbasy qalǵanyn osylaısha meńzep jatady. Eldegi jyljymaıtyn múlik naryǵyna arnalǵan ıternet-alań kn.kz saıtynda Astanada 563 turǵyn-úı keshenini bar ekendigi kórsetilgen. Sanap shyqtyq, onyń 250-ge jýyǵyna ózge tildegi ataý berilipti: 7 bochek, Alanda, Art House, Bi Village, Caspian Palace, Castle House, Family Town, KingHouse, Pioneer, Smart House, Anfılada, Avısenna, Delfın, Tıtanık, Lazýrnyı kvartal, Solnechnyı jáne basqa. Aǵylshyn tildi semantıkalar arqyly nysanǵa elıtalyq, qazaqsha aıtqanda aqsúıektik mán ústeý úrdisi turǵyn úılerge ǵana qatysty emes, elordadaǵy úlkendi-kishili saýda ortalyqtary men túrli qoǵamdyq oryndar ataýy arasynda da keń eteń jaıǵan. Mysaly, 2GIS qalalyq aqparattyq ortalyǵyna Astana aýmaǵy boıynsha 141 oıyn-saýyq, saýda ortalyǵy tirkelipti. Festival Avenue, Mechta, Magnıt, Moskva, Lavanda, Adlan, Interer City, Domashnıı, Radýga, Citrum, Armada, Happy, Karavan sııaqty 40 paıyzǵa jýyq keshen ataýy ózge tilde atalǵan.
Elestetińizshi, N.Nazarbaev atyndaǵy halyqaralyq áýejaıynan túse qalǵan jolaýshy zaýlatyp otyryp qala ortalyǵyna kelip kirgende, eń aldymen MEGA Silk Way, qytaılyq úlgidegi «Pekın palas», «Moskva», «Sankt-Peterbýrg», «Abý-Dabı plaza» syndy záýlim ǵımarattar kózge túsedi. Tańǵalatyny joq, qısapsyz «taýer», «palas», «plaza», «haýs» syndy qosymshalar kez kelgen damyǵan elderdiń úlken qalalarynda tolyp jatyr. Alaıda Egemen Qazaqstannyń jańa astanasy – el damýynyń jańa fılosofııasynyń kórneki beınesi emes pe? Olaı bolsa joǵarydaǵy kompozısııalyq ala-qulalyq el ortalyǵynyń ishki sáýleti men bezendirilýine, kórkemdik tutastyǵyna aıtarlyqtaı nuqsan keltiredi dep oılamaısyz ba? Osyǵan oraı, qaladaǵy nysan atyn qoıýdyń, bekitýdiń zańdylyǵy men naqty talaptaryn bilgimiz kelip, Astana qalasynyń sáýlet, qala qurylysy jáne jer qatynastary basqarmasyna habarlastyq. Basqarma «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Til týraly» zańynda kórsetilgen myna baptardy alǵa tartty. «Zańnyń 19-babyna sáıkes birlesken, sheteldik uıymdardyń ataýlary memlekettik tilde jáne orys tilinde translıterasııa arqyly jazylýy kerek. Qazaqstanda memlekettik til – qazaq tili. Ataýy aǵylshyn árpimen tirkelgen kýálikte mindetti túrde kırıllısaǵa translıterasııa bolý kerek», dep jaýap berdi basqarma basshysy T.Qyshqashbaev. Onyń sózinshe, menshik ıeleri kásiporyn ataýlaryn Astana qalasynyń Ádilet departamentinde ózi qalaǵan tilde tirketip alyp, basqarmanyń qoıǵan talaptaryn eskere bermeıtin kórinedi. «Osy turǵyda úlken qıyndyqtar bar. Negizinde Ádilet departamenti qyzmetkerleri zańnyń talaptaryn naqty saqtap, aǵylshyn tilinde jazylǵan mańdaısha ataýlaryn tirkemeý kerek», degen basqarma basshysy jaýapkershilikti Ádilet departamentine artqanymen, nysan atyn qoıýdyń, onyń ishinde elordasy Astana ǵımarattarynyń ataýyn bekitýge qatysty naqty bir talaptardy atamady. Baıqaǵanymyzdaı, Astana ákimdigi ázirge syrtqy jarnama men kórneki aqparat mátinderiniń grammatıkalyq jáne stılıstıkalyq qatelikterin túzetýmen ǵana shektelip otyr.
Endeshe basqa basqa, dál osy Qazaqstan táýelsizdiginiń boıtumaryndaı bolǵan Astanadaǵy ǵımarattarǵa ataý berý, qaıta ataý men ózgertý kezinde tarıhı, geografııalyq, tabıǵı jáne mádenı erekshelikti eskerýdi umytpaǵanymyz abzal. О́ıtkeni munyń artynda jahandanýdan buryn, búgingi álemdik órkenıet bıigine umtylǵan qýatty Qazaqstannyń jasampazdyǵy jatyr. Bul tarapta Elbasymyzdyń ózi aıryqsha mán berip, elorda tórindegi keıbir ǵımarattardyń eskızin syzyp qana qoımaı, qazaqsha utymdy ataýlar qoıǵany barshamyzǵa málim. «Báıterek» monýmenti, «Aqorda» rezıdensııasy, Táýelsizdik saraıy, «Haziret Sultan» meshiti, «Astana Arena» stadıony, «Han Shatyr» oıyn-saýyq ortalyǵy tárizdi oq boıy daralanyp turǵan ǵımarattar sáýletimen ǵana emes, taýyp qoıylǵan aıbarly ataýymen-aq halqymyzdyń júreginen oryn tapty. Bul – eline degen iltıpaty erekshe Memleket basshysynyń bas bolyp barlyq sáýletshilerge, ınvestorlar men qurylysshylarǵa kórsetken úlgisi ekeni anyq.
Aıa О́MIRTAI,
«Egemen Qazaqstan»
Jáýtikov olımpıadasyna álemniń 25 elinen oqýshylar keldi
Qazaqstan • Búgin, 19:52
Ulytaýda júrgizýshiniń kóliginen qarý men kıik eti tabyldy
Oqıǵa • Búgin, 19:34
Lısenzııa almaǵan mektepterge aıyppul salynady
Bilim • Búgin, 19:27
Aqtóbe turǵynynan aqsha bopsalaǵan kúdikti qamaýǵa alyndy
Aımaqtar • Búgin, 19:12
Mıýnhende Qazaqstan-Bavarııa ınvestısııalyq dóńgelek ústeli ótti
Qazaqstan • Búgin, 18:58
BQO tasjolynda jol apatynan eki bala zardap shekti
Oqıǵa • Búgin, 18:55
«AMANAT» partııasynyń kadrlyq resýrsy jetkilikti – Erlan Qoshanov
Qoǵam • Búgin, 18:46
Qasym-Jomart Toqaev Pákistan Prezıdentine kóńil aıtty
Prezıdent • Búgin, 18:19
Antalııada toǵyz qumalaq pen asyq atýdan jarys bastaldy
Sport • Búgin, 18:07
Oqý-aǵartý mınıstrliginiń baspasóz hatshysy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 17:46
Qazaqstan men Estonııa ekijaqty yntymaqtastyqty keńeıtýge múddeli
Qazaqstan • Búgin, 17:40
Elorda damýdyń jańa úlgisine kóshýi tıis – Prezıdent
Prezıdent • Búgin, 17:40
Áskerıler Úshtóbe turǵyndaryn órtten qutqardy
Aımaqtar • Búgin, 17:34
Prezıdent elordanyń jańa Bas josparyn ázirleýdi tapsyrdy
Elorda • Búgin, 17:21
Elorda aınalasynda azyq-túlik beldeýi qalyptasady
Elorda • Búgin, 17:19
Elorda aımaǵy elimizdiń ekonomıkalyq tiregine aınalýy kerek - Toqaev
Elorda • Búgin, 17:17
Astanada balabaqsha kezeginde 45 myń bala tur
Qoǵam • Búgin, 17:10
Astananyń ár aýdanynda kitaphanalar ashylady
Elorda • Búgin, 17:06
Prezıdent: Bólingen qarjy tıimsiz jumsalady
Bilim • Búgin, 17:05
Astanada 600-den astam bilikti dáriger jetispeıdi
Medısına • Búgin, 17:01
Úsh jyl ishinde Astanany abattandyrýǵa 45 mlrd teńge bólingen
Prezıdent • Búgin, 17:00
Elordadaǵy perzenthanalarda oryn tapshy
Elorda • Búgin, 16:54
Astanada jastar arasynda jumyssyzdyq deńgeıi óte joǵary
Elorda • Búgin, 16:53
Prezıdent elordalyqtardyń turmystyq mádenıetine qatysty pikir bildirdi
Qoǵam • Búgin, 16:48
Prezıdent elordada kópjyldyq ósimdikterdiń úlesin arttyrýdy tapsyrdy
Elorda • Búgin, 16:47
Prezıdent: Kólik turaǵy bolmasa, bir de bir úı salynbaýy kerek
Elorda • Búgin, 16:43
Mardymsyz qurylys bastaǵan laýazym ıeleri jemqorlyq boıynsha jaýapqa tartylady
Prezıdent • Búgin, 16:39
EKSPO aýmaǵy qańyrap bos jatyr - Prezıdent
Elorda • Búgin, 16:38
Astanada saıabaqtar jetispeıdi – Memleket basshysy
Elorda • Búgin, 16:36
LRT jobasy negizinen qate boldy – Prezıdent
Prezıdent • Búgin, 16:34
Elordada kólik salasyn damytý jumysy aqsap tur – Prezıdent
Elorda • Búgin, 16:26
Astanadaǵy 200 úı turýǵa jaramsyz
Elorda • Búgin, 16:22
Úkimet memlekettik retteý sharalaryn qatańdatýy kerek - Toqaev
Prezıdent • Búgin, 16:22
Prezıdent Úkimet pen ákimdikke gazdandyrý jumystaryn kúsheıtýdi tapsyrdy
Elorda • Búgin, 16:20
Astana sý qoımasyn sýmen qamtamasyz etý sharalary ulǵaıtylady
Prezıdent • Búgin, 16:17
Prezıdent elordadaǵy JEO-3-ti iske qosýdy tapsyrdy
Prezıdent • Búgin, 16:10
Prezıdent Astananyń áleýmettik salaǵa qatysty máselelerin atady
Prezıdent • Búgin, 16:04
Oral qalasyndaǵy mektepte órt shyqty
Aımaqtar • Búgin, 16:00
Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar vıse-mınıstri taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 15:58
ShQO-da ınternet alaıaqtar toby ustaldy
Oqıǵa • Búgin, 15:53
Uqsas jańalyqtar