Qoǵam • 20 Maýsym, 2019

Til tabıǵatyn buzbaıdy

Ult tiline, ult rýhanııatyna jaqyn keletin latyn grafıkasyna kóshetin ýaqyt jyl sanap jaqyndap keledi. Áli ýaqyt bar ǵoı dep arqany keńge salý kemel istiń aıasyn keńitpeıdi. Sebebi alǵa qoıǵan eldik iske yrǵalyp-jyrǵalyp júrý jaraspaıdy.

Súleımen MÁMET

Erteń anaý jetpeıdi mynaý kemshin desek, álgi ult isi memlekettik tildiń áli bitpeı kele jatqan tolǵaǵyndaı bolýy kádik. Osyndaı máseleniń aldyn alý maqsatynda elordada «Latyn grafıkasyna kóshirýdi uıymdastyrý sharalary» atty qazaq tili álipbıin latynǵa aýystyrýǵa qatysty memlekettik qyzmetshiler, ulttyq kompanııalar arasynda túsindirme semınar ótkizildi. Oǵan elimizdegi Joǵarǵy sot, Bas prokýratýra, Ulttyq qaýipsizdik komıteti, Qarjy monıtorıngi qyzmetkerleri, sonymen qatar elimizdiń birqatar joǵary oqý oryndarynyń sarapshy ǵalymdary qatysty. Jasyratyny joq, bul mekemeler erteń eldik istiń myqty dińgegine aınalsa, uzyn arqan, keń tusaýǵa boı aldyrmasa, mindet der kezinde aıqyndalyp, maqsat múltiksiz oryndalady. Bul ıgilikti sharaǵa Mádenıet jáne sport mınıstrligi Til saıasaty komıtetiniń Sh. Shaıahmetov atyndaǵy «Til-Qazyna» ulttyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵy uıytqy bolǵanyn aıta ketelik.
Alqaly jıyndy ortalyqtyń bas dırektory, qarymdy qalamger Álibek Asqarov ashyp, jetpis jyl kırıllısamen ómir súrip, orys tiline jetik bolǵanymyzdy maqtan etip, bul bilimdilik, mádenıettilik dep, keıbir jurttar (grýzın, armıan) tilin burap sóılese, kúlgen tustarymyzdyń bolǵanyn, endi azat eldiń ár azamaty ult úshin jumys etýdi alǵa ozdyrý kerektigin tilge tıek etip, ótken ǵasyrdyń qyrqynshy jyldary qazaqty latynnan kırıllısaǵa Stalınniń bir buıryǵymen kóshire salǵan. Bizdiń táýelsiz Otanymyz latynǵa aýysýǵa asyǵystyq jasamaı, tııanaqty daıyndyqpen jospar-jobany bekitip berdi. Endeshe, oǵan salǵyrttyq tanytpaı, tabandylyqpen oryndaý – bárimizge paryz ári qaryz. Búgin ony sanalylyqpen atqarsaq, erteń ókinbeıtin bolamyz», dedi.
«Til-Qazyna» ortalyǵynyń atqarýshy dırektory, bilikti ǵalym Erbol Tileshev ult tiliniń arǵy-bergi tarıhyna tereńdep baryp, arystar úlgisinen dáıekter keltirip, bir jyl ishinde atqarylǵan jumysty taldap, aldaǵy mindetterge toqtaldy. Ortalyq latyn álipbıin tanyp-bilý boıynsha kýrstar uıymdastyryp jatqanyn, oǵan keıbir mekemeler qatyssa boldy emes pe dep til mamany emes adamdardy jibere salatynynan mysaldar keltirip, ondaı qatysýshyǵa sertıfıkattar berilmeıtinin nazarǵa saldy. Elbasynyń tikeleı qoldaýymen ótip jatqan memlekettik sharaǵa selqos qaraý jaraspaıtynyn alǵa tartty. Kýrs bir adamnyń bilimin jetildirý úshin emes, sol bir adamnyń ózge áriptesterine latynǵa kóshý qaǵıdasyn túsindirý, ózderinde sondaı kýrstar uıymdastyrýǵa bastamashy bolý kerektigin qadap aıtty. «Jaýapty iske jaýaptylyqpen qaraý kerek», degen ol biz áspettep júrgen kırıllısanyń álemdik qaripte 3 paıyz oryn alatynyn, al latyn qarpiniń 48 paıyz ekenine, latyn álipbıiniń ıesi búkil adamzat bolyp bara jatqanyna mysaldar keltirip, osyndaı keńesýlerge mol múmkindik jasalyp otyrǵanyn, ony tıimdi paıdalaný qajettigin eske saldy.

Kúnniń mańyzdy jáne ózekti jańalyqtaryn «Egemen Qazaqstan» telegram kanalynan oqyńyz