Búginde «Importtyń bári keremet, bári sapaly» deıtin uǵym-túsinik sanadan ysyryla bastaǵandaı. Sondyqtan óz elimizde óndiriletin, sonyń ishinde, ásirese aýyl sharýashylyǵy salasynda eńbek etip júrgen jerlesterimizdiń tabıǵı, qunary mol ónimderine degen yqylasymyz oıanyp keledi.
Iá, kalorııaǵa baı, otandyq taza ónimniń qadirin bilip, onyń mán-mańyzyn túsiný, soǵan qaraı bet burý Qazaqstanda jasalǵan ónimderge degen suranystyń artýynyń basty alǵysharty bolmaq. Alaıda, suranysqa saı jaýap berý, ishki naryqty qamtamasyz etý úshin qoldaǵy bar resýrsty tıimdi paıdalaný qajet-aq.
Halyq meılinshe kóbirek tutynatyn azyq-túlik ónimderiniń basym bóligi syrttan jetkiziletini, otandyq óndirýshilerdiń ımportqa óz deńgeıinde básekelese almaı otyrǵany qynjyltpaı qoımaıdy. О́ıtkeni elimizdiń aýyl sharýashylyǵy salasynyń áleýeti zor, syrttan tasymaldanatyn ónimderdi otandyq óńdeý zaýyttarynyń da óndire alatyn qaýqary bar bola tura sheteldik óndirýshilerge barynsha táýeldilikten aryla alar emespiz. Elimizde sońǵy jyldary mal sharýashylyǵynyń sapalyq kórsetkishteri jaqsara tústi. Mal sany da jaman emes sekildi: qazir Qazaqstanda 20 mıllıonǵa jýyq qoı-eshki, 8 mıllıon 200 myń sıyr, 3 mıllıonǵa tarta jylqy bar. Desek te, memleket tarapynan kórsetilip jatqan qoldaýlardy joqqa shyǵaratyn keıbir keleńsiz jaǵdaıattarǵa jol berilýi halyqty oılandyryp otyr. Sonyń biri – maldy syrtqa myń-myńdap tirideı satý máselesi.
Elimizde 2019 jyly maldy tirideı shetelge satý boıynsha kóńilsiz jaǵdaı oryn aldy. Buǵan kórshi memleketterde, ásirese О́zbekstanda mal sharýashylyǵyna molynan qarjylaı qoldaý kórsetilýi olardyń bizden iri qara mal men ýaq maldardy jappaı satyp alýyna jol ashty. Qazaqstan Úkimetiniń qoldaýymen asyl tuqymdy mal basy kóbeıgenin, tórt túligimizdiń sapalyq kórsetkishi joǵarylaǵanyn biletin syrt eldegiler aǵylyp kelip, baǵany ishki naryqtan kóterińkileý etip belgilep, maqsat-mindetterin kedergisiz oryndady.
Atalǵan máseleni Parlament qabyrǵasynda qozǵaǵan senator Álı Bektaevtyń aıtýynsha, 2019 jyldyń alǵashqy toǵyz aıynda 333 myńnan astam mal tirideı shetke satylǵan (!). Al 2018 jyldyń qorytyndysy boıynsha Qazaqstannan tys jerge 88 myńǵa jýyq mal jóneltilipti. Az ǵana ýaqyttyń ishindegi aıyrmashylyqty eseptesek, 2018 jylmen salystyrǵanda 2019 jyly 3,8 ese kóp satylǵanyn kóremiz. Syrtqa ketken iri qaranyń sany 2 ese, al ýaq maldyń sany 7 esege artqan. Onyń 80%-yn О́zbekstan azamattary satyp alǵan. Bul jerde taǵy bir kúıindiretini, shetke satylǵan maldyń 50%-ǵa jýyǵy reprodýktıvti analyq bas bolyp otyrǵany. Demek, bizdiń elimizdiń qarjysymen sapasy jaqsarǵan, sharýalarymyzdyń mańdaı terimen ósirilgen maldy sheteldikter et jáne et ónimderin shyǵarý úshin ǵana emes, ózderiniń túlikterin asyl tuqymdy etý, kóbeıtý maqsatynda da «soryp» jatyr. Utqan kim, utylǵan kim?.. Bul jerde eki aradaǵy deldaldardyń da «eki jep bıge shyǵyp» júrgeni anyq.
Sondaı-aq senator bul jaǵdaıdyń mal sany boıynsha áli de 1991 jyldaǵy kórsetkishke jete qoımaǵan elimizdegi mal basynyń ósýine keri áserin tıgizetinin aıtady. Árıne kim bolsyn óz malyn qanshaǵa, kimge, qaıda satatynyn ózi sheshedi, óz erki. Biraq qalaı desek te memlekettik múdde tasada qalmaý kerek. Sondyqtan «ógizdi de óltirmeı, arbany da syndyrmaı» máseleni sheshý úshin elimizde sharýanyń malyn sheteldikter usynǵan baǵadan artyqtaý pulǵa ótkizýge jaǵdaı jasaý mańyzdy. Onyń joly – ózimizde maldy soıyp, etin qaıta óńdeıtin, tereń óńdeıtin óndiristi barynsha óristetý. Sonda shetelge tiri mal satyp, onyń óńdelgen, túrlengen ónimin ózimiz qymbatqa qaıta satyp almas edik, budan bólek otandyq óńdeý zaýyttarynyń el ishindegi daıyn resýrsyn tıimdi paıdalanǵan bolar edik. Osy oraıda, óńdelgen ónimder satýǵa múddelilik tanytpaı, tek shıkizat satýmen shektelý buljymas ádetimizge aınalyp ketpese eken deımiz.
Qoryta aıtqanda, 2019 jyly oryn alǵan syrtqa tirideı kóptep mal satý isi 2020 jyly da qaıtalanbasa, sol úshin Úkimet eldiń osy tilegine oraı naqty sharalar qabyldasa deımiz. Áıtpese...
Teńiz kenishindegi bes avtobýs órtiniń sebebi anyqtaldy
Aımaqtar • Búgin, 17:31
Boksshylar ázirge tórt qola aldy, taǵy ekeýi fınalda
Sport • Búgin, 17:02
Taraz qalasynda 135 otbasy baspanaly boldy
Aımaqtar • Búgin, 16:28
Jansaı Smaǵulov júldege talasady
Sport • Búgin, 15:43
Almatynyń bas sanıtary Jandarbek Bekshın jańa qaýlyǵa qol qoıdy
Aımaqtar • Búgin, 15:10
Ekologııa mınıstrligi Qaraǵandydaǵy arystan jóninde pikir bildirdi
Aımaqtar • Búgin, 14:59
8 naýryz kúni hokkeıden balalar týrnıri ótedi
Aımaqtar • Búgin, 13:45
Elordanyń Dostyq úıinde 8 naýryzǵa oraı qaıyrymdylyq aksııasy ótti
Aımaqtar • Búgin, 13:32
Sport • Búgin, 13:03
Oraldyq magıstranttar qazaq ádebıetin oqıdy
Aımaqtar • Búgin, 12:49
Álem elderindegi koronavırýsqa qatysty ahýalǵa sholý
Álem • Búgin, 12:11
Qazaqstan men Qyrǵyzstan «Qordaı», «Aq jol» ótkizý beketteriniń ashylýyn talqylady
Qazaqstan • Búgin, 11:35
Qazaqstannyń qaı óńirleri «sary» aımaqta tur
Qazaqstan • Búgin, 10:58
Dımash Qudaıbergenniń jankúıerleri ánshi týraly veb-oıyndar jasady
Álem • Búgin, 10:25
Dzıýdodan Parıjdegi týrnır Qazan qalasyna aýystyryldy
Sport • Búgin, 10:06
Atyraý oblysynda gazdan ýlanǵan tórt adam qaıtys boldy
Aımaqtar • Búgin, 09:49
Aımaqtar • Búgin, 09:39
Teńiz kenishinde 5 avtobýs otqa orandy
Aımaqtar • Búgin, 09:27
Pnevmonııanyń 42 jáne 2 ólim jaǵdaıy tirkeldi
Qazaqstan • Búgin, 09:17
Qazaqstanda koronavırýstan jazylǵandar sany 200 myńnan asty
Qazaqstan • Búgin, 09:10
О́tken táýlikte 832 adamnyń koronavırýs juqtyrǵany anyqtaldy
Qazaqstan • Búgin, 09:06
Almatyda jaýyn-shashyn saldarynan kólikterdi aǵash basyp qaldy
Aımaqtar • Keshe
Qazaqstannyń 7 oblysynda aýa raıyna baılanysty eskertý jarııalandy
Aýa raıy • Keshe
Kóktemdegi UBT 10-naýryzda bastalady
Bilim • Keshe
Almatyda «Jyl qusy-2021» kórmesi bastaldy
О́ner • Keshe
Eki-aq tórti bar eken, qalǵanynyń bári bes...
Aımaqtar • Keshe
Ár sala úzdikterine qurmet tanytty
Aımaqtar • Keshe
Almaty taýlarynda qar kóshkini júredi
Ekologııa • Keshe
Jańa maýsymda jergilikti oıynshylarǵa senim artty
Aımaqtar • Keshe
«Qoǵamdyq baqylaý týraly» zań jobasy jarııalandy
Qoǵam • Keshe
Aldaǵy 9 naýryzda Bas sanıtardyń jańa qaýlysy kúshine enedi
Medısına • Keshe
Atyraýda túrmedegiler týysymen eki táýlikke kezdese alady
Aımaqtar • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Bıyl Jańaqorǵan aýdanynan kún elektr stansııasy paıdalanýǵa beriledi
Aımaqtar • Keshe
Almatyda gashısh satqan azamat ustaldy
Qoǵam • Keshe
«Qazaqaltyn» kenishinen 122 mln teńgeniń altyny urlandy
Aımaqtar • Keshe
Qostanaı oblysynda «Kóktem - 2021» oqý-jattyǵý sharasy ótti
Aımaqtar • Keshe
Fýtzaldan «Evro-2022» dodasynyń irikteý oıyndary ótti
Sport • Keshe
Rýslan Beketaev jańa qyzmetke taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
«Ashyq» qosymshasyn 27 almatylyq kásipker synaqtan ótkizýde
Aımaqtar • Keshe
Elimizidiń kólik saqshylary polıseı áıelderdi tól merekecimen quttyqtady
Qazaqstan • Keshe
Gúlshara Ábdiqalyqova aıaýly analardy merekesimen quttyqtady
Aımaqtar • Keshe
Qazaqstanda taǵy bir mereke paıda bolady
Qazaqstan • Keshe
ShQO turǵyny 230 keliden astam maraldyń múıizin urlaǵan
Aımaqtar • Keshe
Grand Slam: Eldos Smetov fınalǵa shyqty
Sport • Keshe
Qaraǵandyda jol apatynan 3 adam qaıtys boldy
Aımaqtar • Keshe
Batys Qazaqstanda bıyl koronavırýs juqtyrǵandar sany 4 myńnan asty
Medısına • Keshe
Almatyda ózin Antıkor qyzmetkeri retinde tanystyrǵan alaıaq sottaldy
Aımaqtar • Keshe
ForteBank pen Qazposhta yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıdy
Ekonomıka • Keshe
Sport • Keshe
Úkimet basshysy Investısııalyq shtabtyń otyrysyn ótkizdi
Úkimet • Keshe
Bıyl Nur-Sultanda 10 myń jeńildetilgen páter salynady
Elorda • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Shymkentte tozyǵy jetken úıler súriledi
Aımaqtar • Keshe
Atyraýda 563 myń turǵyn saqtandyryldy
Aımaqtar • Keshe
Aqtaýda utys oıynyn uıymdastyrǵan bloger jazalana ma
Aımaqtar • Keshe
Ekonomıka • Keshe
Ilııas mýzeıi otyz jetinshi kóktemin qarsy aldy
Aımaqtar • Keshe
Atyraýda demeýshiler 700 otbasy azyq-túlikpen qamtıdy
Aımaqtar • Keshe
Uqsas jańalyqtar
