Abdýlrazak Gýrna: Jazýshylardyń jumysy máńgi toqtamaıdy

Onyń ár shyǵarmasynda bosqyndar týraly oqıǵalar sóz bolady. 21 jasynan bastap aǵylshyn tilinde jaza bastaǵan ol osy ımperııa tilin ádebıette tabysqa jetýde mańyzdy quralǵa aınaldyrǵan.

Onyń romandary kóbinese mıgra­sııalyq tájirıbege, ózge elge qonys aýda­rýǵa, ár sátti este saqtaýǵa já­ne máde­nıet­aralyq sáıkestilikke baı­lanysty oqıǵalardy oqyrmanǵa jet­kizdi. Sony­men birge onyń kitap­tarynyń taqy­ryptary men til­di qoldaný erek­sheligi (aǵylshyn jáne kısvahılı) mádenıet­aralyq túsi­nikterge mysal bola alady.

Ol bir suhbatynda: «Álem ádebıe­tiniń mindeti qandaı? Bul sóılemmen ne aıtqyńyz keletinine baılanysty, bul suraqtyń moraldyq ólshemi de bar. Ádebıettiń álemdegi róli – qo­ǵamdy ilgeriletý, biraq ol belgili bir qoǵamdastyqqa baılanysty ózgerýi múmkin. Jazýshylar qoǵamdaǵy ıdeıa­larǵa qarsy turýy kerek dep aıtýǵa bolady. Bul qıyndyq kórnekilik ıdeıa­laryna, otbasy ıdeıalaryna, jy­nystyq moralǵa sáıkes kelýi ke­rek. Jazýshylardyń róline tek oqyr­man­dary ǵana baǵa bere alady. Bul óte qıyn» degen tolǵam aıtady.

Tanzanııa týmasy Abdýlrazak Gýrna jetinshi qazan kúni Nobel ádebıet syılyǵynyń ıegeri atandy. Nobel akademııasynyń qyzmetkeri Adam Smıs oǵan telefon shalyp, shaǵyn suhbat júrgizdi. 

Abdýlrazak Gýrna: Sálemetsiz be!

Adam Smıs: Esensiz be, men Ab­dýl­­razak Gýrnamen sóılesip turmyn ba?

Abdýlrazak Gýrna: Iá, solaı.

Adam Smıs: Meniń esimim...

Abdýlrazak Gýrna: Men álginde ǵana habarlamany kompıýterimnen kórdim, siz kim boldyńyz?

Adam Smıs: Men sizge Nobel aka­demııasynyń arnaýly saıtynan habarlasyp turmyn, esimim – Adam Smıs. Sóılese alasyz ba, joq  á??? ??????????? ????? ??????? ??? ????? ??????????? ????.

lde habarlamany kórip otyrsyz ba? Sizdi mazalamasam eken.

Abdýlrazak Gýrna: Jaraıdy, on­syz da meni endi jýrnalısterdiń maza­laýy bastaldy ǵoı.

Adam Smıs: Durys aıtasyz, habarlamadan bárin estidińiz ǵoı, osy sátten bastap ómirińizde ózgeris bolary daýsyz. Topan sý basady degen sóz bar, siz bolashaq týraly ne oılaısyz?

Abdýlrazak Gýrna: Iá, sondaı sóz bar ekeni shyndyq. Al myna syılyq men úshin óte úlken marapattyń biri. Bul sózsiz istelýge tıisti is edi, kún­derdiń kúni osyǵan qol jetki­zetinime sengenmin.

Adam Smıs: Súıinshili habardy qalaı estidińiz?

Abdýlrazak Gýrna: Olar maǵan telefon shaldy, keshirińiz, hatshynyń esimi kim edi?

Adam Smıs: Mats Malm.

Abdýlrazak Gýrna: Iá, sol kisi maǵan on mınýt buryn habarlasty. Qapelimde ne isterimdi bilmeı qal­dym. Shynymen solaı boldy. Ádette mun­daı habarlardyń sybysyn birneshe apta nemese bir aı buryn estıtin­biz, kimniń úmitker ekenin de qulaǵy­myz shalatyn. Al men ózim alamyn de­gen oıda bolǵan joqpyn. Tek kim alar eken dep oıladym.

Adam Smıs: Hatshy sizdi syılyq alǵanyńyzǵa qalaı sendirdi?

Abdýlrazak Gýrna: Ol asa baıyp­pen sóıledi, sosyn ol Shved akade­mııasynyń saıty týraly aıtty. Men «dereý kirip, teksereıin, biraq ne bolǵanyn aıtyńyzshy» dedim. Ol esh asyǵar emes. Men sońyna deıin kúteıin nemese bireýden estıin degen oıda boldym. Aqyrynda osylaı boldy...

Adam Smıs: Árıne, bul shyndyq. Nobel syılyǵy...

Abdýlrazak Gýrna: Keshirińiz, maǵan telefon shalyp jatyr.

Adam Smıs: Iá, túsinip turmyn. Sol úshin suraǵymdy tezdeteıin.

Abdýlrazak Gýrna: Men myna telefonǵa jaýap berip alaıynshy.

Adam Smıs: Jaraıdy.

Abdýlrazak Gýrna: Amansyń ba? Iá, siz bul habardy endi ǵana estidińiz be? Men qazir Shved akademııasymen sóılesip otyr edim, bes mınýttan keıin telefon shalarsyz, sóıtersiz. Iá, jelide barsyz ba? Álginde telefon shalǵan BBC ortalyǵy sııaqty.

Adam Smıs: Olar da sizden suh­bat alǵysy kelgen bolar. Dál qazir siz­ben bári sóıleskisi keledi dep oılaı­myn. Dáıek sózde «Bosqyndar taǵ­dyry men Mádenıet pen qurlyq­tar arasyndaǵy alshaqtyqty» qalaı she­shim etkenińiz týraly aıtyldy. Bul taqyryp qazir óte aktýaldy. Biz qazir bosqyndar daǵ­darysynyń ortasyn­da turmyz. Má­denıetter arasyndaǵy alshaqtyqqa qa­laı qaraısyz? Árıne, muny sýretteýdiń kóptegen ádisi bar dep oılaımyn.

Abdýlrazak Gýrna: Menińshe, bul túıin máńgilik sheshilmeıtindeı seziledi. Árıne, adamdar ári-beri bo­syp, kóship júr. Ásirese Afrıkadan Eýropaǵa keletinderdiń basynda bolǵan jaǵdaılar meniń nazarymda. Bul salystyrmaly túrde jańa quby­lys. Al anda-munda aǵylyp jat­qan eýropalyqtar eshkim úshin de jańa­lyq emes. Bizde bul qu­bylys bi­r­neshe ǵasyrǵa jalǵasqan. Sol úshin Eýropalyq memleketter men son­da jasap jatqan halyq úshin mu­ny qa­byl­daýdyń ózindik túri bar dep oılaı­myn. Uzyn sózdiń qysqasy, biz muny sa­rańdyq desek durys bolar. Mun­da bosqyndar kelse, eń aldymen qo­ǵam­nyń q????????ajetinen shyǵady. Tipti solar­dyń ishinde talantty, energııasy myq­ty, elge, qoǵamǵa birdeńe bere ala­tyn adamdar da bar. Sol úshin bul týraly aıtýdyń, bul jóninde oılanýdyń bas­qasha joly bolýy múmkin.   

Adam Smıs: Kóp rahmet sizge. Endi suraıyn degenim, jyl saıyn ǵalymdar men ádebıetshilerdi osy aptalyq ha­bar­landyrýmen baılanystyrady. Ǵalymdar óz jumystaryn oıyn retinde zertteýdiń bir túrli lázzaty dep sanaıdy eken. Al siz shyǵarma jazǵanda osylaı oılaısyz ba?

Abdýlrazak Gýrna: Men bir shy­ǵarmany aıaqtaǵanda qatty qýanamyn. Jazý­shylardyń jumysy máńgi toq­ta­maıdy, jalǵasa beredi. Eger bul salany unatpasańyz, onda qalamyńyz jol or­tada sýıdy. Meniń oıymsha, bir nárseni jasaýdyń, túzeýdiń lázzaty basqasha. Al basqalarǵa lázzat syılaý, qýantý, ılandyrý degenderdiń óz rahaty bar.

Adam Smıs: Sizge kóp rahmet. Siz­­den suhbat alýǵa asyqqandarǵa óte ashyq pikirde ekenińizdi aıtqym keledi.

Abdýlrazak Gýrna: Saǵan da rahmet!

Adam Smıs: Keleside keńirek sóı­lesermiz, qazirshe osy da jeter. Úlken syılyq alýyńyzben shyn júrekten quttyqtaımyn!