«Ádilet, shapqat kimde bar...»

Rýhanııat • 17 Qańtar, 2020

«Ádilet, shapqat kimde bar...»

1015 ret kórsetildi

Jastar jyly jemisin bere bastady. Keshe Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Prezıdenttik kadr rezervine iriktelgen, elekten ótken, júzden júırik shyqqan jigerli jastardy Aqordaǵa arnaıy shaqyryp, pikirlesti. Bul júzdesýden bolashaqta el bıligine aralasatyn jastardyń qanattanyp ári jaýapkershilik júgin arqalap shyqqany anyq.

Darhan QYDYRÁLI

Elimizde táýelsizdik jyldarynda memlekettik basqarý isiniń barlyq ınstıtýty qalyptasty, ornyqty. Sol sebepti, jurtymyzdyń «jaqsydan ákim qoısa, eldi túzeterine, jamannan ákim qoısa, eldi júdeterine» shúbá keltirmeı, jas ta bolsa bas bolyp júrgen jańa býynnyń qadamynan jańalyq kútetini ras.

Mine, memlekettik basqarý isinde jańa kezeń, jasarý kezeńi bastaldy. Sondyqtan alapat qajyr-qaırat pen bitim-bolmysty el paıdasyna jumsaýǵa taptyrmas tamasha múmkindik berilip otyr. Mundaı sátti qalt jibermeý el men jerge jany ashıtyn azamattyń arynyń aldyndaǵy abyroıly paryzy dep bilgen abzal. «Aqyldy basshy aldyrmas» degendeı, jahan judyryqtaı jumylyp, kúlli dúnıe bir-birine jaqyndaı túsken jańa ǵasyrdyń kóptegen syn-qaterlerine jurtymyzdy jutyldyrmaı alyp shyǵý jańadan basqarý isine kelip jatqan jastardyń enshisine de ortaq.

«Edınısa ketkende, ne bolady óńsheń nól» dep aqyn aıtqandaı, eldi ósiretin de, óshiretin de basshy ekeni belgili. Kóktem gúldiń baǵyn ashsa, kósem eldiń baǵyn ashady. Kópten ozǵan kórgeni jaqsy jol bastaıdy. Bul rette jaýapkershilik júgin arqalaǵan jastyń jan torsyǵynda bılik baspaldaǵynan buryn buqaranyń qamy júrýi tıis.

Ult ustazy Ahmet Baıtarsynuly bir ǵasyr buryn «Mılletke qyzmet – júmlege mindet» degen eken. Búgingi tilmen aıtqanda «Ultqa qyzmet – barshaǵa mindet». Prezıdenttiń «Eń bastysy – týǵan elińdi sheksiz qadirleý jáne oǵan adal qyzmet etý. Bul ultty jańǵyrtý úshin óte mańyzdy» degen sózderi osy ordaly oıdyń jalǵasyndaı bolyp shyqty. Rasynda «memlekettik qyzmetshi – halyqtyń ortasynda halyq úshin jumys isteıtin halyqtyń bir bóligi!» Dálirek aıtqanda, memlekettik qyzmetshi – memlekettiń, ulttyń, halyqtyń qaltqysyz qyzmetshisi. Amanatqa qııanat jasap, ózine artylǵan senimge selkeý túsirip júrgender osy sózden qorytyndy shyǵarsa eken, shirkin!

Qasym-Jomart Kemeluly jastarǵa arnaǵan sózinde Alash ardaqtysy Álıhan Bókeıhannyń «Ultqa qyzmet etý bilimnen emes, minezden» degen sózin keltirgen eken. Bul minezdiń Abaı «otyz toǵyzynshy sózde» aıtqan «jurttyń jamandyǵyn jasyryp, jaqsylyǵyn asyramyn dep tyrysatyn» elshildik qasıet pen «at atalyp, arýaq shaqyrylǵan jerde arazdyqqa qaramaı janyn salatyn namysqorlyq» arqyly qalyptasatyny anyq. Abaı aıtqan «talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, rahym» sııaqty bes asyl istiń de bekzat bolmysty, minsiz minezdi tolyqtyratyn izgi qasıetter ekenine daý joq. Sondyqtan Abaıdyń «tolyq adam» tujyrymy kez kelgen memlekettik qyzmetkerdiń jazylmaǵan kodeksine aınalýy qajet-aq.

Abaı adastyrmaıdy, ol – Alashqa aına! Sondyqtan qazaqqa es kire bastaǵan saıyn Abaıdyń sózi jaqynnan estile bastaıdy! Bul rette jańa iriktelgen jas kadrlar uly oıshyl aıtqan «arqaǵa ulyq qaqqanǵa, shendi shekpen japqanǵa máz bolatyn pysyq, bolystaı oqaly tonǵa ar-uıatyn satpaıdy» dep senemiz.

Osy oraıda oıǵa bir támsil oralyp otyr. Osman memleketiniń negizin qalaǵan Osman ǵazy bata suraı kelgende Ádebalı áýlıe oǵan:

«Ulym, endi Beksiń!

Budan keıin ashý – bizden; sabyr – sizden...

Renjý – bizden; kóńil aýlaý – sizden...

Kinálaý – bizden; tózý – sizden...

Jańylý – bizden; keshirý – sizden...

Janjal – bizden, ádilet – sizden...

Bóliný – bizden; biriktirý – sizden...

Eriný – bizden; qanattandyrý – sizden...

Osy jolda júgińdi jeńildeter kúsh-qaırat, aqyl men júrek tileımin», degen eken. Jeti júz jyl buryn aıtylǵan osy ósıetti búgingi memlekettik qyzmetkerlerdiń de qaperinde ustaǵany jón sııaqty. Danyshpan Abaıdyń «aqyl, qaırat, júrekti birdeı usta» degen ónegeli sózi de osymen úndesip jatyr. Eń bastysy, bılik baspaldaǵynda baǵyn synaǵysy kelgender kemeńger aıtqandaı, aınymaıtyn asyl adamdaı qara qyldy qaq jarǵan ádilet pen elge degen meıirim-shapqattan aıyrylmasa eken dep tileımiz!

Iá, «biz eldi, ultty Abaısha súıýdi úırenýimiz kerek!»

Kúnniń mańyzdy jáne ózekti jańalyqtaryn «Egemen Qazaqstan» telegram kanalynan oqyńyz