О́ńirlerde astyq jınaý naýqany qashan aıaqtalady?

17 qyrkúıektegi jaǵdaı boıynsha 14,1 mln gektar egis alqabyndaǵy dándi jáne dándi-burshaqty daqyl jınaldy. Ortasha ónimdilik gektaryna 9,2 sentnerden aınaldy. Bul 2020 jylǵy deńgeıden 22,8%-ǵa tómen (ótken jyldyń sáıkes kezeńinde ortasha ónimdilik gektaryna 11,9 sentnerden aınaldy). Dál búgingi kúnge deıin jalpy 13 mln tonna astyq jınaldy, onyń 10,4 mln tonnasy bıdaı.

Sondaı-aq 197,8 myń tonna maıly daqyl, 2 142,7 myń tonna kartop, 3 730,1 myń tonna kókónis daqyldary, 2 581,3 myń tonna baqsha daqyldary jınaldy.

Egin egetin negizgi úsh óńir – Aqmola, Qostanaı jáne Soltústik Qazaqstan oblystarynda 10,6 mln gektar egis alqaby jınaldy. Bul jalpy alańnyń 91,4%-y. Ortasha ónimdilik gektaryna 8,4 sentnerdi qurap, 8,9 mln tonna ónim jınaldy.  

Astyqtyń jalpy túsimi 15,3 mln tonnaǵa jetedi degen boljam bar. Sonyń ishinde bıdaıdyń túsimi 10,5 mln tonnaǵa jýyqtaýy múmkin.  QR Ulttyq statıstıka bıýrosynyń derekterine sáıkes, 2021 jyldyń 1 tamyzyndaǵy jaǵdaı boıynsha respýblıkada dándi jáne dándi-burshaqty daqyldar 3,5 mln tonna, onyń ishinde bıdaı 2,8 mln tonna bolǵan. О́tken jyldan qalǵan astyqty eseptegende shamamen 18,8 mln tonna astyq bar. Onyń 13,3 mln tonnasy bıdaı.

Astyqtyń qajettilik esepterine sáıkes, ishki tutynýǵa 7,6 mln tonna bıdaı, onyń ishinde azyq-túlik qajettilikterine 3 mln tonna, jemge 2 mln tonna, tuqymǵa 1,8 mln tonna, ónerkásiptik óńdeýge 0,8 mln tonna astyq qajet.

Bıdaıdyń eksporttyq áleýeti undy qosa eseptegende shamamen 5,5-6 mln tonna kóleminde baǵalanyp otyr.

Kóktemgi egin egý jáne kúzgi jıyn-terim jumystaryn júrgizetin fermerlerge memlekettik qoldaý kórsetý aıasynda qarjy jetkilikti deńgeıde bólinedi. Azyq-túlik kelisimshart korporasııasy aýyl sharýashylyǵy ónimderin forvardtyq satyp alýdy júzege asyrady.

Vedomstvo mıneraldy tyńaıtqysh, tuqym, pestısıd satyp alǵan sharýalarǵa sýbsıdııa beredi. Sondaı-aq, sýarmaly jerge jumsalatyn sý shyǵynynyń bir bóligin óteıdi. Investısııalyq sýbsıdııa baǵdarlamasy aıasynda tehnıka satyp alǵan, aýyl sharýashylyǵy ónimderin saqtaý jáne qaıta óńdeý obektilerin qurǵan, jylyjaılar men ósimdik baqtaryn salǵan, sýarý júıelerin qurǵan ári keńeıtken jáne taǵy basqa da irgeli isterdi qolǵan fermerler shyǵyndarynyń bir bóligi óteledi.

Egin jınaý jumystaryn ýaqytyly atqarý úshin fermerlerge 396,5 myń tonna jeńildetilgen dızel otyny bólindi. 2021 jyldyń 16 qyrkúıegindegi jaǵdaı boıynsha 247,5 myń tonna (62%) jetkizildi. Munaı óńdeý zaýytyndaǵy otynnyń lıtri 156 teńge (tonnasy 189,0 myń teńge), operatorlardyń jetkizý qyzmetiniń qunyn qosa eseptegende de dızel otynynyń óńirlerdegi ortasha baǵasy qymbat emes. Sharýalar dızel otynynyń bir lıtrin 177 teńgeden alady.  

Respýblıkada syıymdylyǵy 28,8 mln tonna astyq saqtaıtyn múmkindik bar.  Onyń ishinde astyq qabyldaý kásiporyndarynda 12 mln tonna, fermerlerde 16,8 mln tonna astyq saqtaıtyn oryn bar.

Bıylǵy egin jınaý naýqany shtattyq rejımde jáne josparlanǵan kestege sáıkes júrip jatyr. Jumysty ýaqytynda atqarýǵa qatysty barlyq máseleler Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń turaqty baqylaýynda. Tıisti monıtorıng pen taldaý jasalyp otyrady.