Osy kúni eń ońaı jumys keńsede otyryp, bılik qurý, aqyl aıtý sekildi. Ony jurt qalaı qabyldaıdy, nátıjesi bola ma, álde aıtyp qutyldym úshin be eken? Orystyń ádebıet synshysy V.Belınskıı «Aıaǵyńyzdyń astyna qarańyzshy» depti. Olarǵa ıilip, búgilip, tuqshyńdap, aıaqtyń astyna qaraý qıyn bolsa, tóńiregine jasandylyqpen emes, ózin aldaý úshin emes, jalǵan málimetti maldanbaı, turǵyndardyń sózine sál de bolsa qulaq asyp, aqıqatty attamaı jiti qarasa halyqtyń bar-joǵyn kórer edi. Búgingi bir olqylyǵymyz aıta salyp, halyqty aldaı salsaq bolady degenge saıady. Munyń aqyry bir kezderi áttegen-aıǵa ákelýi múmkin.

Kollajdy jasaǵan Qonysbaı ShEJIMBAI, «EQ»
Bir qyzyǵy, alystaǵy bılik ókilderi ǵana emes, jergilikti jerdegi halyqpen qatar júr delinetin keıbir aýyl, aýdan ákimderi de at ústinen sóıleýge, syrǵytpa jaýap berýge ádettenip alypty. Biz muny sońǵy aılarda aýyl jurtymen tikeleı aralasyp, sheneýniktermen pikirleskende ańǵardyq. Tipti keıbireýleri jurtqa mıyǵynan qarap, qaıda jazsań da, qaıda baryp aıtsań da, báribir jazǵanyńdy bizge jiberedi, aıtqanyńdy bizden suraıdy, sondyqtan baıqaý kerek degen ústemdikke, ózimbilemdikke ábden daǵdylanyp alǵan tárizdi. Mysymen, susymen basýǵa beıimdelgender de, daǵdylanǵandar da joq emes. Mundaı qoqyraıǵan qylyq keı jerde halyqty ashyndyryp, ashyq qarsy shyǵýǵa, aqparat quraldarynan arasha suraýǵa eriksiz aparatyn tustar da kórinis bere bastaǵan.
Jaqynda Ishki ister mınıstrliginiń bildeı departament basshysy D.Taev aýyldaǵy urlanǵan maldyń 60%-y jaıylymda qoldy bolatynyn aıtyp qaldy. Aıtyp qana qoımaı, aldaǵy ýaqytta arnaıy ereje jasap, ony bekitip, erejeni buzǵandarǵa Ákimshilik quqyq buzýshylyq kodeksiniń 408-baby boıynsha 3-ten 10 AEK-ke deıin aıyppul salyp, ákimshilik jaýapkershilikke tartý qajettigin atady. Ol az deseńiz, ár óńir mal baǵýdyń óz erejesin jasaýy tıis kórinedi.
Bul quqyq qorǵaýshylardyń ózin aqtap, aýyl jurtyn tuqyrtyp alý emes pe? Aýyldyń aq-qarasyn biletin Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi buǵan bir ýáj aıtar degen nıettemiz. Aýyldy tuqyrtý, aýyl halqyn aıyppulmen tunshyqtyrý erteńgi tirlikti ońalta ma, omalta ma?
Onsyz da ońala almaı, basqa tartsa aıaqqa, aıaqqa tartsa basqa jetpeı qınalyp otyrǵan aýyldaǵylar men olarǵa bir taban jaqyn júrgen muńdastar muny qaraý is, tyǵyryqqa tireıtin tuıyq tirlik, keńsede otyryp jurtpen sanaspaý dep qynjylys bildiredi. Alǵa tartar ýájderi, Prezıdent aıtqan «jurtqa jaqyn polısııanyń» uryǵa shamalary jetpegen soń, sybaılastyqty búrkemeleý úshin bar kináni aýldyqtardyń ózine jaýyp, sýdan taza, sútten aq bolýdy oılastyryp otyrǵan joq pa eken deıdi. Jaıylymdaǵy mal bylaı tursyn, qas pen kózdiń arasynda aýyl-úıdiń mańynan, qoradan áketip jatqandy qaıda qoıamyz deıdi. Álde ózimiz jaraýly jasaq ázirlesek pe eken degender de bar. Uryny ustap berseń, quqyq qorǵaýshylar túrli syltaýlarmen shyǵaryp jiberetinine, keıde tergeýdi saǵyzsha sozyp, aqyry jaýyp tynatynyna da dáıekter keltiredi.
Sóıtip, endi ury kináli emes, maldyń ıesi kináli bolyp shyqpaq. Aıyppul tólep, qaltasyn qaǵý ǵana qalyp tur ma? Taev myrzanyń myna sózi aýyl jurtyn qorǵaý emes, qorlaý bolyp tur degender de barshylyq. Kún kórip otyrǵan bar malymyzǵa janashyrlyq tanytpasa, onda satyp qurtpasaq bolmas dep kúıingender de kezdesedi. Jerdiń tarylǵanyn, qolynda barlar qonyshynan basyp júrgenin, ıesi belgisiz delinetin myqtylardyń alǵan jerine qadam basa almaıtynyn aıtyp, bul ne ózi dep tańǵalatyndar da tabylady.
Prezıdent Q.Toqaevtyń bıylǵy Joldaýyndaǵy «Aýyldyń áleýetin tolyq paıdalaný – strategııalyq mańyzy bar másele. Aýyldaǵy meılinshe ózekti máselelerdi sheshýge arnalǵan «Aýyl – el besigi» baǵdarlamasyn júzege asyrý jalǵasatyn bolady», degen sózine baǵyp, aıyppul tynysymyzdy taryltsa, strategııalyq mańyzy bar másele qalaı oryndalady dep suraq qoıyp júrgender de az kezdespeıdi. Álgi tuspalmen jasalatyn ereje qyspaqqa alsa, kúnimiz ne bolady, aýyl gúldene me, álde qurdymǵa kete me degender de joq emes.
Aqıqatyna kelsek, kóptegen aýyl halqynyń alqymynan alyp otyrǵan bul tuıyqqa tirer tirlik jerdiń jetpeýinen, jabaıy jekeshelendirý kezinde daǵdarǵan jurttyń zaman aǵymyna ilese almaı shubyryp ketýinen de bolǵany ras. Úlesine tıgen jerden kóz jazyp qalǵandardyń qazirgi ashy aıqaıy qulaq tundyrady. Bir atap óterligi, qazir ultymyzdyń biraz bóligi aýylǵa bet burdy. Bul el besiginiń durys terbelýine, turmysynyń túzelýine jan bitirýi tıis.
Jasyratynyny joq, sol aýylǵa bet burǵandar kezdesip otyrǵan basty qıyndyq – jer máselesi. Jergilikti jerdegi ákim-qaralar da bul jaǵynan kelgende dármensiz. «Jer joq» degennen basqa aıtar ýájderi bola bermeıdi. Talapaıda qaýqary barlar qamtyp qalǵanyn aıta almaıdy. Olardyń kim ekenine kelgende de tilderin tisteıdi. Kóbiniń ıeleri dalada emes, qalada, tómeni oblys ortalyqtarynda kórinedi.
Qazir keıbir aýyldardyń mańyndaǵy shuraıly jaıylymdy, qunarly sýarmaly jerdi qorshap tastaǵan. Ol bir kezderi sol aýyl halqynyń mal jaıar órisi, jyl maýsymynyń tórt mezgilindegi qonysy, jem-shóp ekken óńiri edi.
Tipti túrli jemis ekkender qorshaý bylaı tursyn, tóbesin torlap tastaǵan. Qarapaıym halyq oǵan qıyla qaraıdy, kimdiki ekenine kózderi jetpeıdi, biz qaıda qaldyq dese, sózi ótpeıdi. Amaly qurıdy, tamsanady. Ata-baba, áke-sheshe, ózi ósip-óngen jerden ózine úlestiń kem tıgenine, bireýlerdiń qarpyp qalǵanyna kúıinedi, kúıgelektenedi. Biraq dármensiz.
Aqyry kináli bolýdyń aldynda tur, laqty eshkisin, bir sıyryn arqandap baqpasa, aıyppul tóleımin-aý dep kóńili kirbiń tartady. Sondyqtan aqıqatty anyqtap almaı, sebebin bilmeı, jetpeı jatqan ne, jerden nege tarshylyq kórip otyrsyń, qandaı qamqorlyqqa zárýsiń, t.b. demeı, saldaryn salmaqtamaı, «jýas túıe júndeýge jaqsy» dep, aýyl halqyn malyńa ıe bolmaǵanyń úshin aıyppul tartasyń deý el «besigin» eseńgiretip jibermeı me, kúnkórisinen aıyryp, taǵy da qala jaǵalaýǵa aparyp tiremeı me? Osyny keń aýqymda oılastyrsaq utylmas edik, ult tiregi aýyl jurtyn jabyrqatpaı, ajaryn ashar edik.
«Miras» keńesinde Ulttyq quryltaıdyń mindeti talqylandy
Qoǵam • Búgin, 17:53
Pavlodar oblysynda sýǵa batyp ketken qyzdyń denesi tabyldy
Oqıǵa • Búgin, 17:44
Astana veloklýby «Týr de Fransqa» qatysatyn quramyn jarııalady
Sport • Búgin, 17:37
Mektepterde túrki tarıhy jaıly jańa pán engizile me
Bilim • Búgin, 17:22
Qazaqkonsert pen TÚRKSOI Yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıady
Qoǵam • Búgin, 17:10
Kolledjderge qujat qabyldaý bastaldy
Bilim • Búgin, 17:01
Qyzylordada esirtkige qarsy aksııa ótti
Aımaqtar • Búgin, 16:52
Senatta «Parasat» baıqaýynyń jeńimpazdary marapattaldy
Parlament • Búgin, 16:45
AQSh-tyń Takoma qalasynda atys boldy
Álem • Búgin, 16:36
Qazaqstanda ýchaskelik ınspektorlar jańa ereje boıynsha jumys isteıdi
Qazaqstan • Búgin, 16:28
Aımaqtar • Búgin, 16:18
Qarjy • Búgin, 16:10
Jambyl oblysy Jýaly aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 16:02
Shymkentte kúnniń ystyǵynan kólik órtendi
Oqıǵa • Búgin, 15:53
Qazaqstanda qus eti qymbattady
Qoǵam • Búgin, 15:43
UBT: 267 oqýshy test tapsyrý múmkindiginen aıyryldy
Bilim • Búgin, 15:37
Túrkistan oblysy turǵynynyń aýlasynan 30 túp sora tabyldy
Aımaqtar • Búgin, 15:28
Elordada «Nartaı» fılminiń tegin kórsetilimi ótti
О́ner • Búgin, 15:18
Qazaqstan krıptoaktıvterdi shyǵarý boıynsha álemde ekinshi orynda tur
Qazaqstan • Búgin, 15:08
IPO-ǵa qatysý halyq úshin qoljetimdi bolýy qajet – Prezıdent
Qoǵam • Búgin, 15:03
Turar Rysqulov aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 14:57
Prezıdent: Elimizge jańa ári senimdi ınvestısııa kózderi qajet
Prezıdent • Búgin, 14:50
Ulybrıtanııa Reseı altynyn ımporttaýdan bas tartty
Álem • Búgin, 14:44
Qazaqstandyqtardyń salyqqa bereshegi 24,3 mlrd teńgege jetti
Qoǵam • Búgin, 14:35
Úıinde esirtki saqtaǵan ShQO turǵyny ustaldy
Oqıǵa • Búgin, 14:28
Jańa oblystardyń turǵyndaryna kólik nómirin aýystyrýdyń qajeti joq
Aımaqtar • Búgin, 14:20
Reseı syrtqy qaryzy boıynsha defoltqa ushyrady
Álem • Búgin, 14:13
Qazaqstandyq jas tennısshiler Ýımbldon týrnırinde óner kórsetedi
Tennıs • Búgin, 13:53
Qytaı Qazaqstan azamattary úshin vızasyz rejım engizýi múmkin
Qazaqstan • Búgin, 13:43
Qazaqstandyqtardyń alǵashqy legi qajylyqqa attanady
Rýhanııat • Búgin, 13:31
Páter turǵyndaryn bank qosymshasy arqyly tirkeýden shyǵarýǵa bolady
Qoǵam • Búgin, 13:20
BQO-da jol apatynan eki sábı zardap shekti
Oqıǵa • Búgin, 13:10
Jas tennısshiler ITF týrnırinde júldeli boldy
Tennıs • Búgin, 12:53
Aýyl jastary qurǵan kompanııa 2,4 mln dollar ınvestısııa tartty
Qoǵam • Búgin, 12:45
«QazTransGaz Aımaqqa» 5 mln teńgeden astam aıyppul salyndy
Qazaqstan • Búgin, 12:38
Munaı baǵasy 1 dollarǵa arzandady
Ekonomıka • Búgin, 12:30
Almatyda qarjy pıramıdasynyń basshylary sottaldy
Qoǵam • Búgin, 12:22
Úkimet • Búgin, 12:12
«Kanelo»: Golovkındi nokaýtpen jeńemin
Kásipqoı boks • Búgin, 12:08
Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý vıse-mınıstri taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 11:52
Uqsas jańalyqtar