Bilim isi – jurt isi. Ony ult isine aınaldyrý kerektigi álimsaqtan aıtylyp keledi. Ejelgi dáýir alyptarynan bastap, búgingi ǵulamalar da ony jańǵyrtýda. 1017 jyly ómirge kelgen J.Balasaǵunı: «Bilse bilim – kúnde baqyt kisige, úlken ataq sodan keler kishige», depti.

Al Abaı «Bilmegen soqyr, qaıǵysyz otyr, tamaǵy toısa jatýǵa», deıdi. Osy támsilge qarasań dúnıeniń shamshyraǵy bilim ekenin ańǵarasyń. Buǵan salǵyrt qaraǵan, jeńil tabys kózine aınaldyryp kelgen pıǵyly las paqyrlar, atyn maldanyp, zatyna úńilmegender kóp zardap shekpeı qoımaǵan. Zardaby sol – bilimsiz jýan judyryq, jýan bilek, shapqyn ıesi.
Sol ult pen jurttyń altyn qazyǵy sanalǵan mekteptegi bilim júıesiniń bir jyldyq oqýyn támamdap, indet ilmeginiń kesirinen sońǵy qońyraýdy jańa úlgide ótkizdik. Buǵan mektep túlekteriniń kóńili pás kóringenimen, úkilegen úmitteriniń qyran samǵaýyndaı ekenin ańǵaryp qýandyq.
Endi aldaǵy jańa oqý jylynyń qam-qareketine, bilim isin baıandy etýge úsh aı boıy daıyndyq jasamaqpyz. Jaqynda bir oıly azamat oılanar oı aıtty. Onyń topshylaýynsha, álemdik bilim keńistigi dep, ázirliksiz jalaýlatqan reformaǵa tuspalymen umtylǵandar túsiniksiz tuńǵıyqqa qoıyp ketip, bilim berýdi álsiretip alyppyz.
Bul oı bir qaraǵanda negizsiz emes. Jasyratyny joq, jabaıy kapıtalızm qaǵıdasy, naryq talaby dep bardy qıratyp aldyq. Az ýaqytta «Bireý baı, bireý tóre, bireý jarly» (Sultanmahmut) degendeı, kógalda oıqastaǵan baı balasy men qara topyraq basqan kedeı balasy qalyptasty. Ekeýi alakózdesip te qalady. Tapqa jiktelý, bardyń aldynda búgejekteý, joqqa osqyryný etek alyp barady.
Kezinde baǵdarlamasy anyq pa, oqýlyǵy qalaı demesten, 12 jyldyqty daıyndyqsyz bastap jiberip, áli jalǵaýmen kelemiz. Bolon úrdisine baıyppen qaraıyq, UBT ult urpaǵyn júıeli oılaýdan qaldyryp, tilden aıyrady, jattandylyqqa uryndyrady, degen zııalylar dabylyna qulaq qoımadyq. Úmit artqan, ádil synaq túri, álemdik dep áspettegen UBT-nyń shıkiligi shyǵyp jatyr. Onyń zardabyn urpaq tartyp, endi kemshiligimen kúresý jolynda kelemiz. Árıne, ótti, ketti deýge bolar. Biraq adam taǵdyryna, onyń ishinde ul men qyzdyń ómirine jeńil qaraý – túptiń túbinde opyndyrmaı qoımaıdy.
Iá, bilim salasyn kóteremiz, muǵalim bedelin arttyramyz dep qundy qujattar qabyldadyq. Jaqsy sharalar da qolǵa alynýda. Degenmen, bir túıtkil kókeıdi túrte beredi. Bir zamandary az halyqqa kóp joǵary oqý ornyn ashtyq. Ondaǵy úmit artqanymyz báseke edi. Áıtse de, báseke básin aqsha basyp, tipti keıbireýlerdiń qońdanatyn qoryna aınalyp shyǵa keldi. Aýdan ortalyqtarynda «ınstıtýt» shańyraq kótergenin qaıtersiń. Keıin onyń paıdasynan zııany kóp bolyp, halyqtyń qaltasyn qaǵyp, mıllıondap tólegen teńgesine saı stýdent mamandyq ıgermeı, kók tıynǵa turǵysyz qatyrma qaǵaz ustap qaldy.
Qaıtalap eske salsaq, osy kúni orta bilim berýi isi jóninde talpynys erekshe úrdis alýda. Bul jumys aldymen memlekettik bilim berý mekemeleriniń, onda qyzmet etetin muǵalimderdiń bedelin arttyrý isi erekshe quptarlyq. Shynynda, mektep pen muǵalim máselesi – el damýyndaǵy strategııalyq másele.
Bıik ǵımarattardyń tómengi qabatynan ashylǵan oqý ortalyqtarynan kóz súrinedi. Bir ýaqytta sańyraýqulaqtaı qaptaǵan «mentaldy arıfmetıka» degen shyǵyp, ata-ana balalaryn soǵan oqytty. Qazir onyń býy basylǵandaı. Jalpy, oqý ortalyqtarynyń jarnamasyna qarasań tildi úsh aıda úıretip, pánderdi mıyńa sátinde quıyp, ónerdi sanańa sanaýly aılarda sińirip tastaıdy. Tek aqysyn tóleseń boldy. Júıesi bar, isi aqshaǵa emes, ar jolynda bolǵandar týraly áńgime bólek. Iаǵnı bilim ortalyqtaryndaǵy oqý máselesine de tereń saraptaý kerek tárizdi. Shynaıy bilim bere me? Muǵalimi saýatty ma, álde aýzy jybyrlaǵan «óli» ún ánshiler sııaqty alǵan aqshalaryn aqtadyq degen oımen oqýshyǵa kóterme baǵa qoıyp, ata-analardyń senimine kirgender me?
Mundaı kúdigi basym ortalyqtar mektep pen muǵalimniń jumysyna abyroı emes, keri áserin tıgizip otyrǵanyn da joqqa shyǵara almaımyz. Sebebi keıbir ata-ana balalary oqýǵa tússe onyń jetistigin eń bolmasa, árip úıretken mektep muǵaliminiń de úlesi bar demeı, bári aqyly daıyndaýshylardiki deıdi. Muny da joqqa shyǵarýǵa bolmas. Biraq qalaı desek te, mektep san salaly bilim uıasy ǵoı. Eger mekteptegi bilim men muǵalimniń bedelin kóteremiz desek, osyny da tarazylaý kerek shyǵar.
Qazaqkonsert pen TÚRKSOI Yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıady
Qoǵam • Búgin, 17:10
Kolledjderge qujat qabyldaý bastaldy
Bilim • Búgin, 17:01
Qyzylordada esirtkige qarsy aksııa ótti
Aımaqtar • Búgin, 16:52
Senatta «Parasat» baıqaýynyń jeńimpazdary marapattaldy
Parlament • Búgin, 16:45
AQSh-tyń Takoma qalasynda atys boldy
Álem • Búgin, 16:36
Qazaqstanda ýchaskelik ınspektorlar jańa ereje boıynsha jumys isteıdi
Qazaqstan • Búgin, 16:28
Aımaqtar • Búgin, 16:18
Qarjy • Búgin, 16:10
Jambyl oblysy Jýaly aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 16:02
Shymkentte kúnniń ystyǵynan kólik órtendi
Oqıǵa • Búgin, 15:53
Qazaqstanda qus eti qymbattady
Qoǵam • Búgin, 15:43
UBT: 267 oqýshy test tapsyrý múmkindiginen aıyryldy
Bilim • Búgin, 15:37
Túrkistan oblysy turǵynynyń aýlasynan 30 túp sora tabyldy
Aımaqtar • Búgin, 15:28
Elordada «Nartaı» fılminiń tegin kórsetilimi ótti
О́ner • Búgin, 15:18
Qazaqstan krıptoaktıvterdi shyǵarý boıynsha álemde ekinshi orynda tur
Qazaqstan • Búgin, 15:08
IPO-ǵa qatysý halyq úshin qoljetimdi bolýy qajet – Prezıdent
Qoǵam • Búgin, 15:03
Turar Rysqulov aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 14:57
Prezıdent: Elimizge jańa ári senimdi ınvestısııa kózderi qajet
Prezıdent • Búgin, 14:50
Ulybrıtanııa Reseı altynyn ımporttaýdan bas tartty
Álem • Búgin, 14:44
Qazaqstandyqtardyń salyqqa bereshegi 24,3 mlrd teńgege jetti
Qoǵam • Búgin, 14:35
Úıinde esirtki saqtaǵan ShQO turǵyny ustaldy
Oqıǵa • Búgin, 14:28
Jańa oblystardyń turǵyndaryna kólik nómirin aýystyrýdyń qajeti joq
Aımaqtar • Búgin, 14:20
Reseı syrtqy qaryzy boıynsha defoltqa ushyrady
Álem • Búgin, 14:13
Qazaqstandyq jas tennısshiler Ýımbldon týrnırinde óner kórsetedi
Tennıs • Búgin, 13:53
Qytaı Qazaqstan azamattary úshin vızasyz rejım engizýi múmkin
Qazaqstan • Búgin, 13:43
Qazaqstandyqtardyń alǵashqy legi qajylyqqa attanady
Rýhanııat • Búgin, 13:31
Páter turǵyndaryn bank qosymshasy arqyly tirkeýden shyǵarýǵa bolady
Qoǵam • Búgin, 13:20
BQO-da jol apatynan eki sábı zardap shekti
Oqıǵa • Búgin, 13:10
Jas tennısshiler ITF týrnırinde júldeli boldy
Tennıs • Búgin, 12:53
Aýyl jastary qurǵan kompanııa 2,4 mln dollar ınvestısııa tartty
Qoǵam • Búgin, 12:45
«QazTransGaz Aımaqqa» 5 mln teńgeden astam aıyppul salyndy
Qazaqstan • Búgin, 12:38
Munaı baǵasy 1 dollarǵa arzandady
Ekonomıka • Búgin, 12:30
Almatyda qarjy pıramıdasynyń basshylary sottaldy
Qoǵam • Búgin, 12:22
Úkimet • Búgin, 12:12
«Kanelo»: Golovkındi nokaýtpen jeńemin
Kásipqoı boks • Búgin, 12:08
Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý vıse-mınıstri taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 11:52
Aldaǵy kúnderi aýa raıy qandaı bolady
Aýa raıy • Búgin, 11:46
Erbolat Dosaev almatylyqtarǵa úndeý jasady
Aımaqtar • Búgin, 11:30
Sýǵa shomylý erejesin buzǵandar jaýapqa tartyldy
Qoǵam • Búgin, 11:25
Bir aptada 3 myńǵa jýyq qylmys jasaldy
Qazaqstan • Búgin, 11:18
Uqsas jańalyqtar