Asqaq muraty oryndalǵan qaıratker

«Meniń kadrlyq saıasatym shý degennen-aq qatal ári jal­ǵas­ty boldy. Ol jaýapty qyz­met­terdi, qajetti bilim men ma­shy­ǵy bolýymen qosa, birinshi ke­­zek­te memleket pen halyqtyń múd­­desinen týyndaıtyn reforma jumys­­taryna búkil kúsh-jigerin sar­qa jum­saýǵa daıyn minsiz pro­fessıo­naldar atqarýy tıis degen senimge negizdeldi», deıdi Tuńǵysh Prezıdent.

Elbasy sol ýaqytta asqan kó­regendilikpen tap basyp tanyǵan, sondaı-aq qandaı kúrdeli, jaýapty qyzmetterge taǵaıyndasa da, mindetin minsiz atqarýǵa tyrysqan bilikti basshylardyń biri – Qanat Saýdabaev edi.

Qanat Bekmyrzauly 1968 jy­ly Lenıngrad memlekettik máde­nıet ınstıtýtyn bitirip kelgen­nen keıin alǵashqyda Halyq shy­ǵarmashylyǵy úıinde ádisker, keıin M. Áýezov atyndaǵy teatrda rejısserlik qyzmetke kirisedi. Eki jyldan soń Qazaq memlekettik sırkine aýysyp, 26 jasynda me­keme tizginin qolyna alady. Toq­sanynshy jyldardyń basyna deıin Memlekettik kınemato­grafııa komıtetiniń tóraǵasy, Mádenıet jónindegi memlekettik komıtettiń tóraǵasy qyzmetterin atqaryp, kıno jáne teatr óneriniń damýyna ter tógedi. «Otyrar sazy» orkestri, «Sazgen» ansambliniń qurylýyna yqpal etip, Álibek Di­ni­shev, Roza Rymbaeva, Tımýr Myń­baev, Ramazan Bapov sııaqty tabıǵı talanttardyń tanylýyna jaǵdaı jasaıdy.

Al 1991 jyly Elbasy se­ni­mimen Qazaq KSR-niń Máskeýdegi turaqty ókildigine alǵashqy ókil bolyp taǵaıyndalyp, burynǵy Odaqtan enshisin alǵan elimizdiń syrtqy saıasatyn qalyptastyrýǵa jáne halyqaralyq arenadaǵy saıası mindetterdi sheshýge bilek sybana kiriskeni de kóz aldymyzda. 1992 jyly Qazaqstannyń Túr­kııadaǵy elshiligi ashylyp, Qanat Bekmyrzauly tuńǵysh Tótenshe jáne ókiletti elshi atandy. Qazaqstan táýelsizdigin alǵash mo­ıyndaǵan týysqan memleketpen eki aradaǵy saıası baılanys­tar men saýda-ekonomıkalyq, má­denı-gýmanıtarlyq qarym-qaty­nastardyń nyǵaıýyna qajyr-qaı­ratyn jumsady.

Túrkııa Respýblıkasyn ha­lyq­­aralyq deńgeıde moıyn­da­typ, ekonomıkasyn alǵa súı­re­gen sol ýaqyttaǵy Prezıdenti Tur­ǵyt ­О́z­al­dyń Qazaqstanǵa al­ǵashqy ­resmı saparyn, sondaı-aq Qazaqstan­nyń Tuńǵysh Pre­zıdenti – Elbasy­nyń Anado­lý­daǵy iskerlik kezde­sýlerin uıym­dastyrdy. Túrik ınvestorla­ryn elimizdegi qurylys, saýda, bilim, medısına salalaryna tartýǵa jol ashty.

Sol jyldary Elbasynyń se­nimdi ókiliniń janynda Túrkııada­ǵy elshilikte qyzmet atqarǵan al­ǵashqy jas dıplomattardyń sho­ǵyrynda jumys isteý baqyty biz­ge de buıyrǵan edi. Qanat Bek­myr­zaulynyń mektebinen ótip, táji­rıbesin shyńdaǵan Bekjasar Narbaev, Ábýtálip Ahmetov, О́mir­taı Bitimov, Dýlat Qýanysh, Qaırat Sarybaı syndy azamattar ýaqyt óte kele, túrli elshilikterge jiberilip, elimizdiń betkeustar tulǵalaryna aınaldy.

Jumys barysynda baı­qa­ǵa­­nymyzdaı, Qanat Bekmyr­za­ulynyń Túrkııa Prezıdentimen, Premer-mınıstrimen, Syrtqy ister mınıstrimen jáne basqa da saladaǵy basshylarmen tike­leı qarym-qatynasta jumys isteýi ortalyqtan berilgen tap­syr­malardyń jedel júzege asýyna úlken septigin tıgizip jatatyn. Ankaradaǵy saıası orta TMD el­shilikteri arasynda Qazaqstan elshisiniń bedeli joǵary ári rýhanı jaqyn saıasatker ekenin únemi moıyndap, tilge tıek etip otyratyn. Qanat Bekmyrzauly sol kezeńde Súleımen Demıreldiń qabyldaýynda jıi bolyp, pre­zıdentterdiń resmı saparla­ryn jyl saıyn kezekpen ótkizýdi dás­túrge aınaldyrdy. Eki el bas­shylary syılastyqtarynyń baýyrlastyqqa ulasýyna uıytqy boldy.

О́zara senim men kelisim ná­tı­jesinde Qoja Ahmet Iаssaýı atyndaǵy Halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetiniń irgetasy qalandy. Ahmet Hamdı basqa­ra­tyn «Ahsel Holdıngi», Bekır Okan jetekshilik etetin «Okan Hol­dıngi», sondaı-aq «Jeılan Hol­dıngi», «Enka», taǵy basqa qury­lys kompanııalarynyń kásip­oryn salyp, óndiriste jumys isteýi jan­dana tústi. Ekijaqty barys-kelis, alys-beris nátıjesinde Qa­­zaqstan men Túrkııa qarym-qa­tynasy strategııalyq áriptestik deń­geıine kóterildi.

Qanat Bekmyrzauly Túrkııa elshiliginen keıin Syrtqy ister mınıstri, Ulybrıtanııa jáne Soltústik Irlandııa Qurama Ko­­roldigindegi Tótenshe jáne О́ki­­letti Elshi, Premer-Mı­nıstr keń­sesiniń basshysy – Úki­met mú­shesi, Qazaqstan Res­pýb­lı­ka­sy­nyń Amerıka Qurama Shtat­taryndaǵy Tótenshe jáne О́kiletti Elshisi bolyp taǵaıyndaldy jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Ka­na­dadaǵy Tótenshe jáne О́kilet­ti Elshisi mindetin qosa atqardy. Anglııa men Amerıka arasyndaǵy qarym-qatynasymyzǵa da qaıaý túsirmeı, memleketter arasyn jaqyndastyrýdy ózine basty baǵ­dar etip aldy. Brıtanııa Par­lamentinde Qazaqstanǵa tilektes adam­dardyń bastamashyl toby qu­rylyp, eki el depýtattary ara­synda altyn kópir ornady. Amerıkanyń eń yqpaldy saıasat­kerleri qazaq jerine taban tirep, mańyzdy máselelerdi ortaǵa sala bastady.

Qanat Bekmyrzauly ulttyq mádenıetimizdiń muhıttyń arǵy betinde tanylýyna eńbek sińirdi. Qazaq mýzykanttary alǵash ret Vashıngtondaǵy Kennedı orta­ly­ǵynda jáne Nıý-Iorktaǵy Karnegı holda óner kórsetti.

2010 jyly el ómirinde jáne Qanat Saýdabaevtyń qyzmet jo­lynda taǵy bir aıtýly oqı­ǵa boldy. Qazaqstan TMD el­de­ri arasynan alǵa sýyrylyp shy­ǵyp, EQYU uıymyna tór­aǵalyq etý mártebesine ıe boldy. Afınada ótken EQYU syrt­qy ister mınıstrleriniń 17-shi otyrysynda grek tarapy ha­lyqaralyq deńgeıdegi be­del­di uıymǵa jetekshilik jasaý tór­aǵalyǵyn resmı túrde Qazaqstanǵa tapsyrǵanda tańdanysyn jasyra almaǵandar jetkilikti edi. Bul týraly Elbasy: «EQYU-daǵy tór­aǵalyq Qazaqstan úshin kezeńdik tarıhı oqıǵa boldy, bizdiń álem­degi ornymyzdy kúsheıte tústi. Bul iri halyqaralyq tabys edi», degen bolatyn.

Al EQYU-nyń Is basynda­ǵy tóraǵasy, Qazaqstan Respýblı­ka­synyń Memlekettik hatshysy – Syrtqy ister mınıstri Qanat Saýdabaev «Egemen Qazaqstan» gazetine bergen suhbatynda: «Qa­zaqstan kandıdatýrasyn basqa elder birden qoldaı ketken joq. Elbasymyz jyldar boıyndaǵy resmı saparlary kezinde kóptegen memleket basshylarymen kezdese júrip, Qazaqstannyń osyndaı uıymǵa tóraǵalyq etýge qaı jaǵynan da pisip-jetilip tur­ǵanyn kóz jetkize dáleldedi, aqy­ry Qazaqstannyń EQYU-ǵa tór­aǵalyǵyn qoldaýyna qol jet­kize aldy. Bul arada Nur­sultan Nazarbaevtyń halyqara­lyq arenadaǵy asa bıik bedeli­men qatar, aıtqan sózine eldi uıy­typ, usynysyn ótkizbeı qoı­maı­tyn qasıetiniń, joǵary dıplo­ma­tııalyq sheberliginiń jáne elden erekshe harızmasynyń da úlken róli bolǵanyn aıtqym keledi», degen edi.

Kezinde Syrtqy ister mı­nıs­tri­niń orynbasary bolǵan jáne Qanat Bekmyrzaulymen uzaq jyl birge qyzmet istegen Roman Vasılenko: «Qanat Bekmyrzauly Prezıdent senimin aqtaý úshin jan terin syǵyp júrip eńbek etkeniniń kýási boldym. 56 eldiń ártúrli deńgeıdegi qurylym basshylarymen kelissóz júrgizip, mańyzdy kezdesýler uıymdastyrdy. Qaz­ir-­­
gi tańda biz Nur-Sultanda ótken EQYU sammıtin jáne kúr­deli kelissózder nátıjesinde dú­nıege kelgen Astana dekla­ra­sııasyn maqtanyshpen eske ala­myz. Bul qujattyń qabyl­da­nýy Elbasynyń, sammıt qatysý­shylarynyń jáne EQYU-nyń Is basyndaǵy tóraǵasy, Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik hatshysy – Syrtqy ister mı­nıs­tri Qanat Saýdabaevtyń eren eńbeginiń jemisi bolatyn», dep eske alady. Sóziniń dáleli retinde Nursultan Nazarbaevtyń ara­da az ýaqyt ótkende Qanat Saý­da­baevty memlekettik jáne qoǵamdyq qyzmette sińir­gen erekshe eńbegi úshin «Qazaq­stan Respýblıkasynyń Tuń­ǵysh Prezıdenti – Elbasy Nur­sul­tan Nazarbaev» ordenimen mara­pattaǵanyn alǵa tartady.

Qat-qabat jumystardan qo­ly bosaǵan bir sátte Qanat Bek­myr­zaulynyń: «Men Qazaqstannyń álemdegi qazirgi qurmetine qol jetkizý N.Nazarbaevqa qandaılyq kúshke túskenin jaqsy bilemin. Sırek kezdesetin strategııalyq oıtanymynyń, tańǵalarlyq ın­týısııasynyń, dıplomatııalyq talanty men aıryqsha jumys isteý qabiletiniń arqasynda N.Na­zarbaev eldegi jaǵdaıdy baqy­laýda ustap qana qalǵan joq, sony­men birge eldi áleýmettik-eko­nomıkalyq damýdyń birte-birte júzege asatyn, biraq senimdi traektorııasyna alyp shyǵa bil­di, bul úshin qajetti qolaıly syrtqy jaǵdaılardy, eń aldy­men, halyqaralyq qoǵamdastyq­tyń senimin qamtamasyz etti.

Elbasymyzdyń synnan ótken kóshbasshylyǵynyń arqasynda bizdiń halqymyzdyń alda áli talaı asýlardan abyroımen asatynyna kúmán joq. Sondyqtan da men úshin Nursultan Nazar­baevtyń Qazaqstannyń jańa tarı­hyndaǵy eń mańyzdy jáne taǵ­dyrsheshti oqıǵalardyń qaty­sýshysy jáne kýágeri bolý múm­kindigin syılaǵanynan, kúshim, múmkindigim jetkeninshe osy jyldar ishinde týǵan elime paıdaly bolý baqytyn bergeninen artyq eshteńe bolmaq emes. О́mirimniń keshegi, búgingi jáne erteńgi as­qaq muraty – osy», dep aǵynan jarylǵany esimizde.

Jetpistiń jartysyn baǵyn­dyryp otyrǵan memleket jáne qoǵam qaıratkeri, Qazaqstannyń damýyna qajyr-qaıratyn arna­ǵan ultjandy tulǵa – Qanat Saýda­baev ómir jolynda ózi aıtyp ótken osy asqaq murattarǵa qol jetkize aldy dep aıtýǵa tolyq negiz bar. Ol týǵan eline paı-daly bolý baqytyn sezindi jáne ózgelerge de sezindire aldy dep esepteımin.

Janseıit TÚIMEBAEV,

ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń basqarma tóraǵasy-rektory