Apat bolǵan qaladaǵy aǵaıyn úılerine oralady

Alla úıiniń aldyndaǵy aǵa­ıyn­nyń kúpti kóńili ornyna tú­sip, qol shapalaqtaı jóneldi. Qart analar «aýylǵa qaıtamyz», de­­gendi estigende shylaýyshta­ryn bir sýlap aldy. Toǵyz jol­dyń torabynan nápaqasyn taýyp, ur­paǵyn asyrap otyrǵan otbasy qan­shama?! «Týǵan jerdeı jer qaı­da? Týǵan eldeı el qaıda?», de­dik myna bir áserli sátti kórip turyp.

Uıqy urlanyp, ýaıym kóbeı­gen osy 3-4 kúnniń ishinde el ty­nysh­tyǵyna syzat túsirip, qant­taı tátti tatýlyqty buzǵysy kel­gen­der de az bolǵan joq. Tar jer­de ertoqym surap, topalańda to­qash urlaǵandar týraly sóz shy­ǵyn etpeıik. Izdegeni daý, tile­geni arandatý ekenin sezgen otandastar da nıeti bótenniń jetegine elp etip erip ketpedi.

El men jer ıesiz emes. Elbasy Nursultan Nazarbaev, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev, Úkimet pen jergilikti bılik ókilderi osy qıyn kúnderde jar qula­ǵy jastyqqa tıgen joq. «Halyq­qa bolsyn», dep eńbek etti. Al qaıyrymdylyq qanynda bar qara orman halyqtyń arys­tyqtarǵa jasaǵan jaqsy­lyǵyn jaz­sańyz, kún uzaq qıssa bolar. Eshkimge esep bermese de, aǵaıyn­nyń amandyǵy úshin istelip jat­qany kózge kórinip tur.

«Arys qarý-jaraqtan tolyq­taı tazartyla ma?», degen suraq osy kúnderde aǵaıynnyń sanasyn san-saqqa júgirtti. Shıet­teı bala-shaǵasymen arsenal jaı­laǵan Arysqa kóship barǵysy kel­me­gen­der de bar arasynda. Bi­raq jaǵdaı siz ben biz oıla­ǵan­daı emes. Onyń jaýabyn Shym­kent­tegi lagerlerden emes, Arys­tyń irgesindegi Aqjol aýy­lyn­da ornalasqan jedel shtab­tan surap bildik. Munan by­laı­ǵy áńgime­ni sol ja­rylys bol­ǵan aımaq­­taǵy je­del shtabtan tarqatyp aıtaıyq.

Saperlerge senemiz

27 maýsym. Apatty aımaq­tyń aınalasy Otan aldyndaǵy mindetin adal atqarǵan áskerı­lerge toly. Jarylysta otala almaı qalǵan oq-dárilerden Arysty tazartý boıynsha eńbektenip jatyr. Qorǵanys mınıstrliginiń 43 top quramyndaǵy 408 saperi áskerı bólim aýmaǵyndaǵy, temir jol stansasy men kóshelerdi tazalaǵan. Nátıjesinde 5700-den astam áskerı snarıad tabylyp, arnaıy tehnıkamen kóshi­rýge da­ıyndalǵan. IIM jeke qura­my­nyń 1488 adamy jáne 189 birlik tehnıkasy aımaqty tazalaý úshin tyrbanyp jatyr.

Arys Azııa men Eýropany tutastyratyn shoıyn joldyń toraby bolǵandyqtan temir jol­dyń irkilissiz qozǵalysyn qamta­ma­syz etý úshin ınjenerlik tehnı­ka­­lar jumyldyrylýda. Shahar­­daǵy 11 shaqyrym temir jol tó­semi men 16 ýchaskesindegi bar­lyq kóshe tazartyldy. Qorǵanys mı­nıstr­ligimen birlese, jeke jáne kópqabatty úılerdi tazalaý ju­mystary júrgizilýde.

Kúni keshe Arysqa eki ret baryp qaıttyq. Shtabtaǵy adam­dardyń júzderi totyǵyp, kóz­deri qyzaryp isingen. Biraq kúr­sinip, kúńirengen eshkim­di kór­medik. Esesine qaýipsiz­dik sha­ralaryn kúsheıte tús­ken otan­qor­ǵaýshylardy kezdes­tir­dik. Olardyń da oılaǵany eldiń tutastyǵy, aǵaıynnyń amandyǵy. Olar da eldi dúrliktirgen apatty oqshaýlap, otbasyna, óz bazalaryna qaıtqysy keledi.

Arys 17 sektorǵa bólinip jóndelmek

Qysqa ýaqyt ishinde oblys ákimdigi janyndaǵy «Túrkistan» korporatıvtik áleýmettik damý qorynda arnaıy ashylǵan esep­shotqa 721 mıllıon teńge­den astam qarjy jınaldy. Alda bul kórsetkish óse túspek. Sebebi jomart júrekti, izgilikke jany qumar jandar «Arystaǵy aǵaıynnan aıanyp qalmaımyz», dep otyr. Teńizge quıǵan tamshydaı bul qarajat túgeldeı Arysty qaıta qalpyna keltirýge jumsalady. Aımaqtaǵy jaǵdaı, qalany qaıta jóndeýden ótkizý máselesi oblys ákimi О́mirzaq Shókeev­tiń jiti nazarynda. О́ńir basshysynyń aıtýynsha, shahar shartty túrde 17 sektorǵa bóli­nip, jóndeýden ótpek.

«17 sektor 17 óńir ákimdigine jóndeý jumystaryn júrgizýge bólip berildi. Árbir oblystan 10 brıgadadan, jalpy sany 1500-den astam qurylysshy kelip, jón­deýdi bastaıdy. Oblystyń ókil­deri bekitilgen sektorlardy aralap, tıisti jumystarǵa kiris­ti», deıdi Túrkistan obly­sy­nyń ákimi.

Iаǵnı árbir sektorǵa 17 aýdan-qala ákimi bekitilip, olardyń ár­qaısysynyń janynda 40 jaýap­ty qyzmetker qolqanat bol­maq. Jaýapty ókilder juma kúni turǵyndar qalaǵa kirgende úı­lerine ornalastyrady. Osy­laısha evakýasııalyq pýnktterde ornalasqan 13187 adam (Shym­kent qalasynda – 7249, Túrkistan oblysynyń aýdandary men qala­larynda 5938 adam) týǵan qa­lasymen qaıta qaýyshpaq. Ata-anasynan, týys-týǵanynan ýaqytsha aıyrylǵan aǵaıyn bir shańyraq astynda bas qospaq.

Sonymen qatar arnaıy top árbir baspananyń, áleýmettik nysannyń zaqymdanýyn foto-vıdeoǵa túsirip, aktiler jasaýmen aınalysady. Osyǵan deıin qorǵanys salasynyń mamandary qalany jarylǵysh oq-dárilerden tolyqtaı tazartyp shyqpaq.

Munan bólek, Jambyl oblysynan taýarlar men kórsetiletin qyz­metter sapasyn baqylaý de­par­tamentinen jáne ózge de zalal­syz­dandyrý ortalyqtarynan jal­py sany 30-ǵa jýyq maman kel­di. Al Qyzylorda oblysynan ult­tyq saraptama ortalyǵynyń osy óńirdegi fılıalynan 17 ma­man kelse, ózge de osy salaǵa jaýap­­ty mamandar zalalsyzdandyrý ju­mystaryn bastap ketti. Bul brı­g­ada­lardyń bári tehnıkamen, qa­jet­ti qural-jabdyqpen, qamtylǵan.

Oblystyq Densaýlyq saqtaý basqarmasy taratqan málimet boıynsha, 277 adam medısınalyq kómekke júginip, 74-i aýrýhanaǵa jatqyzylǵan. Qazirgi ýaqytta bar­ly­ǵynyń densaýlyǵy bir­qa­lyp­ty. О́kinishtisi, apat saldarynan 3 azamat qaza boldy.

MDB tóraǵasy, bas múftı Serikbaı qajy Oraz «Aq meshit» qulshylyq úıinde Arystaǵy ás­kerı bólimde bolǵan jarylys­ta sheıit ketken azamattyń janazasyn shyǵardy.

Bereke bergen saıyn eselener

Arysqa 14 oblys pen respýb­lı­kalyq qalalardan, aýdan-aýyld­ardan gýmanıtarlyq kómek aǵylyp jatyr. Qaıyrym­dy­lyqpen qatar qazaqtyń dar­qandyǵy, meımanqostyǵy, keńdigi ýaqytsha lagerlerdegi qamkóńil aǵaıynǵa dem bergendeı. Biz bas suǵyp, hal suraǵan lagerdegi arystyqtardyń kez kelgeni «Aınalaıyn, halqym, kóldeı kóńilderińizge rahmet!», dep aǵynan jarylýda. Qorjyny toq kásipkerler de jaqsylyq jasap, márttik tanytyp jatyr. Aldy 200-den, sońy 5 mıllıonnan ákimdik esepshotyna qarjy aýdardy. Arystyqtardyń basyna túsken qıyn jaǵdaıǵa alańdaýshylyq bildirgen el azamattary osylaı kómek qolyn sozýda. Elimizdiń óńirlerinen kelip jatqan gýmanıtarlyq kómek­ter qanshama?! Qazirgi tańda Qaraǵandy, Qyzylorda, Jambyl oblystary men Almatydaǵy otan­dastarymyzdyń jibergen túr­li materıaldyq zattary Shym­­kent qalasy, Yntymaq shaǵyn ­­aý­da­nyn­daǵy saýda-logıs­tıka­lyq ortalyǵy men «Nursát» shaǵyn­aýdanyndaǵy «Kórme» ortaly­ǵyna jetkizilgen. Gýma­nı­tar­lyq kómekterdi qabyl­daıtyn beket­ter táýlik boıy jumys isteýde.

Apattan zardap shekken jurt­qa gýmanıtarlyq kómekten tys jyly sóz ben psıhologııalyq kómek te qajet-aq. Kúni keshe Shymkentke arnaıy kelgen Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Berdibek Saparbaev pen Densaýlyq saqtaý vıse-mı­nıstri Kamaljan Nadyrov qala­lyq klınıkalyq aýrýhanadaǵy apattan zardap shekkenderdiń jaǵdaıymen tanysty. Aǵaıyndy sabyrǵa, el bolyp qıyndyqty birge eńserýge shaqyrdy. Sondaı-aq Úkimet músheleri qalalyq balalar aýrýhanasynda jatqan segiz jastaǵy balanyń jaǵdaıyn bildi. Operasııadan soń Almatydan arnaıy kelgen reanımatolog pen neırohırýrg balany qarap shyqty. Respýblıkalyq óner ujymdary men Shymkenttegi sırk arystyqtardyń kóńilin kóterip, qoıylym usyndy. О́ner juldyzdary da elmen birge ekendikterin kórsetip, ýaqytsha lagerlerde kóshpeli konsert qoıyp, kómekterin aıap qalmady.

P.S Aqjol aýyly, Jambyl atyndaǵy orta mekteptegi arnaıy shtabta Túrkistan oblysynyń ákimi О́.Shókeev, Eńbek jáne halyqty qorǵaý mınıstri B.Saparbaev, Bas sanıtar-dáriger J.Bekshın, Qorǵanys mınıstriniń orynbasary B.Qurmanbaev, Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý birinshi vıse-mınıstri Q.О́skenbaevtyń qatysýymen ótken brıfıngtiń qorytyndysynda «Erteń saǵat segizden bastap qala ashylady. Saǵat tańerteńgi altydan bastap avtobýstar kele bastaıdy», – dedi óńir basshysy О́.Shókeev.

Tórt kún ishinde Arystaǵy aǵaıyndy alysym demeı, qusha­ǵyn jaıa qarsy alyp, as-aýqatyn daıyndaǵan aýdan-qala tur­ǵyn­­dary men jergilikti bıligine arystyq azamattardyń qur­meti ózgeshe.

ARYS – ORDABASY – ShYMKENT