Jeńis jattyǵý zalynan bastalady

Elimizde deneshynyqtyrý men sporttyń buqaralyq sıpatta damýyna aıryqsha kóńil bólinýde. Bul maqsatta atqarylatyn jumystar el damýynyń uzaqmerzimdi «Qazaqstan-2050» Strategııasynda aıqyn kórinis tapty. Mańyzdy qujatta Elbasy 2020 jylǵa deıin halyqtyń 30 paıyzyn deneshynyqtyrý jáne sportpen aınalysýyn qamtamasyz etý týraly jańa mindetter qoıdy. Bul mindet – «Qazaqstan joly – 2050: bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» atty bıylǵy Joldaýda da kórinis taýyp, ult densaýlyǵyna, salamatty ómir saltyn ustaný men sportty damytýǵa aıryqsha mán berildi. О́ıtkeni, Uly ult bolyp qalyptasý jolyndaǵy Máńgilik El ıdeıasynyń bir ustyny – deneshynyqtyrý men sport. El turǵyndary jasynyń uzaqtyǵyn 80 jasqa jetkizý úshin de salamatty ómir saltymen birge, deneshynyqtyrý men sport óte mańyzdy ról atqarady. Oblys ákimdiginiń deneshy­nyqtyrý jáne sport basqarmasynyń basshysy Gamlet Qaınarbekov osy turǵyda óńirde birqatar jumystar atqarylǵanyn aıtady. Sońǵy jyldary deneshynyqtyrý men sportty damytý jóninde uıymdastyrylǵan jumystardyń nátıjesinde sportpen aınalysatyn oblys turǵyndarynyń, onyń ishinde jastardyń sany edáýir artqan. Sport mekemeleriniń materıaldyq-tehnıkalyq bazalary da burynǵydan nyǵaıa túsken. Qalalar men aýdandarda jańadan sport alańdary men sport zaldaryn salý jáne burynǵylaryn jóndeý, qalpyna keltirý qarqyny údeıe túsipti. Mysaly, 2012 jyly oblysta halyqqa 1973 sport nysany qyzmet etse, al ótken jyly onyń sany 1986-ǵa jetken. Onyń ishinde 19 stadıon, 665 fýtbol alańy, 544 sport zaly, 644 sport alańshalary jáne 114 basqa da nysandar bar, deıdi oblys sportynyń jetekshisi. Eń bastysy, oblys ákimi Kárim Kókirekbaev deneshynyqtyrý men sporttyń óńir úshin ózektiligin túsinip, salany qarjylyq jaǵy­nan qoldap otyrǵanyn aıtty. My­saly, ótken jyly oblys sportynyń qarajaty 5,43 mıl­lıard teńgeni quraǵan. Al mate­rıaldyq-tehnıkalyq bazany ny­ǵaıtý maqsatynda 408,6 mıllıon teńge qarajat bólingen. Sondyqtan basqarma sport salasyn damytýǵa jáne qolda bar sport nysandarynyń múmkindikterin tolyq paıdalanýdy basty nazarda ustap otyr.   –Biz jumysty úsh baǵytta uıym­dastyrýdy qolǵa aldyq. Birin­shiden, buqaralyq sportty damytý, ekinshiden, joǵarǵy sport jetistikterine qol jetkizý jáne úshinshiden, keń aýqymdy is-sharalar ótkizý. Osyndaı jos­parly jumystyń nátıjesi de baıqala bastady. Búgingi kúni óńirde deneshynyqtyrý jáne sportpen júıeli túrde shuǵyldanýshylar qatary 234,7 myń adamǵa jetti. Olardyń basym bóligin mektep oqýshylary, orta jáne joǵary oqý oryndarynyń stýdentteri quraıdy. О́tken jyly oblys boıynsha mektep jasyndaǵy 54465 oqýshy sport seksııalarynda turaqty túrde sport túrlerimen shuǵyldandy. Bul kórsetkish jalpy oqýshylar sanynyń 29,4 paıyzyn qurady. Onyń ishinde mektepten tys sport seksııalarynda 35886 sportshy, al 32 sport mektebinde 18 579 sportshy qamtyldy, – deıdi oblys ákimdiginiń sport jáne deneshynyqtyrý basqar­masynyń basshysy. Oblys aýmaǵynda sońǵy jyldary basa nazar aýdarylǵan másele  zaman talabyna saı jańa sport nysandaryn kóbeıtý boldy. Sonyń nátıjesinde biz «Taraz-Arena» sport saraıynyń paıdalanýǵa berilgenine kýá boldyq. Bul qýanyshty oblys turǵyndary ondaǵan jyldar boıy kútkeni de ras. Sáýlettik bet-beınesi erekshe bul nysandy oblysta jumys saparymen bolǵan Elbasy Nursultan Nazarbaev ta kórip, oń baǵasyn berdi. Bul keshende 13 sport zaly bar. Olarda bir kúnde 2,5 myń adam 18 sport túri boıynsha jattyǵý jasaı alady. Sport saraıynyń ámbebap oıyn zaly (kishi fýtbol, voleıbol, basketbol jáne gandbol) halyqaralyq deńgeıdegi jarystardy ótkizý standartyna sáıkes. Sondyqtan aldaǵy ýaqytta «Taraz-Arena» sport saraıynda el chem­pıonattary men álemdik jáne ha­lyqaralyq dárejedegi jarystardy uıymdastyrýǵa tolyq múmkindik bar. Sondaı-aq, Taraz qalasynda – 3, Jańatas qalasynda – 1 sport  kesheni halyq ıgiligine berildi. Keńes ókimeti kezinen kele jatqan Ortalyq stadıonnyń ústi ÝEFA talaptaryna sáıkes eýropalyq standartqa beıimdelip jabylýy da Taraz qalasynyń ajaryn asha tústi. Munda endi qýattylyǵy 1200 lıýksti jaryqtandyrý kóz­de­ri ornatylmaqshy. Qarataý qala­syndaǵy «Lashyn» fýtbol komandasy sporttyq bazasynyń qurylysy da aıaqtalǵan. Al bıylǵy jyly Moıynqum jáne Jýaly aýdandarynan sport zaldar salý, Taraz qala­synan shaǵyn fýtbol, basketbol jáne voleıbolǵa arnalǵan jasandy kógal tóselgen ámbebap sport alańdarynyń qurylysyn qolǵa alý kózdelýde. Oblys ortalyǵyndaǵy №3 oblystyq olımpıada jetkin­shekterin daıarlaıtyn balalar-jasóspirimder sport mektebine deneshynyqtyrý-saýyqtyrý kesheni qurylysyn bastaý, «Evrohım» JShS-i esebinen Qarataý qalasynda №26 balalar-jasóspirimder sport mektebine deneshynyqtyrý-saýyqtyrý keshenin salý josparlanypty. – Oblysta sporttyń taekvondo, kıkboksıng, at sporty oıyndary, akrobatıka, karate-do, regbı sııaqty túrlerinen el chempıonattary ótkizilse, armrestlıngten Azııa kýbogy, erkin kúresten kórnekti memleket jáne qoǵam qaıratkeri Dinmuhamed Qonaevty eske alýǵa arnalǵan halyq­aralyq jarys jáne bárimizge belgili «Eýrazııa barysy» týrnıri ótkizildi. Qazaq eliniń atyn álemge tanytqan bul týrnır memleketimizde tuńǵysh ret uıymdastyrylyp otyr. Sondaı-aq, oblysta talantty jas sportshylardyń qatary da jyl sanap ósip keledi. Olardyń arasynda bokstan álem chempıonatynyń kúmis júldegeri Nazerke Jurǵaraeva, akrobatıkalyq jolda sekirýden álem kýbogynyń qola júldegeri Erkebulan Abdýllaev, velosporttan Azııa chempıonatynyń kúmis júldegeri Nurbolat Kúlimbetov, dzıýdodan jastar arasynda Eýropa kýbogynyń jeńimpazy Roza Doq­tyrbaeva, taekvondodan Eýrazııa oıyndarynyń jeńimpazdary Aıaýlym Sultanbaeva, Sultan Qalıbek, sambo kúresinen jastar arasyndaǵy álem chempıonatynyń kúmis júldegeri Marat Nıg­ma­týllaevtar bar. Aıryqsha aıtatyn bir jaıt, oılanyp uıym­das­tyrylǵan jumystardyń nátı­jesinde Taraz qalasynyń dástúrli boks mektebi qaıta túleı bastady, – deıdi G.Qaınarbekov. Bir quptarlyǵy, sport bas­qarmasy estý qabileti tómen sport­­shylar arasynda ótken HHII sýr­dolımpııalyq oıyndarynda erkin kúresten chempıon atanyp, altynnan alqa taqqan Ǵabıt Esjanovpen de maqtanady. Sondaı-aq, paralımpııalyq sportshylar arasynda júzý sportynan ótken álem chempıonatynda 1 kúmis, 2 qola jáne dúnıejúzilik oıyndarynyń 4 qashyqtyqta jeńim­pazy atanyp, álem rekordyn jańartqan Zúlfııa Gabıdýllına da qandaı qurmet kórsetse de laıyq jan eken. Taǵy bir aıta keterlik jaıt, Taraz qalasynda múgedek-sportshylar arasyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń IV spartakıadasy bolyp ótti. Bul jarysta oblys sportshylary 6 altyn, 2 kúmis jáne 4 qola medal ıelenip, jankúıerlerin qýanyshqa bóledi. Karate-dodan Tokıoda ótken álem chempıonatynda Gýzalııa Gafýrova álem chempıony tuǵyryna kóterildi. Al Tatıana Verına, Dmıtrıı Trýbın sııaqty sportshylar armrestlıngten ótken álem chempıonatynda altyn medal ıelense, Zaır Ahmedov qola medalǵa qol jetkizgen. Jalpy, Jambyl óńiri armrestlıng sheberleriniń altynyna baı dese de bolǵandaı. О́tken jarys jylynda jas erekshelikteri boıynsha olar álem chempıonatynda 11 medal oljalasa, onyń 6-ýy altynnan boldy. Bokstan jas­tar arasyndaǵy Azııa chempıonatynda Aıtjan Shileev, dzıýdodan Orazáli Ermekbaı, júzýden Elmıra Aıǵalıeva, grek-rım kúresinen Ábýnásir О́mirzaq, velosporttan Magomed Mamedov jeńimpaz atandy. Qazaqstan qurama komandasynyń negizin quraıtyn «Aısha bıbi» sý doby klýbynyń qyzdary álem chempıonatyna qatysyp 11-orynǵa tu­raqtap, al Reseı ashyq chempıonatyna 6-orynǵa kóterildi. Sondaı-aq, «Taraz» fýtbol klýby respýblıka kýbogy jarysynda nátıjeli oıyn kórsetip, aqtyq kez­desýde Qaraǵandy qalasynyń «Shahter» komandasymen kezdeskeni belgili. О́tken jyly «Áýlıe ata» kókparshylar komandasy Qazaqstan Respýblıkasynyń 7 dúrkin chempıony atansa, «Aq bıdaı» aýyl sporty oıyndarynyń da jeńimpazy boldy. Al jastar qurama komandasy el birinshiliginde eshkimge des bermese, jasóspirimder komandasy kúmis júldeni qanjyǵasyna baılady. «Taraz» voleıbol klýby Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq lıga komandalary arasynda óner kórsetýge joldama aldy. Oblysta kishi fýtbol, voleıbol, basketbol sııaqty oıyn túrlerinen oqýshylar arasynda lıga qurylyp, mekteparalyq lıga jarysynyń I kezeńi aıaqtaldy. Bıylǵy kóktem, jaz aılarynda aýdandyq, oblystyq irikteý jarystary uıymdastyrylyp, kúz aılarynda jeńimpaz komandalar respýblıkalyq aqtyq jarystarǵa qatysady. Muny óńirdegi oqýshylar sportyn damytýǵa baǵyttalǵan sha­ralardyń biri dep baǵalaýǵa bolady. Sport elimizdiń memlekettik brendine aınalyp kele jatqan kezde tek qana jaqsy nátıjege umtylǵan lázim. О́ıtkeni, sporttaǵy jeńis pen jetistik maqtaný úshin emes, sol jeńis pen jetistikti ári qaraı jalǵastyrý úshin qajet. Al jeńis   jattyǵý zalynan bastalady. Kósemáli SÁTTIBAIULY, «Egemen Qazaqstan». Jambyl oblysy.