Otyz ekinshi qara sózinde: «...ǵylymdy, aqyldy, saqtaıtuǵyn minez degen saýyt bolady. Sol minez buzylmasyn! Kórseqyzarlyqpen, jeńildikpen, ıa bireýdiń orynsyz sózine, ıa bir kez kelgen qyzyqqa shaıqalyp qala berseń, minezdiń beriktigi buzylady», dep Abaı aıtpaqshy, aqyl saýytyn serik etip, senim degen baǵdarǵa qatal qadam basqan, adamdyq qalybynan tanbaǵan bir adam bolsa, ol – professor Ádil Ahmetov aǵa bolýy kerek.

Iá, Hantáńirdiń baýraıyn qonys etken qalyń jurttan tárbıe taǵylymyn, rýhanı qýat, til nárin, sóz asylyn boıyna darytqan Ádil aǵa – soǵystan keıingi surqaı tirlikte shyńdalyp, shymyrlanǵan óren jas orta mektepti bitirgen soń, órshil armannyń jelkenin kerip, joǵary bilimge qol jetkizý úshin Almatyny betke alady. Burynǵy QazPI-diń shet tilderi fakýltetine oqýǵa túsip, úzdik bitiredi. Daladan qalaǵa kelgende aǵylshyn tilin bylaı qoıǵanda, orys tiline shorqaq jastyń alǵyrlyǵy ustazdaryn kópten baýrap júretin. Top jarǵan túlekti oqý ornynyń basshylary qoldan shyǵarmaı, oqytýshylyq qyzmetke qaldyrady. Osy tusta fakýltet Almaty shet tilderi ınstıtýty bolyp, shańyraq kótergen edi. Ol kezde til mamandary az bolatyn. Mundaı qurmetke jary Darıǵa tátemiz de ıe bolady. Tel torydaı qatarlas júrip, ekeýi de ǵylym álemine qulash urady, 1963 jyldan 1998 jylǵa deıin aralyqta sol bilim ordasynda qyzmet etedi.
Ult urpaǵynyń keleshegi qaıtse kemel bolady dep atqarǵan isi, ústemdikten aryla almaǵan ımperııanyń ómirin uzartýǵa emes, kórinde tunshyqtyrýdyń basy bolǵan 1986 jylǵy Jeltoqsan kóterilisinde teriske shyǵarylyp, jala jabyldy. Azýy alty qarys partııa shoqpary «Pravda», halyqtyń emes, bıliktiń tileýin tileıtin «Izvestııa» basylymdary, ózge de buqaralyq aqparat quraldary qazaq zııalylary shyrmaýyqtaı shyrmalyp qalǵan degen daqpyrtpen qaralap baqty. Sonda Ádil Qurmanjanuly taısalmaı turyp partııa «joqshysy» bola qalǵan Komarov degen qatar júrgen «áriptesine»: «Sabańyzǵa túsińiz, Dmıtrıı Vasılevıch... Biz ózińizben bir úıde kórshi turamyz ǵoı. Sizdiń óz ulyńyz da álgi stýdenttermen jasty emes pe? Sonda qalaı, bul oqıǵany ulyńyzdyń zamandastary uıymdastyrdy degenge shynymen-aq senesiz be?» dep kinásiz jastardyń oqýyn úzbeı jalǵaýyn talap etti. Biraq sengeni barlar ólermendikke salynyp baqty. Qala basshysy (shýly Shýlıko), oqý men tárbıe isine jaýapty basshy ekenin qadap aıtyp, «Joldas Ahmetov... Qazaqstan kópultty emes pe? Nege stýdentterdiń 75 paıyzy – qazaq?» deıdi. Irkilmeı turyp suraqqa dáıek keltiredi. Oǵan bıýro arqyly «buıralap», táýbege keltirýdi oılastyrǵandar, amalsyz raılarynan qaıtyp, Ahmetovti partııadan shyǵaryp, jumystan qýý «jazasyn» partııada qaldyryp, sógis berýmen shekteledi. Totalıtarlyq júıeniń urda-jyq saıasatyna osylaı tótep bergeni bar.
О́tken ǵasyrdyń 90-jyldarynyń basynda el azamattary shegesi bosap, syqyrlaı bastaǵan Máskeýdiń jeteginde júre bermeı, órkenıetti eldermen qarym-qatynasty damytýǵa bet burǵany belgili. Sonyń dálelindeı, Almaty men AQSh-tyń Arızona shtatyndaǵy Týson baýyrlas qalalar atanyp, onda arnaıy ókildik ashylady. Ýákildik qyzmet Ádil Qurmanjanulyna júktelip, Týson qalasynda turýǵa múmkindik beriledi. Baýyrlas qalaǵa barys-kelis tek Almaty qalasymen shektelmeı, elimizdiń ózge óńirleriniń azamattaryna da jaǵdaı jasalady. Utqyr uıymdastyrýdyń nátıjesinde baryp-kelip jatqandardyń sany artady. Solardyń biri – ult pedagogıkasynyń aıtýly ókili, KSRO Memlekettik syılyǵynyń ıegeri Qanıpa Bitibaeva Týson qalasyna barǵanynda ondaǵy óz áriptesterimen pikir almasyp, áńgimeleri jarasqanyn eske alyp: «Onyń basynda ınabatty azamat Ádil Qurmanjanuly turdy. Men sol joly Týson qalasynyń qurmetti azamaty atandym», deıtin maqtanyshpen. Sol qatarda Týson qalasynyń qurmetti azamaty atanǵan Ádil aǵa men Darıǵa tátemizdiń bul sapary táýelsizdik alǵannan keıin tórtkúl dúnıeni sharlap, memleketter arasyndaǵy dánekerlik qyzmetti atqarýǵa negiz bolǵan baıandy qadam edi.
Ádil aǵa 1992 jyly ózi qanat qaǵyp, qatarǵa qosylǵan ınstıtýtqa rektor bolyp taǵaıyndaldy. Bul Otanymyzdyń irgesin san salada bekitý izdenisteri saralanyp jatqan kezeń edi. Memleket bolǵan soń ózge eldermen qarym-qatynasty nyǵaıtý, dıplomatııalyq qyzmetti jetildirý, ony minsiz atqaratyn bilikti kadrlar daıarlaý mindeti turdy. Ádil Qurmanjanuly muny tereńnen oılastyryp, ınstıtýtty ýaqyt talabyn eskerip, halyqaralyq ýnıversıtet retinde qaıta qurý jumysyna kiristi. Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń tikeleı qoldaýymen Abylaı han atyndaǵy Qazaq halyqaralyq qatynastar jáne álem tilderi ýnıversıtetiniń qalyptasýyna uıytqy boldy. Burynnan bar mamandyqtarǵa qosa, túrik, parsy, polıak, arab jáne basqa tilder boıynsha arnaıy bólimder ashyldy. Bilim ordasynyń ǵımaraty da keńeıtile bastady.
Jalpy, Elbasynyń tapsyrmasymen Qazaqstan elshilikterine qajet kadrlardy daıarlaý isiniń negizin Ádil Ahmetov qalady desek, qatelespespiz. Keıin bul abyroıly jumysty Qazaq-Brıtan tehnıkalyq ýnıversıtetinde jalǵastyrdy.
Taıaýda biz Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary bolǵan Marǵulan Baımuhanmen sóıleskenimizde ol: «Ádil Qurmanjanuly bizdiń stýdent kezimizde «sender táýelsiz elimizdiń bolashaq elshisi bolasyńdar, memlekettiń bedelin kóteretinder – elshi men elshilik qyzmetkerleri. Senderge júkteler senim ólsheýsiz» degeni esimde. О́z basym Qazaqstannyń Polshadaǵy Tótenshe jáne ókiletti elshisi bolǵanymda ustazymyzdyń sol sózin bir sát te esten shyǵarǵan emespin», degen edi. Sol azamat jaqynda Qazaqstannyń Belgııa Koroldigindegi Tótenshe jáne ókiletti elshisi laýazymyna, Eýropa odaǵynyń janyndaǵy jáne Soltústik Atlant Sharty Uıymyndaǵy (NATO) Qazaqstan Respýblıkasy О́kildiginiń Basshysy laýazymyna taǵaıyndaldy. Ádil aǵanyń Marǵulan syndy laıyqty izbasarlary júzdep sanalady. Bul ustaz úmitiniń aqtalǵandyǵynyń aıǵaǵy.
Bizdiń keıipkerimiz túrki tilderindegi tabý men evfemızmderdi doktorlyq zertteýge arqaý etip aldy. Osy taqyrypta Ulttyq ǵylym akademııasynda dıssertasııa qorǵady. Qazaq til ǵylymynyń bilgiri, akademık Ábdýálı Qaıdarov kómeskilenip bara jatqan ulttyq uǵymdardy jańǵyrtqan ǵylymı jumysty erekshe baǵalady.
Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Bilim berý komıtetiniń tóraǵasy qyzmetine taǵaıyndalǵanda Ádil Qurmanjanuly otandyq bilimdi táýelsiz eldiń talabyna saı etip uıymdastyrýdy, álemdik bilim keńistigine shyǵýǵa talpynǵanda ulttyq mentalıtetti esten shyǵarmaýdy maqsat etti. Ár eldiń ózindik bilim júıesi qashanda nátıjeli bolatynyn áriptesterimen birge jumyla oılastyryp, joǵary bilimdi damytýdyń strategııasyn jasaǵan edi. Osy týraly arnaıy kitap ta shyǵardy.
Arada eki jyl ótkende Elbasy Ádil Ahmetovti Syrtqy ister mınıstriniń birinshi orynbasary etip taǵaıyndady. Bul qyzmetinde ol ózi bilim berip, tárbıe úıretken ondaǵan izbasaryn dıplomatııalyq jumysqa tartyp, balapandaı baýlyǵanynan habardarmyz. Sol kezde ózine aǵylshyn tiliniń paıdasy erekshe tıgeni de sózsiz. Álemdik syrtqy saıasattyń qyry men syryn tanýǵa da mol múmkindik týdy. Ol dúnıejúzilik deńgeıdegi qaıratkerlerdiń súbeli eńbekterin oqı otyryp, oı qorytyp, sol arqyly otandyq dıplomatııaǵa septigin tıgizýdi azamattyq boryshym dep bildi.
Al Ádil Ahmetovtiń Qazaq eliniń Ulybrıtanııa Koroldigi men Soltústik Irlandııa Qurama koroldigindegi, Norvegııa, Shvesııa koroldikterindegi Tótenshe jáne ókiletti elshisi qyzmetine jiberilýi – tájirıbesi tolysqan azamatqa júktelgen zor senim edi. Ol Ulybrıtanııa Patshaıymyna Senim gramotasyn tapsyrý kezindegi myna bir taǵylymdy ár kez úlgi retinde aıtyp otyratyny bar. Ejelden qalyptasqan, qansha dáýir almassa da Senim gramotasyn tapsyrý úshin Saltanat saraıyna elshiniń kúımemen barý úrdisi esh buzylmaǵan. Ata saltynan, ulttyń qalybynan, ejelden ornyqqan memlekettik dástúrden aýytqymaý kórinisi — kimdi de bolsa súıindirmeı qoımaıdy. Senim gramotasyn tapsyrý rásiminde Qazaq eli elshisiniń de, zaıybynyń da aǵylshyn tilinde saýatty sóılegenin ańǵarǵan Elızaveta II aǵynan jarylyp, rızalyǵyn bildiripti. Bul da abyroı ekeni sózsiz.
Tuńǵysh Prezıdentimizdiń Ulybrıtanııaǵa sapary kezinde joǵary bilim berý isi talqylanyp, eki el basshylary aldyn ala júrgizilgen jumystardyń qorytyndysyna saı, Qazaq elinde Qazaq-Brıtan tehnıkalyq ýnıversıtetin ashýǵa ýaǵdalasqan edi. Kóp keshikpeı bul joǵary oqý orny Almatydaǵy burynǵy Parlament úıiniń eńseli ǵımaratynda 2001 jyly shańyraq kóterdi. О́zi uıytqy bolǵan ıgilikti jumysty úılestirip, dittegen mejege jetkizý úshin tuńǵysh rektorlyq qyzmetke Ádil Qurmanjanuly taǵaıyndaldy.
Tehnıkalyq ýnıversıtettiń basty baǵyty – eldiń erteńi sanalatyn daryndy jastarǵa ýaqyt talabyna jaýap beretin tehnıkalyq, naqtylaı tússek, energetıka, munaı-gaz, taý-ken, halyqaralyq qarjy men ekonomıka, taǵy basqa mamandyqtardy aǵylshyn tilimen birge meńgertý edi. Onyń oń nátıjesin osy kúnderi kórip-bilip otyrmyz. Úlken maqsat jolynda qurylǵan bilim ordasynan jıyrma jyl ishinde júzdegen emes, myńdaǵan maman daıarlanyp, qazir otandyq óndiriste qyzmet etip júr. Shynynda, bul – el táýelsizdiginiń jemisi.
Ádil Qurmanjanuly – óz halqyn tanytýmen birge, barǵan eliniń búkil bolmysyna, tarıhyna zeıin salýdy mańyzdy maqsat dep biletin azamat. Máselen, «jańa dúnıe» hám «Amerıka» atty qurlyq týraly nebir qaıshy pikirlerge den qoıyp, aqıqatty aıta alǵan ǵalymdardyń tujyrymdaryn tarazylap, muhıttyń arǵy betindegi amerıkalyq «úndisterdiń» tek tamyryna úńilip qana qoımaı, olardyń shyqqan jerin anyqtaýǵa kúsh saldy. Kolýmb pen Amerıgo Vespýchı týraly zertteýlerdi súzgiden ótkizip, túıininde «Amerıkalyq «úndisterdiń» altaılyq tegi» atty irgeli monografııasyn jarııalady. Túıininde «...aıtylǵandardy qoryta kele, alǵashqy amerıkalyqtardyń arǵy tegi ǵana emes, sonymen qatar olardyń ǵasyrlar boıy turǵyzyp kelgen qorǵandarynyń syry da Azııamen, Eýrazııamen, Orta Azııamen de tikeleı sabaqtasyp jatyr degen batyl tujyrym jasaýǵa bolady», deıdi.
«Úndisterdiń» totemdik nanym-senimderi, oǵan qatysty tyıymdary túrki halyqtaryna tán totemder men tyıymdarǵa qatty uqsaıtynyna naqty mysaldar keltiredi. «Bul máselege ǵylymnyń qaı turǵysynan kelsek te, amerıkalyq qorǵandardyń tórkinin eń áýeli Azııadan izdeýge baǵyt silteıdi. Sebebi Azııa, onyń ishinde Altaı – baıyrǵy zamandarda Amerıkaǵa Berıngııa jermoınaǵy arqyly qonys aýdarǵan alǵashqy amerıkalyqtardyń («úndisterdiń») tarıhı otany» deıdi ǵalym.
Ádil aǵa Qazaqstan Eýropadaǵy Qaýipsizdik jáne Yntymaqtastyq Uıymyna (EQYU) tóraǵalyq etken tusta ózin álemdik deńgeıdegi qaıratker retinde kórsetti. Parasatty azamat, bilimdar oqymysty saıasat sheńberindegi kúrdeli máselelerdi sheshýde zor bedelge ıe boldy. Til bilýiniń arqasynda Astana sammıtin ótkizý aıasynda kóptegen memlekettegi alqaly jıyndarǵa irkilmeı qatysyp, neler qıyn túıinderdi búkpesiz talqyǵa usyndy. EQYU Parlamenttik Assambleıasynyń múshesi, EQYU-nyń Is basyndaǵy tóraǵasynyń Musylmandardy kemsitýmen kúres jónindegi jeke ýákili retinde nebir tartysty talqylaýlarda oıyn ashyq aıtyp, qaı jurttyń da múddesi eskerýsiz qalmaı, ádil sheshilýi kerektigin alǵa tartyp otyrdy. «Bul – Eýropa tóriniń jaýapkershiligi» dedi.
Kórnekti ǵalym, óresi bıik ıntellıgent, ulttyq mádenıet máıegin kókeıine qondyra alǵan, sabyrdy serik etip, aqyldy aıbyn sanaǵan Ádil aǵanyń sóz qadirin bilgen qalamgerligi de úlgi bolarlyq. Tórtkúl dúnıege tanymal tarlandardyń eńbekteri týraly qazaq tilinde maıdan qyl sýyrǵandaı etip, móldiretip maqalalar jazý kez kelgen ǵalymnyń, ne saıasat salasynda júrgen adamnyń qolynan kele bermeıdi. Sonyń bir dáleli – 2019 jyly oqyrman qolyna tıgen «Ǵasyr ǵıbraty» kitaby. Avtordyń aıtýynsha, bul tanymdyq ári ǵylymı-pýblısıstıkalyq monografııa. Jahandyq aqtańdaqtar, musylman álemi, oǵan qatysty on beske tarta ǵylymı-saraptama maqalalar, qazaq zııalylary, qalamgerleri týraly, basqa da taqyryptardy qamtyǵan dúnıeler oqylymdy. Bir dáıekke zeıin salsaq, AQSh-tyń memlekettik qaıratkeri G.Kıssındjerdiń jazǵan eńbekterine («Dıplomatııa», «Álemdik tártip», «Qytaı týraly», «Amerıkaǵa syrtqy saıasat qajet pe?») tereńdep baryp, taǵylym alar tusty, úırener úrdisti qysqa da nusqa alǵa tartady. G. Kıssındjer Qytaıdyń «Syrtqa qashqandardyń sońynan qýma, óz betimen kelip qosylam degenderdiń betinen qaqpa», degen qaǵıdasynyń astaryna úńiltti. Qytaı órkenıeti uly oıshyl Konfýsııdiń fılosofııasy men rýhanı muralarynan nár alyp otyrǵanyn da, ilgeri basý barysynda da ony dáıim basshylyqqa alatynan aıtypty.
Al brıtandyq kásibı jýrnalıst ári geosaıasatker Pol Meısonnyń álemniń kóptegen elinde jaryq kórgen «Postkapıtalızm» kitabyndaǵy baılamdardy, kapıtalıstik júıeniń birden baıqala qoımaıtyn kemshilikteri men kóleńkeli kórinisteri, birde quldyrap, únemi qubylyp otyratyny týraly aıtqandaryn alǵa tartady. Ol sol júıede ómir súrip jatqan adamzat qaýymdastyǵynyń bolmysy da ózgere beretinin atapty. Sol sekildi suńǵyla saıasatker tehnologııalardyń óristeý dınamıkasy kásibı eńbek adamyna degen suranysty quldyratyp, jumys pen bos ýaqyttyń shekarasyn múlde joıyp jibergenimen qoımaı, jumys pen eńbekaqynyń baılanysyn tym álsiretetinin, aqparattandyrý men robottandyrý mıllıondaǵan jumysshyny kúnkóris kózinen múlde aıyryp tastaý qaýipin kúsheıtkenin, baǵany qalyptastyrý múmkindigin múlde azaıtqanyn, búgingi kapıtalıstik qoǵamnyń daǵdarystan shyǵý joly áli aıqyndala qoımaǵanyn da atap ótken. Bolashaqta qazaq jýrnalısteri arasynan da osyndaı myqty shyǵatynyna senim bildiredi.
Avtor óz kitabyn qalyń oqyrmanǵa arnaı otyryp, saıasatkerler men jýrnalısterdiń mundaı qundylyqtary taǵylym alý úshin otandastarymyzǵa qajet ekenin, ásirese shetel tilderin biletin azamattarymyz da qoǵam damýyn zerdeleýi qajettigin alǵa tartyp, aq-qarany anyq aıtatyn qazaq saıası qaıratkerlerin qalyptasý kerektigin meńzeıdi. Al ózi taldaǵan maqala ıeleri de kókten túspegenin, birtindep jetilgen qaıratkerler ekenin nazarǵa salady. Kúni erteń G.Kıssındjer, Z.Bzejınskıı, A.Gor, Lı Kýan Iý, taǵy basqalardaı qasqaıyp turatyn qazaq jastarynyń qalyptasatynyna Abaı aıtqan aldyńǵy tolqyn aǵa retinde úmit artady.
Kórkem oıdy kórkem tilmen kesteleýge qabiletti qalamger óz «olqylyǵyn» aýdarmamen tolyqtyrǵandaı. Oǵan detektıv janrynyń asqan sheberi, aǵylshyn jazýshysy Agata Krıstıdiń áńgimelerin túpnusqadan aýdaryp, qazaq jurtyna jetkizýi der edik. Bul kitap 2003 jyly oqyrmandar suranysyna oraı, «Ǵaıyp bolǵan mıllıon» degen atpen basyldy.
Iá, memleket jáne qoǵam qaıratkeri, tanymal túrkolog, Reseı jáne Qazaqstan halyqaralyq Joǵary mektep ǵylym akademııalarynyń akademıgi, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, qalamger Ádil Ahmetov aǵamyz búginde sanaýly ult zııalylarynyń qatarynda kele jatyr. Onyń ǵylymı eńbekteri, monografııalary, pýblısıstıkasy ult rýhanııatyna qosylǵan úlken olja dep bilemiz. On beske jýyq kitaptyń avtory sanalatyn ǵalymnyń eńbekteri shet tilderge aýdarylyp, joǵary baǵalanǵan. Sátin salsa, bıyl professordyń 600 bettik «Túrki áleminiń yrym-tyıymdary» atty monografııasy, «Kolýmb dáýirinen burynǵy amerıkalyq «úndisterdiń» altaılyq tegi» (túrik tilinde) atty kitaby jurt qolyna tııýi tıis. Tanymal tulǵanyń Túrki keńesi janyndaǵy Túrki álemi aqsaqaldary keńesiniń múshesi bolýy da zańdylyq. Ol týraly akademık Rymǵalı Nurǵalı: «Á.Ahmetov – taǵylymy maǵynaly ǵalym», degen eken. Fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Baýyrjan Omaruly: «Aǵylshyn tilinde sóıleıtin qazaqtyń qoǵamdaǵy beınesi Ádil Ahmetovteı bolýy kerek», deıdi. Halyqaralyq Túrki akademııasynyń prezıdenti, tarıh ǵylymdarynyń doktory Darhan Qydyráli: «Ádil Ahmetov – álemdik aýqymǵa shyǵyp, adamzattyq ǵylymǵa úles qosqan elimizdegi sanaýly ǵalymnyń biri», deıdi. Álem musylmandarynyń máselesine muryndyq bolyp júrgen azamattyń batyldyǵy jaıly Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri Qýanysh Sultanov aǵamyz: «AQSh-taǵy musylmandardy kemsitýmen baılanysty jaı-kúıdi atalǵan eldiń Kongresi aıasynda jumys isteıtin Adam quqyqtary jónindegi Helsınkı Komıssııasy minberinen baıandaǵan bolatyn», dep jazǵan edi.
Bul kúnde qazaqta Abaıdan asqan dana joq. Qytaı jurty Konfýsıı murasymen, fılosofııalyq oı-tanymdarymen qanshama ǵasyrdan beri ómir súrip, damyp otyrsa, biz de Abaı danalyǵyn qarý etsek, qapy qalmaımyz. Bulaı deýimizge sebep, oqymysty Ádil aǵamyz ár kez Abaı álemine oı jiberip, boı túzeıtin ýaqyt jetkenin aıtýdaı aıtyp keledi. Sol dara danyshpan On toǵyzynshy sózinde: «Adam ata-anadan týǵanda esti bolmaıdy: estip, kórip, ustap, tatyp eskerse, dúnıedegi jaqsy-jamandy tanıdy-daǵy, sondaıdan bilgeni, kórgeni kóp bolǵan adam bilimdi bolady. Estilerdiń aıtqan sózderin eskerip júrgen kisi ózi de esti bolady», depti. Osyny oıyna túıip, sanasyna sińirip, bıik dárejege jetken, bir ózi bir álemge aınalǵan Ádil Ahmetov aǵamyz búginde seksenniń seńgirine shyǵyp, toqsannyń shyńyna kóz salyp otyr. Bul – Hantáńirden qanat qaqqan qaıratkerge buıyrǵan baq.
Sementsiz úı salǵan merdigerge aıyppul salyndy
Aımaqtar • Búgin, 12:00
Aýa raıy • Búgin, 11:55
Elorda ákimdiginiń iKOMEK109 ortalyǵyna jańa basshy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 11:49
«Aqjaıyq» rezervatynda qustardyń óleksesi tabyldy
Qoǵam • Búgin, 11:40
ShQO turǵynynan qarý-jaraq pen oq-dáriler tárkilendi
Aımaqtar • Búgin, 11:32
Elimizde koronavırýs juqtyrǵan 528 adam em qabyldap jatyr
Koronavırýs • Búgin, 11:27
О́ńirlerge úzdik pedagogtardy tartý baǵdarlamasyna qujat qabyldanyp jatyr
Bilim • Búgin, 11:15
«Qytaı - Qyrǵyzstan - О́zbekstan» temirjoly salynady
Álem • Búgin, 11:07
Astanalyq polıseıler esirtkiniń iri partııasyn tárkiledi
Elorda • Búgin, 10:53
Qazaqstanda bir táýlikte 110 adam koronavırýs juqtyrdy
Koronavırýs • Búgin, 10:48
Úndistanda tórt qabatty úı qulap, 19 adam mert boldy
Álem • Búgin, 10:40
Pavlodarda jol apatynan bir adam qaıtys boldy
Oqıǵa • Búgin, 10:33
TÚRIKSOI men Otandastar qory yntymastyq jónindegi memorandýmǵa qol qoıdy
Qoǵam • Búgin, 10:26
Petropavlda jalǵan habarlama taratqan adam sottaldy
Qoǵam • Búgin, 10:20
Shymkentte transformator órtendi
Oqıǵa • Búgin, 10:17
Jyl basynan beri 51,4 myń adamǵa áleýmettik tólem tólendi
Qoǵam • Búgin, 10:08
Elordada zańsyz ornatylǵan oıyn termınaldary anyqtaldy
Oqıǵa • Búgin, 10:02
Golovkın «Kanelomen» jekpe-jek aldynda málimdeme jasady
Boks • Búgin, 09:50
«GPC Investment» kompanııasy memleket menshigine ótedi
Qoǵam • Búgin, 09:42
Elena Rybakına Ýımbldon týrnıriniń ekinshi aınalymyna joldama aldy
Tennıs • Búgin, 09:35
Ashhabadta Kaspıı mańy memleketteri syrtqy ister mınıstrleriniń keńesi ótti
Qazaqstan • Búgin, 09:23
Elimizdiń birqatar óńirinde aptap ystyq bolady
Aýa raıy • Búgin, 09:06
Rýhanı muralar din ókilderine tanystyryldy
Rýhanııat • Búgin, 08:34
Ádebıet • Búgin, 08:33
Qoǵam • Búgin, 08:31
Qarjyny elge qaıtarý qalaı júrgiziledi?
Qazaqstan • Búgin, 08:30
Bilim • Búgin, 08:28
Aımaqtar • Búgin, 08:27
Qoǵam • Búgin, 08:26
Sharıǵat talaptaryna sáıkes alǵashqy bırjalyq nota
Ekonomıka • Búgin, 08:25
Ekonomıka • Búgin, 08:24
Genderlik bıýdjet qurý – ózekti mindet
Ekonomıka • Búgin, 08:23
Qoǵam • Búgin, 08:21
Aımaqtar • Búgin, 08:19
Aımaqtar • Búgin, 08:17
Shekara shebindegi óńirdiń halqymen júzdesti
Qoǵam • Búgin, 08:16
Qazaqstan • Búgin, 08:15
Qaırat Sátjanov: El namysyn myqtylar ǵana qorǵaıdy
Sport • Búgin, 08:13
Erkin kúrestiń erleri anyqtaldy
Sport • Búgin, 08:10
«Altyn Tomırıs» syılyǵy tapsyryldy
Qoǵam • Búgin, 08:07
Uqsas jańalyqtar