Premer-Mınıstr Asqar Mamınniń tóraǵalyǵymen ótken Úkimet otyrysynda Agroónerkásip kesheni men jer qatynastaryn sıfrlandyrý jáne Múmkindigi shekteýli jandardy áleýmettik qorǵaý máseleleri qaraldy.

Infografıkany jasaǵan Amangeldi Qııas, «EQ»
Aýyl sharýashylyǵy aqparattyq júıege engizilýde
Birinshi másele boıynsha baıandaǵan Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Saparhan Omarov agroónerkásiptik keshendi sıfrlandyrý táýekelderdi tómendetýge, klımattyń ózgerýine beıimdelýge, aýyl sharýashylyǵy daqyldarynyń túsimdiligi men maldyń ónimdiligin arttyrýǵa, agrotehnologııalardy ýaqtyly josparlaýǵa múmkindik beretinin aıtty. Máselen, búginde kórsetiletin memlekettik qyzmetterdiń 94%-y avtomattandyryldy. О́tken jylmen salystyrǵanda halyqqa elektrondy formatta kórsetilgen qyzmetterdiń úlesi 34%-ǵa ósti. Aýyl sharýashylyǵy mınıstri atap ótkendeı, mundaı nátıjelerge salalyq aqparattyq júıelerdi jańǵyrtý arqyly qol jetkizildi. «Qazaqstan – «Aýyl sharýashylyǵy malyn sáıkestendirý» aqparattyq júıesine derekter engize otyryp, aýyl sharýashylyǵy malyn esepke alýdyń biryńǵaı júıesin paıdalanatyn Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqtaǵy alǵashqy el. Júıede 35 mln-nan astam aýyl sharýashylyǵy maly tirkelgen, onda 4,5 myńǵa jýyq veterınarııa mamandary jumys isteıdi», dedi S.Omarov.
Sonymen qatar Plem.kz aqparattyq taldaý júıesinde júrgiziletin mal sharýashylyǵyndaǵy seleksııalyq jáne asyl tuqymdyq jumysty esepke alý bólek sıfrlandyryldy. 35 myńǵa jýyq paıdalanýshy shyǵý tegin rastaý, seleksııalyq jumystar júrgizý jáne zootehnıkalyq máselelerdi elektrondy formatta reglamentteý múmkindigine ıe boldy. «E-Agriculture» biryńǵaı avtomattandyrylǵan basqarý júıesiniń fýnksıonaly esebinen bıznes-prosesterdi sıfrlandyrý arqyly aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerge arnalǵan rásimder edáýir jeńildetildi.
Otandyq aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshiler men ishki jáne syrtqy saýdadaǵy basqa da qatysýshylardyń memlekettik mekemelerge barmaı-aq elektrondy ilespe qujattardy alýǵa múmkindigi bar. Sonymen qosa, ósimdik sharýashylyǵynda barlyq 11 ruqsat berý qujaty sıfrlandyryldy. Mal sharýashylyǵy salasynda 12 ruqsat berý qujatynyń 10-y elektrondy formatqa aýystyryldy. Aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn tirkeý, daıyndaýshy uıymdardy akkredıtteý prosesi jáne shaǵyn nesıelerdi kepildendirý jónindegi komıssııanyń jumysy 100% avtomattandyryldy. Búginde barlyq 16 baǵyt boıynsha sýbsıdııalaý 100% avtomattandyryldy.
Búgingi tańda fermerlik sharýashylyqtardy sıfrlandyrý deńgeıleri anyqtaldy. Mal sharýashylyǵy men ósimdik sharýashylyǵy baǵyttarynda naqty aýyl sharýashylyǵyn engizý jumysy júrgizilip, endi ol basqa jerlerge taratylýda. О́simdik jáne mal sharýashylyǵy baǵytynda zamanaýı smart-júıelerdi paıdalaný oń nátıje alýǵa múmkindik berdi. Máselen, naqty eginshilik boıynsha qanatqaqty nysandarda agronomııanyń jańa tehnologııalaryn qoldaný arqyly ónimdi 20%-ǵa artyq alýǵa múmkindik týdy, bul rette fermer shyǵyndary 15%-dan astam qysqardy.
Sondaı-aq zamanaýı jabdyqtardy qoldaný saýylatyn sút kóleminiń 20%-dan astamǵa artýyna áser etti, buzaý sany 25%-ǵa ósti. Agroónerkásiptik keshendegi prosesterdiń 5 jyl ishinde tolyqtaı sıfrlandyrylýy mynadaı qosymsha nátıje beredi: jalpy túsim 20%-ǵa ulǵaıady; eńbek ónimdiligi 50%-ǵa artady.
Mınıstr búginde jerdi sıfrlandyrý máseleleri boıynsha Sıfrlyq damý, ınnovasııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligimen birlesip jumys júrgizilip jatqanyn aıtty. 2020 jyldyń sońyna deıin 26 mln gektar alańda topyraqtyq, 25 mln gektar alańda geobotanıkalyq, 6,5 mln gektar alańda aýyl sharýashylyǵy kartalary ázirlenedi. 2021-2022 jyldary topyraqtyq jáne geobotanıkalyq kartalarmen qamtýdy 40 mln gektarǵa deıin, aýyl sharýashylyǵy kartalarymen qamtýdy 33,2 mln gektarǵa deıin ulǵaıtý josparlanǵan. «Agroónerkásiptik keshendi damytýdyń 2022-2026 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyn ázirleý sheńberinde sıfrly aýyl sharýashylyǵy kartalarymen búkil kólemdi qamtý josparlanýda. Memleket basshysynyń jerlerdi aýyl sharýashylyǵy aınalymyna tartý jónindegi tapsyrmasy sheńberinde Jerdi qashyqtyqtan zondtaý arqyly aýyl sharýashylyǵy jerleriniń paıdalanylýyna memlekettik baqylaý júrgizýge múmkindik beretin ǵaryshtyq monıtorıngteý jónindegi qanatqaqty joba júrgizilýde», dedi S.Omarov.
2020 jyly qanatqaqty óńirler retinde Aqmola, Shyǵys Qazaqstan, Qostanaı jáne Mańǵystaý oblystary aıqyndaldy. Máselen, qanatqaqty óńirlerdi ǵaryshtyq monıtorıngteýdiń birinshi kezeńiniń derekteri boıynsha 8,3 mln gektar paıdalanylmaıtyn jer anyqtaldy, onyń ishinde 2,6 mln gektar jaıylym erikti túrde memlekettik menshikke qaıtaryldy, 5,7 mln gektar jer ıelerine buzýshylyqtardy joıý týraly habarlama jiberildi. Osy jobany júrgizý barysynda mınıstrlik jerdi utymsyz paıdalanýdy aıqyndaý ádisnamasyn odan ári jetildirý úshin jergilikti atqarýshy organdarmen birlesip qanatqaqty jobaǵa jáne onyń nátıjelerine taldaý júrgizýde.
Sonymen qatar Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes mınıstrlik jer qatynastary salasynda sıfrlandyrý jáne damytý máseleleri boıynsha zań jobalaý jumystaryn júrgizýde, olar jer berýdiń qazirgi tártibin sıfrly tehnologııalardy engizý jolymen tujyrymdamalyq túrde ózgertýdi kózdeıdi jáne tikeleı berý jolymen jáne saýda-sattyq júrgizý arqyly jer ýchaskelerin berýdiń elektrondy tártibin aıqyndaıdy.
Sıfrlyq damý, ınnovasııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstri Baǵdat Mýsın sıfrlandyrý sheshimderin engizý jáne tıimdi qoldaný úshin tıisti ınfraqurylym qajet ekenin aıtty. Vedomstvo agroónerkásiptik keshende 50 mlrd teńgege jýyq ınvestısııa tartýmen memleket-jekemenshik seriktestiginiń jobasyn usyndy. Sıfrly «aqyldy» quraldardy, ólsheý quraldaryn jáne basqa da datchıkterdi qosý úshin aqparatty tasymaldaý negizgi másele. Bul jumystyń aıasynda spýtnıktik tehnologııalar jáne standarttardy qoldaný boıynsha qanatqaqty joba júrgizildi. B.Mýsınniń aıtýynsha, jer ýchaskeleri shekaralarynyń sáıkessizdigine baılanysty kóptegen shaǵym kelip túsýde. Sonymen qatar ár óńirde aýdan deńgeıine deıin 200-den astam derek qorlary bólek paıdalanylýda. Ol aqparattyq qaýipsizdik jáne adamı faktor táýekelderine ákeledi. Qazirgi tańda kóptegen koordınattyq júıe qoldanylýda. Al kartografııanyń, geodezııanyń, navıgasııanyń negizgi jetistikterin paıdalaný úshin bizge qazaqstandyq koordınattyq júıe qajet. Osy maqsatta «Sıfrly Qazaqstan» memlekettik baǵdarlamasy sheńberinde «Ulttyq keńistiktik derekter ınfraqurylymy» jobasyn 2024 jylǵa deıin iske asyrý josparlanýda.
Sonymen qatar jer salasynda eseptik kadastrynyń eki túri qoldanylýda, bul – 200-den astam Jer kadastrlary men «Jyljymaıtyn múlik tirkelimi» derekter qory. Jer ýchaskesi, tehnıkalyq sıpattamasy, onyń ıesi týraly jáne taǵy basqa aqparat osy eki kadastrda qaıtalanyp tirkeledi. B.Mýsın aıtqandaı, ony biriktirý arqyly jer qatynastary boıynsha prosesterdi avtomattandyrý qujattar sany men qyzmetti kórsetý merzimderin qysqartýǵa múmkindik beredi.
«Jeke turǵyn úı qurylysy úshin jer ýchaskesin alýǵa kezekke qoıý» qyzmetin alsaq, qazir ol úshin azamat qaǵaz túrinde ótinish berýi qajet. Biryńǵaı avtomatty túrde jańartylatyn elektrondy kezek tizilimi joq. «Árıne, osyndaı prosester jemqorlyq qaýipterin týdyrýy múmkin jáne zamanaýı kezeńge saı kelmeıdi. Bul úshin qyzmet kórsetý prosesin Biryńǵaı memlekettik kadastr men «Elektrondy úkimet» portaly arqyly avtomattandyrýdy jáne biryńǵaı elektrondy kezek tizilimin qurýdy usynamyz», dedi B.Mýsın.
Máseleni Úkimet basshysy Asqar Mamın qorytyndylady. Onyń aıtýynsha, Nur Otan partııasynyń saılaýaldy jańa baǵdarlamasynda AО́K-tegi eńbek ónimdiligin 2,5 ese ósirip, ónim eksportyn eki ese ulǵaıtý mindeti qoıylǵan, onyń 70%-y óńdelgen bolýy kerek. Sondaı-aq jalpy aýyl sharýashylyǵy ónimi kólemin 1,3 ese ulǵaıtý qajet. Úkimet basshysy alǵa qoıylǵan mindetterge qol jetkizýdegi basty quraldardyń biri – elimizdiń agroónerkásip keshenin tolyq sıfrlandyrý ekenin atap ótti. Bul shara ónim óndirýge jumsalatyn shyǵyndardy azaıtýǵa, onyń sapasy men básekege qabilettiligin arttyrýǵa múmkindik beredi.
5 jyl ishinde memleket-jekemenshik áriptestigi aıasynda 50 mlrd teńge qarastyrylyp, bul qarjy 100 mln gektardan astam aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerlerdi sıfrlandyrýǵa ınvestısııalanady. О́simdik sharýashylyǵy men mal sharýashylyǵyndaǵy sıfrlandyrý jınalatyn astyq pen mal sharýashylyǵy ónimin 20%-ǵa deıin arttyrady degen boljam bar. Al fermerlerdiń shyǵyny 15%-dan astamǵa qysqarady. Aldaǵy ýaqytta sıfrlandyrý esebinen astyq jınaý jylyna 25 mln tonnaǵa deıin ulǵaıady.
Jer qatynastaryn sıfrlandyrý aıasynda jer telimderi, qurylystar men ǵımarattar jónindegi derekterdi qamtıtyn Jyljymaıtyn múliktiń biryńǵaı memlekettik kadastryn qurý jumysy júrgizilip jatyr. Úkimet Parlamentke tıisti zań jobasyn engizdi, ol kóptegen qyzmetti elektrondyq formatqa kóshirýge, jer telimderin berý tártibin jeńildetýge jáne jalpy halyqqa kórsetiletin qyzmetterdiń sapasyn jaqsartýǵa jol ashady.
Úkimet basshysy Aýyl sharýashylyǵy jáne Sıfrlyq damý mınıstrlikterine, sondaı-aq óńirlerdiń ákimdikterine bir aı ishinde AО́K jáne jer qatynastaryn odan ári sıfrlandyrýdyń jol kartasyn ázirleýdi tapsyrdy. 2021 jyly Jerdi ǵaryshtan monıtorıngteý boıynsha qanatqaqty jobany respýblıka boıynsha taratý jóninde mindet qoıdy.
Sıfrlyq damý, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrlikterine jáne ákimdikterge kelesi jyly jer qatynastaryn sıfrlandyrý jónindegi jumysty aıaqtaý, jer ýchaskelerin resimdeý prosesiniń ashyqtyǵyn qamtamasyz etý jáne olarǵa qujattar berý merzimin 1 jyldan 20 kúnge deıin qysqartý tapsyryldy.
Múgedekterge jańa múmkindikter
Úkimet otyrysynda qaralǵan ekinshi másele – Múmkindigi shekteýli jandardy áleýmettik qorǵaý týraly Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Birjan Nurymbetov, Densaýlyq saqtaý mınıstri Alekseı Soı, Bilim jáne ǵylym mınıstri Ashat Aımaǵambetov, Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstri Beıbit Atamqulov, Túrkistan oblysynyń ákimi О́mirzaq Shókeev, Soltústik Qazaqstan oblysynyń ákimi Qumar Aqsaqalov, sondaı-aq «Shyraq» múgedek áıelder qaýymdastyǵynyń tóraıymy Lázzat Qaltaeva baıandama jasady.
«Múmkindigi shekteýli jandardy áleýmettik qorǵaý – memleket basa kóńil aýdaratyn óte mańyzdy másele. Bizdiń mindetimiz – múgedektigi bar adamdarǵa qolaıly orta qurý», dedi bul jaıynda Úkimet basshysy. Onyń aıtýynsha, Nur Otan partııasynyń jańa baǵdarlamasyna sáıkes aldaǵy 5 jylda jumyspen qamtylǵan múgedektigi bar adamdardyń úlesi 30%-ǵa ósýi tıis jáne de olar medısınalyq ońaltýmen 100% qamtylady.
Múmkindigi shekteýli jandardyń quqyǵyn qorǵaý jáne turmys sapasyn jaqsartý úshin Qazaqstanda 2025 jylǵa deıingi ulttyq jospar iske asyrylý ústinde, ol 64 keshendi is-sharadan turady. Bıyl múgedekterdi áleýmettik qamsyzdandyrýǵa 448 mlrd teńge jumsaldy, bul ótken jylǵydan 12%-ǵa kóp.
Tuńǵysh ret múgedekter arbalaryn jasaıtyn otandyq óndiris iske qosyldy, bul atalǵan arbaǵa muqtaj adamdardy bes jyl ishinde tolyq qamtamasyz etýge múmkindik beredi. Múgedektigi bar adamdarǵa usynylatyn kásipter men jumystar anyqtamalyǵy ázirlenip jatyr.
Múmkindigi shekteýli jandardy medısınalyq ońaltýmen qamtý úlesi bıyl 60%-ǵa deıin, 2021 jyly 75%-ǵa deıin arttyrylady. Kólik salasynda ony múmkindigi shekteýli jandar paıdalana alýy úshin eleýli jumys atqaryldy. Jol júrý úshin jeńildikti jaǵdaılar jasaldy. Vokzaldardyń 93%-y múgedekterge qyzmet kórsetý talaptaryna sáıkes keledi. Barlyq jolaýshylar poıyzy múgedek arbalarymen 100% jabdyqtalǵan.
Úkimet basshysy jyl sońyna deıin múmkindigi shekteýli jandarǵa 100% kedergisiz qoljetimdilikti qamtamasyz etý jónindegi jol kartasyn ázirleýdi tapsyrdy. Ákimdikterge múmkindikteri shekteýli jandardy Áleýmettik qyzmet kórsetý portaly arqyly ońaltý quraldaryn alý daǵdylaryna oqytýdy jandandyrý, Sıfrlyq damý mınıstrligimen birlesip, Jumyspen qamtý ortalyqtary men HQO-larda múgedek adamdar úshin ózine-ózi qyzmet kórsetý aımaqtaryn ulǵaıtý tapsyryldy. Densaýlyq saqtaý mınıstrligine ákimdiktermen birlesip, múgedektiktiń aldyn alý úshin syrqattarǵa dıagnostıkany erte júrgizýge kóńil bóle otyryp, múgedekterge ońaltý kómegin kúsheıtý, salynyp jatqan barlyq ońaltý ortalyqtaryn ýaqtyly paıdalanýǵa berýdi qamtamasyz etý mindetteldi.
Úkimet basshysy Bilim mınıstrligine ákimdiktermen birlesip, kelesi jyly balalardy ınklıýzıvti bilimmen qamtýdy 50%-ǵa deıin keńeıtýdi, bilim berý baǵdarlamalarynyń mazmunyn jáne pedagogterdi daıarlaýdy ózektendirýdi, túzetý kabınetteri jelisin jáne psıhologııalyq-medısınalyq jáne pedagogıkalyq komıssııalardyń qyzmetin keńeıtýdi tapsyrdy. Al Indýstrııa mınıstrligine memlekettik organdarmen jáne óńirlerdiń ákimdikterimen birlesip, vokzaldardy jańǵyrtýdy aıaqtaý jáne qoǵamdyq avtobýs parkin múmkindigi shekteýli jandarǵa qyzmet kórsetý talaptaryna tolyq sáıkestendirý mindeti júkteldi.
Qazaqstannyń vaterpolshylary Nıderlandpen kúsh synasady
Sport • Keshe
Sport • Keshe
Sport • Keshe
Konor Makgregordyń tabysy qansha?
Sport • Keshe
Almatyda áıelder onkologtarǵa tegin qarala alady
Aımaqtar • Keshe
Jandos Búrkitbaev Densaýlyq saqtaý vıse-mınıstri qyzmetine taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Zınedın Zıdan koronavırýs ınfeksııasyn juqtyrdy
Álem • Keshe
Nursultan Nazarbaev elorda ákimin qabyldady
Elbasy • Keshe
Elbasy Beıbit Atamqulovty qabyldady
Elbasy • Keshe
Almatyda Kók-Tóbedegi aǵashtar zańsyz kesilip jatyr
Ekologııa • Keshe
Abaı atyndaǵy QazUPÝ-da Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy saılandy
Aımaqtar • Keshe
Birqatar oblysta aýa raıyna baılanysty eskertý jarııalandy
Aýa raıy • Keshe
Almatynyń AT-arhıtektýra jospary bekitildi
Aımaqtar • Keshe
Túrkistanda 1361 daý medıatorlardyń qatysýymen oń sheshilgen
Aımaqtar • Keshe
Qyzmet barysynda qaza tapqan polıseılerdi eske alý jıyny ótti
Aımaqtar • Keshe
«Er Edige-Noǵaıly dáýiriniń jyry» atty mýzykalyq albom jaryq kórdi
Rýhanııat • Keshe
Aqtóbe oblysy ákiminiń eks-orynbasary 12 jylǵa sottaldy
Qoǵam • Keshe
Memleket basshysy Alekseı Soıdy qabyldady
Prezıdent • Keshe
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi apparatynyń jańa basshysy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Atyraýda 35 jastaǵy azamatshany tonap ketti
Aımaqtar • Keshe
Áleýmettik jarnamany qalyptastyrý boıynsha konkýrs uıymdastyrylady
Qazaqstan • Keshe
Maqtaralda kóktemgi egis jumystary bastaldy
Aımaqtar • Keshe
«Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasynyń júzege asyrylýy talqylandy
Qazaqstan • Keshe
Batys Qazaqstanda vırýsqa qarsy ekpe 180 myńnan asa adamǵa egiledi
Medısına • Keshe
Tatarstandaǵy munaı kásipornynda jarylys boldy
Vıdeo • Keshe
Taǵaıyndaý • Keshe
Qazaqstan • Keshe
Aqsý qalasyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Zańgerlerdi daıarlaý memorandýmyna qol qoıdy
Aımaqtar • Keshe
«Jumyspen qamtý jol kartasy» aıasynda 23 joba júzege asty
Aımaqtar • Keshe
Almatyda «Altaı», «Sapar», «Aqbulaq» bazarlaryn jańartý josparlanýda
Aımaqtar • Keshe
Aqtóbe oblysyndaǵy kenishtegi jazataıym oqıǵanyń sebebi anyqtaldy
Aımaqtar • Keshe
Nur-Sultanda COVID-19 indetiniń ósýi baıqalady
Aımaqtar • Keshe
Shetelden kelgen 10 jolaýshydan koronavırýs tabyldy
Qazaqstan • Keshe
«Nur Otan» partııasynyń Qoǵamdyq saıasat ınstıtýtynyń dırektory taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Aýdandy 100 paıyz gazben qamtý mindeti tur
Aımaqtar • Keshe
Elordada qysqa merzimdi kásiptik oqý bastaldy
Aımaqtar • Keshe
Femıda qyzmetkeri adam ómirin qutqaryp qaldy
Aımaqtar • Keshe
Jetisýda taǵy 78 adam indet juqtyrdy
Aımaqtar • Keshe
Atyraýda 111 adamnan koronavırýs anyqtaldy
Aımaqtar • Keshe
Jyl basynan beri Mańǵystaýda 8000 ESQ berilgen
Aımaqtar • Keshe
Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligi konkýrs jarııalady
Qazaqstan • Keshe
Ilon Mask 100 mıllıon dollarǵa konkýrs jarııalady
Álem • Keshe
Elordada ekinshi aýysymdaǵy mektep oqýshylary sabaǵyn onlaın oqıdy
Aımaqtar • Keshe
Elordalyqtar «Saqtandyry» júıesin jańartyp otyrýy tıis
Medısına • Keshe
Mańǵystaý oblysynda arqar atqan azamat ustaldy
Aımaqtar • Keshe
Turǵyn úı naryǵyn belgisizdik kútip tur
Qazaqstan • Keshe
Ádilet organdarynda jemqorlyq 67 paıyzǵa azaıǵan
Qoǵam • Keshe
Shymkentte erkindikte júrgen arystan tabyldy
Aımaqtar • Keshe
Qazaqstanda aldaǵy úsh kúnde aıaz bolady
Aýa raıy • Keshe
Semeıde bozbalalar zeınetkerdi órtten qutqardy
Aımaqtar • Keshe
Jol apaty: Balqashta 2 adam qaza tapty
Aımaqtar • Keshe
Vaksına óndirýshisindegi órt bes adamnyń ómirin qıdy
Álem • Keshe
Uqsas jańalyqtar