Otandyq ǵalymdar COVID-19-ǵa qarsy QazCoVac-P dep atalatyn jańa sýbbirlikti vaksınany klınıkalyq zertteýdiń alǵashqy kezeńin aıaqtady. Jahan jaman indetpen jaǵa jyrtysyp jatqanda jarǵaq qulaǵy jastyqqa tımegen ǵalymdarymyz osyndaı jaqsy jańalyq jetkizip otyr.

Bul degenińiz, qaýipti vırýsqa qarsy qoıatyn qaıratymyz bar ekendiginiń birden-bir dáleli. Osylaı jalǵasa berse, áli-aq álem jurtshylyǵy álpetimizdi ǵylymı áleýetimizden tanıtyn bolady.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev byltyr «Jańa jaǵdaıdaǵy Qazaqstan: is-qımyl kezeńi» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda elimizdegi densaýlyq saqtaý salasyn damytý máseleleri týraly aıta kele «Dári-dármekpen qamtamasyz etý máselesi sheshildi, biraq otandyq farmasevtıka salasyn aıaǵynan turǵyzý kerek. Barlyq negizgi dári-dármekter men medısınalyq buıymdar Qazaqstanda óndirilýge tıis. Bul – ulttyq qaýipsizdik máselesi. Kelesi jyldan bastap osy baǵytta naqty nátıje kútemin», degen bolatyn. Keıin el Prezıdenti koronavırýs indetiniń ekinshi kezeńine daıyndyq máseleleri jónindegi keńes ótkizdi.
Onda «Halyqaralyq qoǵamdastyq ulttyq vaksına ázirleý jónindegi jumystarymyzǵa qoldaý bildirip otyr. Qazir klınıkalyq zertteýler júrgizilýde. Bul elimizdiń ǵylym salasynyń áleýeti zor ekenin kórsetedi», degen edi.
Joldaýda berilgen tapsyrmalar jolda qalǵan joq. Otandyq farmasevtıka salasynda seń júrip, serpilis paıda boldy. Memleket basshysy kútken naqty nátıje kóp keshiktirgen joq. Elimizdegi Bıologııalyq qaýipsizdik problemalarynyń ǵylymı-zertteý ınstıtýty jedel iske kirisip, qaýipti vırýstyń aldyn alý úshin aıanbaı ter tóge bastady. «Árıne, zamanaýı materıaldyq-tehnıkalyq bazasyz ilkimdi ǵylymı jetistikterge qol jetkizý múmkin emes edi. Bul rette Bilim jáne ǵylym mınıstrligi 2020 jyly ǵylymmen aınalysatyn uıymdardy ǵylymı-tehnıkalyq jabdyqtarmen qamtamasyz etý maqsatynda qomaqty qarajat bóldi. Osylaısha, mınıstrliktiń Ǵylym komıtetine baǵynysty barlyq uıymdary kerek-jaraq aspaptary men jabdyqtaryn jańartty», dedi bıylǵy Tamyzıkonferensııasynda sóz alǵan Bıologııalyq qaýipsizdik problemalarynyń ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń bas dırektory Kúnsulý Zakarıa.
Mundaı qadamdar aýyz toltyryp aıtýǵa bolatyn ǵylymı jetistikterge jetelep, ǵalymdardyń esil eńbegi óz jemisin bere bastaıtyny belgili. Sonyń nátıjesinde, jekelegen baǵyttar damýdyń dańǵyl jolyna tústi. «Máselen, búgindeCOVID-19-ǵa qarsy profılaktıkalyq jáne dıagnostıkalyq preparattardy óndirý boıynsha júrgizilip jatqan zertteý jumysy jolǵa qoıyldy. Osylaısha, Bıologııalyq qaýipsizdik problemalarynyń ǵylymı-zertteý ınstıtýty (BQPǴZI) jasap shyǵaryp, QazVac saýda ataýymen óndirilip jatqan «QazCovid-in» vaksınasy – otandyq ǵylymnyń jemisti jetistigi ekeni anyq. Atalǵan vaksına búginde halqymyzdyń densaýlyǵyn qorǵaý úshin qoldanylyp keledi. Sondaı-aq Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasy boıynsha, osy otandyq ónim gýmanıtarlyq kómek retinde Qyrǵyzstanǵa da jiberildi. Búginde aıyr qalpaqty aǵaıyndardyń baýyrlas elinde QazVac memlekettik tirkeýden sátti ótip, medısınalyq qoldanysqa ruqsat berildi», deıdi K.Zakarıa.
Jýyrda The Lancet tobyna kiretin EClinical Medicine jýrnalyna maqala jarııalanyp, onda COVID-19-ǵa qarsy QazVac vaksınasynyń klınıkalyq synaqtarynyń 1-shi jáne 2-shi kezeńdegi nátıjeleri usynylǵan-dy. Bul jýrnal medısına jáne densaýlyq saqtaý salasyndaǵy túpnusqalyq zertteýlerdiń nátıjelerin, sondaı-aq COVID-19-ǵa qarsy vaksınalardy ázirleý men zertteýdiń sońǵy jetistikterin jarııalaıdy. Budan bólek otandyq vaksınany óndirýge 5 patent berildi.
QazVac-pen qatar, ınstıtýt ǵalymdary QazCoVac-P dep atalatyn taǵy bir vaksınanyń klınıkalyq zertteý jumystaryn bastady. «Kúni keshe osy sýbbirlikti jańa vaksınanyń klınıkalyq zertteýdiń 1-shi kezeńi aıaqtaldy. Qazirgi tańda klınıkalyq zertteý jumystarynyń 2-shi kezeńi qolǵa alyndy. Sonymen qatar COVID-19-ǵa qarsy ózge de vaksınalaryna laboratorııalyq zertteýler júrgizilip jatyr. Búginde Qazaqstan BQPǴZI qabyrǵasynda COVID-19-ǵa qarsy 5 túrli vaksına óndirip jatqanymen maqtana alady. Álemde mundaı jemisti jetistik joq ázir», dedi K.Zakarıa.
QazCoVac-P sýbbirlikti vaksınany klınıkalyq synaýdyń1-shi kezeńi Taraz qalasynda ornalasqan «Jambyl oblysy ákimdigi densaýlyq saqtaý basqarmasynyń qalalyq kópbeıindi aýrýhanasy» sharýashylyq júrgizý quqyǵyndaǵy kommýnaldyq kásiporynnyń bazasynda 44 eriktiniń qatysýymen ótkizildi. Bul týraly Bıologııalyq qaýipsizdik problemalarynyń ǵylymı-zertteý ınstıtýty «Asa qaýipti indettik aýrýlar» zerthanasynyń meńgerýshisi, ǵylym doktory, qaýymdastyrylǵan professor, «COVID-19 koronavırýstyq ınfeksııasyna qarsy vaksınany ázirleý» ǵylymı-tehnıkalyq baǵdarlamasynyń jetekshisi Lespek Kutymbetov aıtyp otyr.
«Sýbbirlikti vaksınanyń klınıkalyq synaǵynyń 1-shi kezeńi 2021 jyly 16 shildede bastaldy. Jalpy, medısınalyq maqsattaǵy kez kelgen vaksınalyq preparatyn klınıkalyq synaýdyń 4 kezeńi bar. Vaksına týraly qosymsha synaq nátıjelerin jınaqtaý úshin 5-shi kezeńdi klınıkalyq synaqtar da josparlanýy múmkin. Qazirgi tańda COVID-19 aýrýyna qarsy vaksınalar pandemııaǵa baılanysty DDU sheshimimen, úshinshi kezeńnen keıin jalpy qoldanysqa beriledi», dedi L.Kutymbetov.
Ǵalymnyń aıtýynsha, jańa vaksınany klınıkalyq synaý barysynda Densaýlyq saqtaý mınıstrligi bekitken klınıkalyq zertteý erejeleriniń talaptaryna sáıkes ádis-tásilder qoldanyldy. Al Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń klınıkalyq zertteý erejeleri Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy (DDU) usynǵan talaptardyń negizinde qurastyrylyp, qabyldandy.
«Jańa vaksına ınstıtýt ǵalymdarynyń ónimi sanalatyn otandyq QazVac ınaktıvtendirilgen vaksınalar qataryna jatady. Bul preparattyń basqalarynan ereksheligi sol, molekýlalyq bıologııanyń zamanaýı tehnologııalaryn qoldaný arqyly ázirleýshiler SARS-CoV-2 koronavırýsynyń ımmýndyq júıemen tanylatyn RBD jáne N aqýyzdaryn óndiretin shtamdaryn alyp, sonyń negizinde sýbbirlikti vaksınalyq preparat retinde daıyndaldy. Vaksınanyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý úshin alynǵan aqýyzdardy kúrdeli tazartýdyń barlyq kezeńderi qamtylyp, onyń sapasy ár kezeń boıynsha baqylaýdan ótti. Vaksınanyń quramynda tutas vırýs joq», dep otyr zerthana meńgerýshisi.
L.Kutymbetovtiń aıtýynsha, zerthanalyq janýarlarǵa (aqtyshqandarǵa, egeýquıryqtarǵa, atjalmandarǵa, kúzenderge, qoıandarǵa, makak-rezýs maımyldaryna) júrgizilgen klınıkaǵa deıingi synaqtyń nátıjesinde, sýbbirlikti vaksınanyń ekinshi dozasyn bulshyqetke ekkennen keıingi14-shi táýlikte egilgen tájirıbelik janýarlardyń denesinde qajetti deńgeıdegi ımmýnıtet qalyptasty.
«Inaktıvtelgen vaksınalardyń kuramyndaǵy sııaqty, sýbbirlikti vaksınalardyń kuramynda da patogenniń tiri komponentteri joq. Sondyqtan asa qaýipciz bolyp sanaldy. Vaksınanyń quramyndaǵy adıývant ımmýndyq jaýaptyń paıda bolýyna sebepshi bolady jáne vaksına alýshynyń aǵzasyna keri áserin tıgizbeıdi. Sebebi bul vaksınanyń kuramynda vırýstyń basqa quramdas bólshekteri joq. Tek qajetti antıgenderi ǵana bar. Tájirıbede sýbbirlikti vaksınadan keıingi jaǵymsyz áserler sırek kezdesedi. Vaksınanyń bul túriniń mysaldary retinde tumaýǵa, V gepatıtine, pnevmokokqa, menıngokokqa, gemofıldi ınfeksııalarǵa jáne taǵy basqa aýrýlarǵa qarsyvaksınalardy aıtýǵa bolady», deıdi L.Kutymbetov.
Bıologııalyq qaýipsizdik problemalarynyń ǵylymı-zertteý ınstıtýty COVID-19-ǵa qarsy vaksına oılap tabý isine daıyndyqsyz kele salmaǵany anyq. Buǵan 62 jyldyqtarıhy bar ınstıtýttyń 200-den astam tájirıbeli ǵalymdary men qyzmetkerleri jumyldyryldy. Vaksınalardyń tehnologııalaryn iske asyrý barysynda ǵalymdar men ınstıtýt qyzmetkerleriniń uzaq jyldar boıy júrgizgen ǵylymı-zertteýleriniń nátıjesinde qol jetkizilgen ozyq tájirıbeleri nazarǵa alyndy. Máselen, ınstıtýt ǵalymdary buǵan deıin 60-tan astam bıologııalyq preparattardy ázirleý tehnologııasyna qol jetkizip, óz ónimderin asa qaýipti jáne qaýipti ayrýlarmen kúresý úshin medısına jáne veterınarııa salalaryna, birqataryn óndiriske bergen bolatyn. Sol bıopreparattar búginde adammen janýarlardyń juqpaly ayrýlaryna qarsy turý kezinde óz tıimdiligin tanytyp keledi.
«Kez kelgen vaksınalyq preparatty qoldanysqa bermesten buryn ǵalymdar ony jan-jaqty tekserýden ótkizedi. Birinshi kezekte onyń adam aǵzasyna ekken kezdegi zııansyzdyǵyn dáleldeý úshin birneshe qaıtara tekseristen ótkizedi. Vaksınanyń zııansyzdyǵy zerthanalyq janýarlarǵa jasalatyn klınıkaǵa deıingi jáne alǵashqy kezeńdegi klınıkalyq tekseris barysynda anyqtalady. Instıtýt usynyp otyrǵan COVID-19-ǵa karsy sýbbirlikti vaksınanyń zııandy tustary ázir baıqalǵan joq», deıdi
Qazaqkonsert pen TÚRKSOI Yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıady
Qoǵam • Búgin, 17:10
Kolledjderge qujat qabyldaý bastaldy
Bilim • Búgin, 17:01
Qyzylordada esirtkige qarsy aksııa ótti
Aımaqtar • Búgin, 16:52
Senatta «Parasat» baıqaýynyń jeńimpazdary marapattaldy
Parlament • Búgin, 16:45
AQSh-tyń Takoma qalasynda atys boldy
Álem • Búgin, 16:36
Qazaqstanda ýchaskelik ınspektorlar jańa ereje boıynsha jumys isteıdi
Qazaqstan • Búgin, 16:28
Aımaqtar • Búgin, 16:18
Qarjy • Búgin, 16:10
Jambyl oblysy Jýaly aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 16:02
Shymkentte kúnniń ystyǵynan kólik órtendi
Oqıǵa • Búgin, 15:53
Qazaqstanda qus eti qymbattady
Qoǵam • Búgin, 15:43
UBT: 267 oqýshy test tapsyrý múmkindiginen aıyryldy
Bilim • Búgin, 15:37
Túrkistan oblysy turǵynynyń aýlasynan 30 túp sora tabyldy
Aımaqtar • Búgin, 15:28
Elordada «Nartaı» fılminiń tegin kórsetilimi ótti
О́ner • Búgin, 15:18
Qazaqstan krıptoaktıvterdi shyǵarý boıynsha álemde ekinshi orynda tur
Qazaqstan • Búgin, 15:08
IPO-ǵa qatysý halyq úshin qoljetimdi bolýy qajet – Prezıdent
Qoǵam • Búgin, 15:03
Turar Rysqulov aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 14:57
Prezıdent: Elimizge jańa ári senimdi ınvestısııa kózderi qajet
Prezıdent • Búgin, 14:50
Ulybrıtanııa Reseı altynyn ımporttaýdan bas tartty
Álem • Búgin, 14:44
Qazaqstandyqtardyń salyqqa bereshegi 24,3 mlrd teńgege jetti
Qoǵam • Búgin, 14:35
Úıinde esirtki saqtaǵan ShQO turǵyny ustaldy
Oqıǵa • Búgin, 14:28
Jańa oblystardyń turǵyndaryna kólik nómirin aýystyrýdyń qajeti joq
Aımaqtar • Búgin, 14:20
Reseı syrtqy qaryzy boıynsha defoltqa ushyrady
Álem • Búgin, 14:13
Qazaqstandyq jas tennısshiler Ýımbldon týrnırinde óner kórsetedi
Tennıs • Búgin, 13:53
Qytaı Qazaqstan azamattary úshin vızasyz rejım engizýi múmkin
Qazaqstan • Búgin, 13:43
Qazaqstandyqtardyń alǵashqy legi qajylyqqa attanady
Rýhanııat • Búgin, 13:31
Páter turǵyndaryn bank qosymshasy arqyly tirkeýden shyǵarýǵa bolady
Qoǵam • Búgin, 13:20
BQO-da jol apatynan eki sábı zardap shekti
Oqıǵa • Búgin, 13:10
Jas tennısshiler ITF týrnırinde júldeli boldy
Tennıs • Búgin, 12:53
Aýyl jastary qurǵan kompanııa 2,4 mln dollar ınvestısııa tartty
Qoǵam • Búgin, 12:45
«QazTransGaz Aımaqqa» 5 mln teńgeden astam aıyppul salyndy
Qazaqstan • Búgin, 12:38
Munaı baǵasy 1 dollarǵa arzandady
Ekonomıka • Búgin, 12:30
Almatyda qarjy pıramıdasynyń basshylary sottaldy
Qoǵam • Búgin, 12:22
Úkimet • Búgin, 12:12
«Kanelo»: Golovkındi nokaýtpen jeńemin
Kásipqoı boks • Búgin, 12:08
Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý vıse-mınıstri taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 11:52
Aldaǵy kúnderi aýa raıy qandaı bolady
Aýa raıy • Búgin, 11:46
Erbolat Dosaev almatylyqtarǵa úndeý jasady
Aımaqtar • Búgin, 11:30
Sýǵa shomylý erejesin buzǵandar jaýapqa tartyldy
Qoǵam • Búgin, 11:25
Bir aptada 3 myńǵa jýyq qylmys jasaldy
Qazaqstan • Búgin, 11:18
Uqsas jańalyqtar