Qazirgi tańda elimizde bala psı­ho­­logııasyn damyta­tyn kitaptardyń az bolýy hám kitap dúkenderindegi qazaq balalar áde­bıetiniń tómen kórsetkishi qoǵamda aıtar­lyqtaı alańdaýshylyq týdy­ryp otyr. Baspalardan jaryq kóre­tin balalar ádebıetiniń basym bóli­gi shetel aýdarmalary bolsa, al dúken­derdegi zaman talabyna saı balalar kitaptarynyń sany da, sapasy da kóńil kónshitpeıdi. Osy bir túıtkildi másele kúni keshe ǵana Ulttyq akademııalyq kitaphanada ótken alqaly jıynda talqylandy. Álqıssa.

«Balalar ádebıeti – ult bolashaǵy» taqyrybyndaǵy onlaın konferen­sııa Mádenıet jáne sport mınıstrligi Til saıasaty komıtetiniń el Prezıdenti Q.K.Toqaevtyń 1 qyrkúıektegi Qazaq­stan halqyna Joldaýyna sáıkes «Ha­lyq únine qulaq asatyn memleket» qurýda halyqqa jaqyn bolý, qoǵam­men keri baılanys ornatý mindetin júze­ge asyrý tapsyrmasyn oryndaý maqsa­tynda qurylǵan Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń jol kartasy boıynsha ótti.

Baspa salasy boıynsha balalar áde­bıetiniń birqatar máselelerin kó­tergen konferensııada 2017-2020 jyl­dary otandyq baspalardan 364 balalar ádebıeti árqaısysy 1000-1500 dana taralymmen jaryq kórgeni hám Táýelsizdik jyldarynda bala­lar kitaptarynyń 70%-y mem­le­­ket­tik til­de basylyp shyqqany aıtyl­dy. Sondaı-aq mınıstrlik balalar ádebıetiniń jas urpaq tárbıesi úshin mańyzdylyǵyn eskere otyryp, bıyl «Mádenıet týraly» zańǵa to­lyqtyrýlar men ózgerister engizip, keler jyldan bastap (2021) Kitap palatasy janynan birneshe jobalardy, sonyń ishinde «Úzdik balalar shyǵarmasy», «Jyldyń úzdik kitaby» baıqaýlary men «Asyl sóz» jobasyn júzege asyrýdy josparlap otyr.

Jıynnyń betashar sózin alǵan Mádenıet jáne sport mınıstrligi Til saıasaty komıtetiniń tóraǵasy Ádilbek Qaba baıandamasynda balalar ádebıe­tin damytýda jazýshylarǵa qazirgi zaman talabyna saı taqyryptardy ıgerýi, shyǵarma jazǵanda olardyń jas erekshelikterin eskerýi, balalar ádebıetin ǵylymmen, tárbıemen tyǵyz baılanystyrýdy, jasóspirimder shy­ǵarmalarynda sóz mádenıeti, este­tı­kalyq talǵamnyń joǵary bolýy hám mazmunynda tragedııa bolmaýyn aıta otyryp, otandyq baspalardyń básekege qabilettiligin arttyrý, kitap dúkenderinde qazaqtildi balalar áde­bıeti kontentine basymdyq berý máse­lelerin ortaǵa saldy.

«Elimizde kitap shyǵarýshy uıym­dar da barshylyq. Alaıda olardyń qazirgi naryqqa tótep beretin báse­ke­ge qabilettiligi damymaýda. Otan­dyq baspalardyń marketıngtik, menedj­menttik salasy jolǵa qoıylmaǵan. Osy rette óz ónimderin naryqqa shy­ǵa­ryp, paıda taba almaýda. Sondaı-aq oqyr­mandar kitaptyń syrtqy jáne ishki bezendirýlerine de mán bere­di. Kitap dızaıny da estetıkalyq ta­lap­­tarǵa saı bolýy kerek. Baspalar jas oqyrmandar boıyna ulttyq qun­dy­lyq­tardy sińirýde aýdarma ádebıet emes, qazaq tól balalar ádebıetin ba­syp shy­ǵarýdy qolǵa alsa deımiz», dedi ol.

Konferensııa barysynda Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senaty­nyń depýtattary Narıman Tóreǵalıev, Aıgúl Qapbarova, Qazaqstan Respýb­lı­kasynyń Prezıdenti janynan qu­rylǵan Qoǵamdyq senim ulttyq ke­ńesi múshesi Qaırat Joldybaı, Ult­tyq akademııalyq kitaphana dırektory Úmithan Muńalbaeva, Ulttyq memlekettik kitap palatasynyń dı­rektory Ádil Qoıtanov, balalar áde­bıetiniń ókilderi Tolymbek Yby­ra­ıym baıandama jasady. Sondaı-aq Nur-Sultan, Almaty, Shymkent qa­lalary men oblys ákimderiniń orynba­sarlary, baspagerler, kitaphanalar, kitap dúkenderiniń basshylary onlaın re­jimde pikirlerin bildirdi.

Jalpy, elimizde balalar ádebıe­tin turaqty túrde basyp shyǵarýmen «Folıant», «Arýna», «Almatykitap», «Mektep», «Balalar ádebıeti», «Ba­laýsa», «Kitap-Dáýir», «Shuǵyla» bas­palary jáne «Atamura korporasııasy» aınalysady. Keı baspalardyń el aımaqtarynda kitap dúkender jelisi de bar. Máselen, iri saýda oryndaryndaǵy kitap dúkender jelisi qazaqstandyq baspalarmen birigip jumys isteý jos­paryn qarastyrsa, qazaqtildi bala­lar ádebıetiniń kontenti joǵary deń­­geıde qalyptasar edi. Bálkı, bala­lar ádebıetiniń bul túıini, keleli jıyn­da aıtylǵandaı, Avtor-Baspa-Dú­ken úshtaǵanynyń qalyptaspaı otyr­ǵa­­nynan bolar.

Bul týraly Ulttyq memlekettik kitap palatasynyń dırektory Ádil Qoıtanov: «Kitap shyǵarý salasynda Avtor-Baspa-Dúken degen úshtik baılanys qalyptaspaǵan. Balalar ádebıetiniń birinshi máselesi – balalar jazýshylaryna qamqorlyq joq. Elimizdegi kóptegen balalar avtorlary shyǵarmashylyqpen aınalysýǵa yntalandyratyn dúnıe joqtyǵyn alǵa tartady. Kitap palatasy osy maq­satta tamyz aıynda «Úzdik balalar shy­ǵarmasy» degen baıqaý jarııaladyq. Ol úsh nomınasııadan turady: birinshi – mektepge deıingi, ekinshi – on jasqa deıingi, úshinshi on jastan joǵary balalarǵa arnalǵan. Ádebı báıgeniń qorytyndysy qarashanyń 25-inde shy­ǵady. Baıqaǵanymyz, ádebı ortada ba­lalar avtorlary barshylyq. Jáne olar belgili bir deńgeıde jaqsy jazady», deı kele bul baıqaý aldaǵy jyl­dary da jalǵasyn taýyp, ulttyq konkýrsqa aınalatynyn atap ótti.

Budan bólek jıynǵa qatysýshylar qazaq ertegileri zamanaýı úlgide jazylyp, ádebıette jańa keıipkerler paıda bolýyna hám búgingi balalar­dyń neni qalaıtynyn, olarǵa qandaı shy­ǵarmalardyń qyzyq bolatynyna zert­teý júrgizdi. Sondaı-aq balalar ádebıetin damytýdyń tetikteri men aqyn-jazýshylardyń zamanaýı ta­qyryptardy ıgerýi, kitap na­ry­ǵyn­daǵy qazaqtildi kontenttiń úlesi men baspalardyń básekege qabilet­tiligin arttyrý, t.b. balalar ádebıetin damytýdyń ózekti máseleleri talqyǵa salyndy.

Konferensııa qorytyndysy bo­ıynsha aldaǵy ýaqytta balalar áde­bıeti qalamgerlerin yntalandyrý má­­se­leleri boıynsha, sondaı-aq bala­lar ádebıeti sýretshileri, dızaın kadr­­laryn daıyndaýda grant kólemin ul­ǵaıtý, B.Soqpaqbaev atyndaǵy bala­lar ádebıeti kúnin belgileý, kitap isi sa­la­syna, onyń ishinde maqsatty túr­de balalar ádebıetimen aınalysatyn bas­pa nysandaryna salyq júktemesi­ne jeńildikter jasaý týraly mınıstr­lik tarapynan Úkimetke usynystar ­joldanatyn bolady. Atalǵan ıgi bas­tamalar memleket tarapynan qoldaý taýyp, júzege asyp jatsa, qazaq balalar ádebıetinde birshama jaqsy óz­gerister bolary anyq.