Báıterek beıneli eldiń dińi – birlik

Sýretterdi túsirgen Erlan OMAR, «EQ»

«Sózdiń atasy – birlik, anasy – shyndyq». Ataǵy Alashqa jaıylǵan aýzy dýaly Qaz­daýysty Qazybek bı osylaı deıdi. Keldibekten týǵan uldyń kemeline keltirip jetkizgen aqı­qaty osy. Baıybyna baryp qarasaq, keleshegin oılaǵan kemeńger «Sózdiń atasy – birlik» dep aldymen tatýlyqty tý etken. Bul da tegin emes. Alaǵaı da bulaǵaı zamanda Turannyń tutas­tyǵyn, Alashtyń amandyǵyn saqtap qalǵan da osy birlik emes pe edi?! Taýyp aıtylǵan sóz emes, qazaqtyń qabyrǵaly bıi, taý tulǵasy qazyp aıtqan sóz bul.

Tarıhty tarazylaǵan saıyn ótken kún­derden osyndaı ósıet qalǵanyn ańǵaramyz. Onsyz alǵa basý da, dara damý da joq. О́tkennen sabaq almaǵan, ataly sózdi aldyńǵy orynǵa shyǵarmaǵan memlekettiń mereıi ústem bolmaıdy. Endigi kúni attyń jaly, túıeniń qomyndaǵy jaýgershilik zaman kelmeske ketti degenmen, tutastyǵyńnan aıyrylsań, topyraǵyń turmaq, toqymyńa deıin týrap áketetin dáýir tym uzaı qoıǵan joq. Aqınaqtyń júzi, aqtańdaqtyń izimen jazylǵan tom-tom tarıhymyz – sonyń dáleli ispettes.

Tatýlyq aspannan aıaǵy salbyrap túse qal­maıdy. Ol úshin de kún-tún demeı kúresý qajet. Turaqtylyqtyń tuǵyry da osy – ymyrashyldyq. Túptep kelgende, túsinistik pen syılastyq bolmaıynsha berekeli el quram deýdiń ózi berekesiz is. Sondyqtan ymyra kiltin ár adam aldymen óz júreginen, sanasynyń túpkirinen izdegeni abzal. Bir qyzyǵy, bul qubylys áý bastan-aq qaıratty halqymyzdyń kóńil kókjıegine kóship alǵan.

Qanda bar qasıet dese de bolady. Qolda barymyzben bólisip, kerbezdengenniń ózimen kelisip kelemiz. «Kelisip pishken ton kelte bolmasyn» bilip, alaýyzdyqty artta qaldyra aldyq. Alash tatý bolǵanda alynbaıtyn asý joq.

Elbasy Nursultan Nazarbaev «Prezıdenttiń bes áleýmettik bastamasy» halyqqa úndeýinde «El birligi – eń birinshi, qazaqtyń birligi. Jahandyq kóshtiń basynda júretin mereıli el bolý úshin birlik pen yntymaq aldymen ózimizge, qazaqqa kerek. Tarıhtyń ózi dáleldegen bir aqıqat bar – halqymyz bir­lik­te bolsa kúsheıgen, birligi qash­sa álsiregen. Qasqa joldy Qasym han jurtyn judyryqtaı jumyldyra bilgeniniń arqasyn­da qazirgi qazaq jeriniń negizgi aýmaǵyn biriktirdi. «El birligi – el teńdigi» degen – osy! «Qazaq ordasynyń Lıkýrgy» – Áz Táýke elin tatýlyqqa uıy­ta bil­gen­dik­ten, qoı ústine boz­tor­ǵaı ju­myrt­qalaǵan zaman ornatty. «Baı­lyq – baılyq emes, birlik – baılyq» degen sóz sol zamannan qalǵan qaǵıda», degen bolatyn.

Búginde búkil álem tatýlyǵy­myzǵa tańyrqaı qarap, bútindi­gimiz­di jarysa jazyp jatyr. Judy­ryqtaı jumylyp, alaýyz­dyq­tan arylyp, kelisimniń keńis­tigine kerege kerip turmyz. En­digi mindet Elbasy aıtqan bir­lik at­ty basty baılyǵymyzdy biz­den keıingi býynǵa úlgi etip, al­daǵy urpaqqa amanattaý. Dana halqymyz «Altaý ala bolsa aýyzdaǵy ketedi, tórteý túgel bolsa tóbedegi keledi» dep beker aıt­pa­ǵan. Alty qurlyqtyń aldynda Alash jurty alaýyzdyǵymen emes, aýyzbirshiligimen abyroıly. Ulty­myzdy uıystyryp turǵan uly qýatymyz da – osy. Týǵan el­diń tórinde, bir shańyraqtyń astyn­da abyroıymyz aspandap, be­re­kemiz eselenip, mereıimizdiń ta­­s­yp otyrǵany – eń aldymen bir-biri­­mizge degen baýyrmaldyqtyń, syı­­las­tyqtyń, túsinistiktiń jemisi.

 Elbasynyń kóregendigi men eren eńbegi, Assambleıa quryp, aýyz­bir­shilikke shaqyrýy – alaýyz­dyqtyń aldyn alýdyń anyq jolyna aınaldy. Alash topyraǵyn­da bireýdi bireý «qa­rasyń» dep qaralap, «aqqubasyń» dep alalap jatqan joq. Kók aspanda – kún, qara jerde – Qazaq­stan jalǵyz. Al Qazaqstannyń ǵajapstanǵa aınalǵan sáti – birlikti bereke dep bilgen kúni bolmaq. Turaqtylyqty – tulpar, tatýlyqty – suńqar etip, erteńgi kúnge boı túzeıtinimiz de sodan. Sondyqtan bolar, birligi jarasqan, tatýlyǵy taý asqan eldiń erteńine eshkim de talaspaıdy dep uǵynamyz. Berekeli birligimiz, merekeli tirligimiz bolǵan kezde ǵana «kóńil kóńilden sý iship», aty óshkir arazdyqtyń aýyly alystaıdy. Buǵan deıin de solaı bolǵan. Budan keıin de solaı bola bermek.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Búginde árbir qazaqstandyq qaı etnostyq top­qa jatatynyna qaramastan, óz­derin birtutas úlken otbasynyń mú­she­si sezinedi. Birlik pen keli­sim – halqymyzdyń qıyn-qys­taý jyldarda da saqtaı bilgen qundylyqtary. «Áralýandyqtan birlikke» – bizdiń saıasatymyz­dyń máni. Bárimiz birge ózimizdiń eń­bek­súıgishtigimizben, taban­dy­ly­ǵymyzben ǵana qýatty ári da­myǵan memleket qura alamyz», dedi. El Prezıdenti aıtyp otyrǵandaı, biz – bir otbasymyz. Al otbasynda bólinip-jarylý, bir-birin kemsitý, arazdasý degen bolmaıdy. Abaı babamyz aıtyp ketkendeı, «Birińdi, qazaq, biriń dos, kórmeseń istiń bári bos» ekenin bir kisideı biletin kúnge jettik. Áralýandyǵymyz artyqshylyǵymyzǵa aınaldy. Jan-jaǵymyzdaǵy qaı etnos­ty bolsyn jat kórip jatyrqap júrgen jaıymyz joq. «Dos bolǵanǵa – qushaq jaıǵan týys­pyz, qas qylǵanǵa – qıyp túser qylyshpyz».

Jyldar jyljyǵan saıyn «bir jaǵadan – bas, bir jeń­nen qol shyǵaryp» keremet kún­dermen kezigip kelemiz. Búkil álemdi baýyrymyzǵa basyp, 130 etnostyń ishki únin, tilek-nıetin uǵynǵymyz keledi. «Birlik bar jerde – tirlik baryn» túısinemiz, araılap atqan tań men manaýrap batqan kúnge súısinemiz. Beıbit aspandy bylǵaǵymyz, birlikten ózge ándi shyrqaǵymyz joq. «Qoı ústine boztorǵaı jumyrtqalaǵan» qutty zamannyń qarsy aldynda turyp, qııalǵa qulash uramyz. 130 ýyq Alash dep atalar alyp shańyraqqa ýyq bolyp qadalyp, kerege bolyp kerilip kelemiz.

Yntymaqtan asqan yrys, keli­simnen qymbat keremet joq biz úshin. Báıterek beıneli elimizdiń dińi – birligimiz berik bolǵaı!