Búlik nemese el ishinde bolatyn berekesizdikten saqtaný jaıly qasıetti Quran men paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) súnnetinde naqty nusqaýlar bar. Jalpy adam balasy barda qandaı da bir búliktiń bolmaı qalýy múmkin emes. Búliktiń paıda bolatyny jaıly paıǵambarymyz (s.ǵ.s) hadısterinde aıtyp ketken. Sondyqtan da bolýy múmkin búlikten saqtaný, oǵan ázir bolý paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) súnnetinen bolyp tabylady. Ol úshin aldymen – bilim, aqyl, hıkmet (danalyq), durys amal, sabyr, yjdaǵat kerek.

Imam Ál-Buharı sahıh hadıster jınaǵynyń «Fıtna kitaby» atty taraýynda: Alla taǵalanyń «Senderden tek zalymdarǵa ǵana kesiri tıip qalmaıtyn búlikten (fıtnadan) saqtanyńdar» («Ánfál» súresi, aıat-25) degen aıatyn jáne paıǵambarymyzdyń myna bir sahıh hadısin «Sender men kórip turǵandy kóre alasyńdar ma?! Men senderdiń úılerińniń arasynda jańbyr sııaqty búlik-fıtna júrgenin kórip turmyn» degenin keltiredi. (Buharı, Múslım)
Imam Naýaýı bul hadısti tápsirlegende: búlikti jańbyrmen teńeý – onyń kópti qamtıtynyn bildiredi, ıaǵnı onyń kesiri adamdardyń barlyǵyna tıedi, eshbir qaýymdy búlik-kesel aınalyp ótpeıdi, dep túsindirgen. Sol sııaqty ımam Ábý Daýdtyń hadıster jınaǵynda paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s): «Eń baqytty adam – búlik shyqqanda oǵan qosylmaı aman qalǵan jáne Allanyń synaǵyna shydaǵan adam» degen sózin rıýaıat etipti. Kez kelgen aýrýdyń aldyn alyp emdelý jaqsy ekenin árbir sanaly adam túsinedi. Sol sııaqty, búlikti bastalǵan soń saqtanýdan onyń aldyn alǵan áldeqaıda artyq.
Osy oraıda, sahaba-halıb Omar ıbn ál-Hattab (r.a): «Nadandyqty kórip (búlikti) odan ǵıbrat almaǵan adamnyń ıslamy túıirshik-túıirshik bolyp joıylyp ketedi» dep aıtqan.
Jalpy musylman ǵalymdary búliktiń zııany jaıly bylaı deıdi:
1. Adamdardy qyzyqtyrady. Imam Ibn Hazm: «Búliktiń gúli eshqashan jemis bermeıdi» degen. Iаǵnı, búlik bastalǵanda gúl sııaqty aldamshy keıipte adamdardy qyzyqtyryp ózine tartyp turady. Hám shaıtan búlikti adamdarǵa jaqsylyqtyń nyshany sııaqty kórsetip, bul is bolashaqta kóp jemis beretindeı úmittendiredi. Biraq búlik-fıtna eshqashan jemis bermeıdi.
2. Aqyl-esti ketiredi. Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s): «Aqyl-esti ketiretin búlikter (fıtnalar) keledi. Ol kelgende birde-bir aqyl-esi durys adam taba almaı qalasyńdar» degen hadısi bar. Osy hadısti rıýaıat etken Hýzaıfa (r.a): «Araq-sharap búlik sııaqty mas qylmaıdy, búlikke mas bolý odan da qatty aqyl-esti ketiredi» dep tápsirlegen. Jáne ol: kimde-kim haramdy halal dep, al halaldy haram deıtin bolsa, ol adamnyń búlikke (fıtnaǵa) urynǵany, degen.
3. Jappaı joıady. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s) aıtqan hadıs-qıssada: «Bir qaýym kemege minedi. Jartysy ústińgi qabatta qalady da al ekinshi jartysy tómenge túsedi. Kemeniń túbindegiler shóldegen saıyn ústindegilerden baryp sý surap mazalaryn alady. Joǵarydaǵylar renjip sý bermeı qoıady. Kemeniń túbindegiler: «Kemeniń astynda sý bar emes pe, myna jerdi teseıik te, analardy mazalamaı, sýdy emin-erkin iship otyra bereıik» deıdi. Sóıtip bireýi aıbaltamen kemeniń túp aǵashyn shaba bastaıdy. Eger de, bul aqymaqty erkine qaldyrsa, barlyǵy qurıdy, al toqtatsa, barlyǵy qutylady».(Buharı, Termezı, Ahmad). Osy hadısti tápsirlegen Nuǵman ıbn Bashır: «Búlikshiler kemeniń astyńǵy qabatyndaǵy adamdar sııaqty, olardyń qolyndaǵy baltany alyńdar» deıdi.
Al qazir adamdar tilimen, saıası taıazdyǵymen, nadandyǵymen, ásire ultshyldyǵymen aıbaltadan da qatty zııan keltirip jatyr. Onyń sebebinen: tatýlyq, bereke, yntymaq joıylýy múmkin. Sebebi jalǵan úreı adamdarǵa kúmán salady, jaqsy nıetterinen qaıtarady, dostardy arazdastyrady jáne kúnáǵa ıtermeleıdi. Sóıte tura osyndaı búlikke urynǵan pendeler – nıetim jaqsy, ultymnyń qamy, qazaqtyń bolashaǵy dep aqtalady hám solaı oılaıdy. Biraq olar kemeniń baıaǵyda tesilip qalǵanyn túsinbeıdi. Kez kelgen amaldy istemes buryn adam nıetin durystap, aqyretke degen paıdasy men zııanyn ólsheý kerek. Jalpy, demokratııa degenge elitip, kemeniń búlinýine erkindik berýge bolmaıdy.
Alda-jalda búlik bastalyp ketse aqyly bar adamdardyń ózi olardy toqtata almaıdy. Sondyqtan da Alla taǵala: «Senderden tek zalymdarǵa ǵana kesiri tıip qalmaıtyn búlikten (fıtnadan) saqtanyńdar» («Ánfál» súresi, aıat-25) dep aqyly bar adam balasyna úkim etken.
Atam qazaq «tórteý túgel bolsa, tóbedegi keledi, altaý ala bolsa, aýyzdaǵy ketedi» dep beker aıtpaǵan. Búldirý ońaı, bútindeý qıyn!
Aldanyp qalma, aǵaıyn!
Qaltasynan esirtki tabylǵan boıjetken 3 jylǵa sottaldy
Qoǵam • Keshe
Teńiz ken ornyndaǵy jarylys neden bolǵany anyqtaldy
Oqıǵa • Keshe
Nursultan Nazarbaevtyń atyna merekelik hattar kelip túsýde
Elbasy • Keshe
Astanada «Elorda báıgesi» respýblıkalyq týrnıri ótti
Elorda • Keshe
Pedagogıkalyq ǵylymdarǵa 11 myńǵa jýyq grant bólindi
Bilim • Keshe
Elordada Alash tas joly boıyndaǵy kópir ashyldy
Elorda • Keshe
Qazaqstannyń birneshe óńirinde burshaq jaýady
Aýa raıy • Keshe
Teńiz ken ornynda zardap shekkenderge materıaldyq kómek kórsetiledi
Aımaqtar • Keshe
Astanada 3 jasar bala 13-qabattan qulady
Qoǵam • Keshe
Almatynyń 199 turǵyny koronavırýs juqtyrǵan
Koronavırýs • Keshe
Teńiz ken ornynda ózine qol jumsaǵan jumysshynyń denesi tabyldy
Aımaqtar • Keshe
Teńiz ken ornynda jarylys bolyp, eki adam qaıtys boldy
Qazaqstan • Keshe
Úkimette KQK-daǵy jaǵdaı talqylandy
Úkimet • Keshe
Nur-Sultan «sary» aımaqqa ótýi múmkin
Koronavırýs • Keshe
OPEK-tiń bas hatshysy kóz jumdy
Álem • Keshe
AQSh elshisi qazaqstandyqtardy elorda kúnimen quttyqtady
Elorda • Keshe
Alakóldegi órtke qatysty tergeý amaldary bastaldy
Aımaqtar • Keshe
Astana turǵyndarynyń sany 4 ese ósti
Elorda • Keshe
Bir táýlikte 360 qazaqstandyq koronavırýs juqtyrdy
Koronavırýs • Keshe
О́zbekstanǵa et ónimderiniń eksporty artady
Ekonomıka • Keshe
Elordanyń 300-den astam turǵyny páterli boldy
Elorda • Keshe
6 shildege arnalǵan aýa raıy boljamy
Aýa raıy • Keshe
Elorda • Keshe
Elorda • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Ult saýlyǵyn ulyqtaǵan megapolıs
Elorda • Keshe
Elorda • Keshe
Teatr • Keshe
Sapa naryǵynda básekelestikke jol ashylady
Aımaqtar • Keshe
О́ner • Keshe
«Ordabasy» kóshbasshylar qataryna qosyldy
Fýtbol • Keshe
Tuńǵysh ret shırek fınalda oınaıdy
Tennıs • Keshe
Qoǵam • Keshe
Mereıtoıy týǵan jerinde atap ótildi
Qoǵam • Keshe
Irikteýdiń ekinshi kezeńine ótti
Sport • Keshe
Uqsas jańalyqtar