Latyn grafıkasyna kóshirý jumystaryn ǵylymı turǵydan zerdeleý qajet

Prezıdenttiń til reformasyna baılanysty  Ulttyq qoǵamdyq senim keńesindegi oılarynan óristeıtin bastamalardy júzege asyrýdyń baǵyttary men mindetteri aıqyndaldy. Til saıasaty salasy mamandary men ǵalymdar oı-pikirleri men usynystaryn ortaǵa saldy.

Mádenıet jáne sport vıse-mınıstri Nurǵısa Dáýeshov «О́zderińizge belgili, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Q.K. Toqaev aǵymdaǵy jylǵy 20 jeltoqsanda  Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń 2-otyrysynda qazaq tilin jańǵyrtýǵa qatysty tapsyrma berdi. Buǵan deıin de latyn grafıkasyna negizdelgen álipbıdi jetildirýge qatysty bergen tapsyrmasy boıynsha jumystar atqarylǵan bolatyn. Bul iste bizden muqııattylyqty talap etedi. Ásirese, mamandar, fılolog ǵalymdarymyzǵa osy bir mańyzdy qadamda asa jaýapkershilikpen qaraýdy tapsyrdy.  Latyn negizdi qazaq álipbıine kóshýdi naqty zerdelep, ǵylymı negizdelip baryp júzege asyrý qajet» dep ǵylymdardy sózge tartty.

Sh.Shaıahmetov atyndaǵy «Til-qazyna»  ulttyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵy  Orfografııa basqarmasynyń basshysy Gúlfar Mamyrbek

«Al qazaq qoǵamynda tildik reforma boldy ma? Árıne boldy, álipbı aýystyrý negizinde 3 ret tildik reforma júrgizildi. Onyń eń birinshisin, jazýdy ońtaılandyrý jáne halyqty jappaı saýattandyrý isin jeńildetý baǵytyndaǵy alǵashqy reformany A.Baıtursynuly jasady. A.Baıtursynuly jasaǵan tildik reforma qandaı boldy?  Qanshama ǵasyr boıy ózgerissiz qoldanylyp kele jatqan arab álipbıindegi qazaq tili úshin qajetsiz dep tanylǵan  artyq 12-13 tańbany alyp tastady. Ekinshiden ortatúrki jazý dástúrine tán elementter men túrki qosymshalarynan qazaq jazý júıesin tolyqtaı tazalady. Úshinshi túpnusqamen jazylyp júrgen arab, parsy sózderin qoldanystan shyǵaryp, qazaq tiliniń aıtylymyna ıkemdelgen nusqasyn ornyqtyrdy. Tórtinshi ulttyq jazý júıesine negizdelgen eń alǵashqy emle erejelerin qalyptastyrdy. Bul HH ǵasyrdyń basyndaǵy eń sátti ári tıimdi jasalǵan tildik reforma boldy» dep oıyn túıindedi. 

Ásirese til mamandarynyń ǵylymı tujyrymdary mańyzdy.  Nazarbaev Ýnıversıtetiniń, L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq, Qazaq bıznes jáne tehnologııa ýnıversıtetteriniń, Eýrazııa gýmanıtarlyq ınstıtýtynyń ǵalymdary men A.Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń, Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń ǵalymdarynyń  qazaq tiliniń latyn álipbıine kóshirý kezeńindegi tildik reformanyń orny men mańyzy, tildiń ishki áleýeti men ekstralıngvıstıkalyq faktorlardyń áseri, tildi oqytý men úıretý ádistemesin ońtaılandyrý, tildegi yqshamdalý úderisi sııaqty mańyzdy máseleler sóz bolady. Sondaı-aq jıyn barysynda  halyqaralyq tájirıbeler, atap aıtqanda, túrki, aǵylshyn, orys tilderindegi reformalar barysy týraly álemdik tájirıbelerge toqtaldy.