Erkin Medetovtiń dárigerlik eńbek joly 10 jyldan astam ýaqytty quraıdy. Soǵan qaramastan Ulttyq neırohırýrgııa ortalyǵynda 2018 jyldyń qorytyndysy boıynsha «Jyl dárigeri» atandy. Japonııa, Italııa, Fransııa, Germanııa syndy elderde tájirıbe almasyp, ózi eńbek etetin ortalyqta alǵashynda 4 jyl rezıdentýrada oqysa, endi doktorantýrany támamdaǵaly otyr. Ortalyqtyń tamyrly jáne fýnksıonaldy neırohırýrgııa bólimshesiniń mańdaıaldy bilikti mamany. – Ákem epıdemıolog dáriger bolǵandyqtan, sol jolmen mamandyǵymdy tańdadym. Biraq baǵytym, kórip otyrǵanyńyzdaı neırohırýrgııa muhıtynyń tereńine boılap, osy arqyly pasıentterime kómektessem dedim, – degen jas dáriger mamandyǵyn tereń ıgerýde jol kórsetken ustazdary Serik Aqsholaqov pen Talǵat Pazylbekovke degen iltıpatyn da jetkizdi.
Ádette dárigerler qaýymy ana tilimizge kelgende tapyraqtap, sarjelisinen jańylyp qala beredi. Muny qajetti ádebıetterdiń orys tilinde bolǵandyǵymen túsindiredi. Al Erkin Jumaǵululynyń qazaqshasy kásibı medısına taqyrybynda da sý tógilmes jorǵadaı qamshy saldyrmaıdy eken.
– Bizdiń qazirgi jumysymyz álemde sanaýly memleketterde Japonııa, Fınlıandııa, Gollandııada ǵana bastalǵan zertteýdiń jańa túrine baǵyttalyp otyr. Bul anevrızmalarǵa genetıkalyq turǵydan beıimdilikti anyqtaý. Jalpy anevrızma degenimiz – tamyr qabyrǵasynda qapshyq tárizdi keńigen jerdiń paıda bolýy. Dúnıejúzilik statıstıka derekterine qaraǵanda, bul barlyq adamǵa tán emes, tek 2-3 paıyzynda kezdesedi. Osylaısha eseptegende elimizde 500 myńǵa jýyq adamda anevrızma bar, biraq ony adamdar bilmeıdi. Bizdiń maqsatymyz – osy anevrızmadan otandastarymyzdy qutqaryp, ınsýltke jetkizbeý. Shyn máninde, bul óte mańyzdy maqsat. Kózdegen nátıjemizge jetsek degen armanymyz bar. Eger anevrızmany anyqtap, keńigen jerlerdi kishi ınvazıvti tásilmen nemese kádimgi operasııa jasaý arqyly ınsýltke jetkizbeı otap otyrsaq, pasıentterge paıdamyz tıip, memleketimizdiń órkendeýine úles qosamyz. Bul – qosymsha qarajat únemdeý, adamdardyń eńbekke qabilettiligin joǵaltpaýyna úles qosý, ómirleriniń uzarýy degen sóz. Qazir ınsýltke naǵyz eńbek eter jastaǵy tepse temir úzetin adamdar shaldyǵyp jatyr. Keshe ǵana oınaqtap júrgen jan, bir sátte ornynan qozǵala almaı, kiriptarlyqqa ushyraıdy, odan qulantaza jazylyp, syrqaty izsiz ketetin jaıt azdaý. Zertteýler arqyly qazaq popýlıasııasynda qanshalyqty mı-qan aınalymy anevrızmalarynyń genetıkalyq turǵydan tuqym qýalaýshylyǵy barlyǵyn anyqtaýdy maqsat ettik. Biraz nátıjelerge qol jetkizip otyrmyz. Máselen, kásibı tilde bir nýkleotıdti polımorfızmder degen bar. Biz onyń beıimdeýshiligin anyqtap, qan qysymy, anevrızmalardyń ornalasqan jeri, kólemi, pasıenttiń jas mólsheri syndy mańyzdy ólshemderdi saralaý, zertteý arqyly naýqastardan qazaqtarǵa tán 13 polımorfızmdi jiktep aldyq, – deıdi ol. Bul ınsýlttiń aldyn alýdyń birden-bir joly. Dárigerdiń aıtýynsha, qazir bul zertteýdi jappaı qoldaný múmkin emes. О́ıtkeni genetıkalyq analız jasaýdyń quny joǵary. Biraq ǵylym damý ústinde. Keleshekte analızderdi tapsyryp, zertteýden ótý tipti de qymbatqa túspeýi múmkin. Skrınıng arqyly anevrızmaǵa ushyraýy yqtımal pasıentti anyqtaýǵa qol jetetinine senimdi Erkin Jumaǵululy keleshekte bul zertteýlerdiń ınsýlttiń aldyn alýǵa jol ashatynyn aıtady.
E.Medetov osyndaı irgeli izdenistermen birge byltyr 130-dan astam operasııa jasap, arasynda aımaqtardan kelgen mamandarǵa dáris berýge de ýaqyt tabatyn, táýliktiń ár sátin paıdaly ótkizgisi keletin jan. «Birde oblysta aıaǵy aýyr kelinshektiń ınsýlt alǵany týraly habar jetti. Al bir jarylǵan anevrızma sonymen toqtap qalmaı qaıta jarylýy da múmkin. Mundaı kezde komaǵa túsip ketetindikten adamnyń tiri qalýy ekitalaı. Sondyqtan áıelge operasııa jasadyq. Ana men bala ortalyǵynan gınekologtardy shaqyrdyq. О́ıtkeni ota barysynda túrli jaǵdaı bolýy múmkin. Olar operasııa kezinde kelinshektiń qursaǵyndaǵy balasyna jáne júktiligine keri áser bolmaýyn qadaǵalap turdy. Osyndaı keshendi sharanyń nátıjesinde anasy da, balasy da din aman qaldy. Otbasy da, dárigerler de qýanyshqa bólendi. Bizdiń ortalyqta jaǵdaıy durystalyp, úıine oralǵan kelinshek tolǵaǵy jetkende tabıǵı jolmen bosandy», dedi Erkin Jumaǵululy.
– Dáriger úshin árbir pasıenttiń «Rahmet sizge, dáriger!» degen sózin estýden artyq qýanysh joq. Sondaı sátte kóńil kúıim erekshe tolqıdy, tipti pasıentten de, onyń jaqyndarynan da artyq qýanamyn. Olar da sheksiz alǵysyn bildirip, qushaqtap, súıip, batasyn beredi», – deıdi ol.
