Kópshilikti alańdatqan «qaýipsizdik sertıfıkaty»

8 mln vırýs pen 130 myń kıbershabýyldan qorǵady

Internettiń kez kelgen sa­ýat­ty qoldanýshysy sertıfıkaty bar saıttardyń https:// dep bastalatynynan habardar bolsa kerek-ti. Braýzerlerde qaýipsizdik sertıfıkattary qoldanýshynyń jeke derekterin saqtap, engizgen qupııa sózderi men ınternet bankıngterdegi málimetterdi qaýipsiz etedi. Al qazaqstandyq ulttyq sertıfıkattyń artyqshylyǵy – Qazaqstanda kúmán týdyratyn saıttardy quryqtap, terrorlyq jáne arandatýshylyq sıpattaǵy aqparattyń taralyp ketpeýine yqpal etedi. Sıfrlyq damý, ınnovasııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstri Asqar Jumaǵalıev smartfonyna sertıfıkatty ornatqan soń ınternetke kirýde eshqandaı qıyndyq týmaǵanyn aıtty. «Qaýipsizdik sertıfıkaty ne úshin qajet degen suraqqa kelsek, búginde ınternette zańǵa qarsy túrli kontent kóp, odan bólek bir kúnde myńdaǵan kıbershabýyl jasalady. Internet qaýipterdiń qataryna sýısıdke nasıhattaý, ekstremıstik, terrorıstik qımyldardy nasıhattaý jáne basqa da QR zańnamasyna qarsy kontentter jatady», dedi vedomstvo basshysy. Onyń aıtýynsha, bir jarym jyldan beri memlekettik qyzmetkerler qaýipsizdik sertıfıkatyn ornatqan. «Sońǵy bir aı ishinde qaýipsizdik sertıfıkaty 8 mln-nan astam belsendi vırýsty anyqtap berdi. Sonymen qatar 130 myńnan astam memlekettik organdar men mekemelerdi kıbershabýyl­dan qorǵady», dedi mınıstr.

Zańǵa qaıshy kontentti shekteıdi

Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligi zańǵa qaıshy mazmundaǵy materıaldardy anyqtaý turǵysynda ınternet pen áleýmettik jelilerge turaqty monıtorıng júrgizedi. Zańnamany buzýdyń qandaı túr­le­ri kezdesetinin vıse-mınıstr N.Maýberlınova atap ótti. «Bul rette birinshi kezekte lańkestikti, dinı ekstre­mızmdi nasıhattaý, sýısıdke shaqyratyn materıaldardy taratý, esirtki men qarý satatyn saıttar jáne áleýmettik jelilerdegi paraqshalar sekildi zańǵa qaıshy materıaldar bar. Kún saıyn ondaǵan nemese júzdegen osy tektes ınternet-resýrs pen áleýmettik jelidegi paraqshalardy anyqtaımyz»,  dedi ol. Vıse-mınıstrdiń málimetinshe, 2016 jyly – 140 myń, 2017 jyly – 300 myńnan astam, 2018 jyly – 130 myń zańǵa qaıshy materıal anyqtalǵan. Iаǵnı, ótken jyly bul kórsetkish tómendese, 2019 jyly 45 myńnan astam teris sıpattaǵy materıal belgili boldy. Anyqtalǵan zańsyz materıaldyń
90%-y lańkestikti nasıhattaýǵa arnalǵan. Qalǵandary esirtki taratý, qatygezdik pen zorlyq-zombylyqty, sýısıdti jáne pornografııany nasıhattaýǵa baılanysty. Mınıstrlik ókilderi joǵaryda kórsetilgen derek­ter­di alǵa tartyp, qaýipsizdik sertıfı­katyn ornatýdyń mańyzdy ekenin túsindirýde. Al turǵyndardy jeke derekterdiń qanshalyqty qupııa saqta­latyny alańdatady. Osy oraıda UQK Mem­lekettik tehnıkalyq qyzmet dı­rek­­torynyń orynbasary Zeken Ismaı­lov aqparattyń qanshalyqty jasy­ryn bolatynyna jaýap berdi. «Buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy jarııalanymdarda qaýipsizdik sertıfıkaty shıfrlanǵan trafıkti ashýǵa múmkindik beretini týraly birneshe ret aıtyldy. Biraq bul onlaın rejimde bolady jáne zańǵa qaıshy kontentke ǵana qoldanylady. Eshkim sizdiń hattaryńyzdy, kirý tarıhyn, áleýmettik jelidegi paraqshańyzdy, qupııa sózderińizdi saqtamaıdy. Ýákiletti organdardyń sheshimimen anyqtalǵan zańǵa qaıshy kontent tizimi bar», dedi Z. Ismaılov. Alaıda vedomstvo ókili qaýipsizdik sertıfıkatynyń senim mártebesin alý prosesiniń uzaqqa sozylatynyn atap ótti. Búginge deıin sertıfıkatty qansha adamnyń ornatqany týraly málimetti ala almaımyz. Sebebi ony anyqtaý úshin árbir adamnyń smartfonyn «tintýge» týra keledi.

Sertıfıkatty ornatý árkimniń óz erkinde

«Qaznet Trust Network» sertıfıkatyn ornatýdy mınıstrlik eshkimge mindettemeıdi. Kıbershabýyldardy taldaý jáne tergeý ortalyǵynyń dırektory Arman Ábdirasylov mundaı sertıfıkatty ornatýdyń bılikke ne úshin qajet ekenin túsindirdi. «Sheteldik arnaıy qyzmetter qajet­tilik týyndaǵanda áleýmettik jeli­lerdiń ákimshiligine júginedi jáne tıisti azamattyń derekterin suratady. Al Qazaqstan qandaı da bir terrorıske qatysty messendjerden derekter alý úshin sheteldik uıymdar men memleketterden kómek suraýǵa májbúr. Osylaısha qazaqstandyq arnaıy qyzmetterdiń óz mindetterin oryndaýǵa arnalǵan quraly joq. Bul máseleni sheshý úshin Úkimettiń aldynda eki jol turdy. Birinshisi – eldiń belgili bir turǵynynyń derbes derekterin alý úshin sheteldik kompanııalarmen baılanys ornatý. Ekinshi nusqa – óz sertıfıkatyn engizý», deıdi A.Ábdirasylov. Al ornatý ne ornatpaýǵa qatysty sarapshy zańǵa qaıshy kontentti tutynbaıtyndar sertıfıkatty ornatqannan eshqandaı zardap kórmeıtinin atap ótti. Ásirese balalardyń gadjetterine mindetti túrde ornatyp, psıhologııalyq soqqynyń aldyn alý kerek, deıdi.

Nur-Sultan qalasy turǵyndaryna júrgizilgen qanatqaqty jobanyń qanshalyqty sátti júzege asatyny bolashaqtyń enshisinde. Eń bastysy, qaýipsizdik sertıfıkaty shekteıtin zııandy kontentti tutynbaǵanymyz abzal.