Ádiletti memleket qurýdyń aldaǵy qadamdary

Otyrysqa memlekettik organdardyń birinshi basshylary, otandyq jáne shetel ǵalymdary, sot, quqyq salasynyń kásibı mamandary qatysty.

Nursultan Nazarbaev Qory atqarýshy dırektorynyń orynbasary, dóńgelek ústeldiń moderatory Igor Rogov Táýel­sizdik jyldary Elbasy Nursultan Nazar­baevtyń basshylyǵymen elimizde quqyq qorǵaý jáne sot salalarynyń jańa júıesi qurylǵanyn, osy jyldar aralyǵynda atalǵan júıe únemi damyp, alǵa jyljyp otyrǵanyn jetkizdi.

– О́zderińiz biletindeı, keıingi iri reforma 2014 jyly júrgizildi. Sol jyly Qyl­mystyq jáne Qylmystyq pro­ses­sýal­dyq kodekster qabyldandy. Bul kodeksterdi jańa zaman kodeksi dep aıtýǵa bolady. Sebebi osy kodekster óz keze­ginde elimizdiń sot-quqyqtyq júıe­sine alǵa adymdap qadam basyp, eýropa­lyq júıe­lerge jaqyndaı túsýine múm­kin­dik beredi. Alaıda eshteńe bir orynda turmaı­tyny belgili. Sondyqtan búgin biz sot-qu­qyqtyq júıesiniń aýqymdy qaıta jań­ǵyrý, túrlený kezeńin bastaǵaly otyr­myz. Árıne, 2014 jylǵy reforma kezin­de túrli jaǵdaılarǵa baılanysty sońy­na deıin sheshilmeı qalǵan máseleler boldy, – deıdi
I.Rogov.

Onyń aıtýynsha, búginde Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń atqaryp jatqan aýqymdy jumysy eli­miz­diń sot-quqyqtyq júıesiniń buǵan deıin jetken jetistikterin jetildirýge jáne ony aldaǵy synaqtardan súrin­dir­meýge negizdelgen.

– Sot-quqyqtyq júıesiniń reformasy tek qana sheteldik ozyq úlgini engi­zý ǵana emes, tereń ǵylymı zertteý­ler­ge negizdelýi kerek. Elimizdegi bas­ty máse­le­niń biri zań ústemdigin qalyp­tas­ty­rý sanalady. Zań bárinen bıik bolýy kerek. Quqyqtyq memlekette sot júı­esi ádil bolady. Al quqyq qorǵaý jú­ıe­si halyq senimine negizdelýi tıis. Bul Bes ınstıtýsıonaldyq reforma aıa­syn­­daǵy uzaq merzimdi meje bolyp sana­­lady. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev bıylǵy Jol­daý­­ynda Qazaqstannyń sot jáne quqyq­­­tyq júıesin reformalaýdyń bas­ty baǵyttaryn atady. El Táýelsizdik alǵaly bul eki júıeni jańǵyrtý jumysy kezeń-ke­zeńimen iske asyrylyp keledi. Keıingi 25 jylda aýyr qylmystar sany birneshe ese azaıdy. 1996 jyly 2600 adam ólimi tirkelse, 2019 jyly 845 qylmys tirkeldi. Qaraqshylyq tonaý qylmystary 6 ese azaıdy. Álemdegi adamdardyń qaýipsizdigi jónindegi ındekste Qazaqstan ótken jyly 64-orynnan kórinip, TMD-nyń kóptegen elin basyp ozdy, – dedi Prezıdent kómekshisi – Qa­ýipsizdik keńesiniń hatshysy Áset Ise­ke­shev.

Prezıdent kómekshisiniń aıtýyn­sha, bul jetistik memlekettiń kópjyl­­dyq jumy­synyń nátıjesi sanalady. Á.Ise­keshev qoǵam tarapynan, bıznes tarapynan quqyq qorǵaýshylar men sot ju­mysyna kóńil tol­maıtyn jaǵdaılar jıi kezdesetinin de jetkizdi.

– Bıyl Qazaqstanda ákimshilik pro­ses­sýaldyq kodeks qabyldandy. Bul qujat kelesi jyly kúshine enedi. Bul – elimizdegi asa iri reformalardyń biri. Sebebi múl­de basqa zań qalypta­sady. Ákimshilik jaýap­kershilikti qabat­tas­tyrmaı jarııa quqyqtyq máselelerdi ǵana qarastyratyn múlde bólek sottar bolady. Baltyq jaǵalaýy elde­ri bul júıege burynnan kóshken. Post­keńestik elder endi aýysyp jatyr. Ýkraınada bul júıe bar. Barlyq ońtústik Kavkaz: Armenııa, Grýzııa, Ázer­baı­jan osy júıege kóshti. Ortalyq Azııa­da Qyrǵyzstan birqatar shekteýmen, al О́zbekstan tolyq aýysyp jatyr. Qazaqstan da kelesi jyly osy júıege kóshedi, – dedi Berlın ákimshilik sotynyń sýdıasy, «Ortalyq Azııa elderinde quqyqtyq memlekettilikti ornatýǵa septesý» (GIZ) baǵdarlamasynyń dırektory, atalǵan uıymnyń Qazaqstan men О́zbekstandaǵy ókili Iorg Pýdelka.

Onlaın otyrysta Sybaılas jemqor­lyqqa qarsy is-qımyl  agenttiginiń tóraǵasy Alık Shpekbaev ta oramdy oıy­men bólisip, paıymdy pikirin bildirdi. Agenttik tóra­ǵasynyń aıtýynsha, sot jáne quqyq qorǵaý júıesin reformalaý jemqorlyqtan azat ári bıýrokratııadan taza ınnovasııalyq tıimdi memlekettik qurýdy qamtamasyz etedi.

– Sot júıesi men quqyq qorǵaý júıesin reformalaýdyń alǵashqy paketinde otstavka ınstıtýty jáne qol as­tynda jumys isteıtinderdiń jemqorlyq isi boıynsha jaýapqa tartylǵany úshin joǵary laýazym ıeleri jaýap bere­tini engizildi. Reformanyń ekinshi pake­tinde jemqorlyqpen kúres boıynsha jaýap­kershilikti kúsheıtý máselesi engizildi, ásirese kvazımemlekettik sala boıynsha. Oǵan qosa Ulttyq kompanııalardaǵy jem­qorlyqqa qarsy zańnamalar bekitildi. Bir uıymda týys adamdardyń jumys isteýine jáne syılyq alýǵa shekteý qoıyldy, – deıdi A.Shpekbaev.