«Úndemeı júrip úlken is tyndyrǵandaryń qaısyń», dese oılanbastan, Nádirbek Ápsálemuly der edik. Ras, ekonomıka ǵylymdarynyń doktory, professor, qoǵam qaıratkeri Nádirbek Ápsálemovtiń Semeı úshin sińirgen eńbegi orasan. Ony eli esh umytpaq emes.

Sonaý 1941 jyly jer shetine jaý tıgen shaqta Aqsýat óńirinde dúnıe esigin ashqan Nádirbek Ápsálemov bala jastan alǵyr, bilimge qushtar bolǵanyn aýyldastary jyr qylyp aıtyp otyrady. Keıin Tashkent halyq sharýashylyǵy ınstıtýtynda oqyp, 1972 jyly Almaty HShI aspırantýrasyn támamdaıdy. Osydan-aq bilimge, ǵylymǵa degen umtylysyn ańǵarýǵa bolar edi.
Oqýyn aıaqtaǵan soń «kindik qanym tamǵan jerge mańdaı terim de tamsyn» degen nıetpen týǵan jerinde memlekettik banktiń «Zaýlbınsk» bólimshesinde nesıe ınspektory, Aqsýat aýdandyq qarjy bóliminde bas ekonomıst maman bolyp qyzmetter atqardy. Alǵyrlyǵyna qaraı qyzmeti de satylap óse bergen. 1966-1969 jyldary Jambyl jeńil jáne tamaq ónerkásibi tehnologııalyq ınstıtýtynyń Semeıdegi bólimshesinde kafedra assıstenti bolyp jumys isteıdi. Kóp ýaqyt ótpeı basshylyqtyń kózine túsken ol aǵa oqytýshy, kafedra meńgerýshisi, dırektordyń orynbasaryna deıin kóterildi. Oramdy oılarymen, baıypty minezimen ujymdy urshyqsha úıiretin Nádirbek Ápsálemov Semeı et jáne sút ónerkásibiniń tehnologııalyq ınstıtýtynda prorektor, kafedra meńgerýshisi bolyp qyzmet atqardy. Aınaldyrǵan on-on bes jyl ishinde rektor laýazymyna deıin ósti. Alaıda ol mansaptan buryn el úshin qyzmet etýdi birinshi orynǵa qoıǵan. Únemi izdenis ústinde júrdi. Aıtyp otyrǵanymyz, bos maqtaý emes, shyndyǵymyz. Ǵylym jolynda júrgen ol 1996 jyldary memlekettik qarjy ınstıtýtynyń rektory bolyp qyzmet atqarsa, 2000-2002 jyldary Shákárim atyndaǵy Semeı memlekettik ýnıversıtetiniń ekonomıka jáne qarjy ınstıtýtyn, oqý-ádistemelik keshenin basqardy. Qazaq qarjy-ekonomıkalyq akademııasynyń negizin salǵan ol, 2002 jyldan bastap Qazaqstan ınnovasııalyq akademııasynyń prezıdenti laýazymyn atqardy.
Qyzmetinen bólek qoǵamdyq jumystarǵa da belsene aralasty. Qarakereı Qabanbaı batyr atyndaǵy qoǵamdyq qoryna, Qazaqstan Respýblıkasynyń ulttyq sport túrleri assosıasııasynyń Semeıdegi bólimshesine basshylyq etti. Bir basynda ataq ta, dańq ta jeterlik edi. Álbette, alǵan ataqty arqalap júrý, oǵan laıyq bolý áste ońaı emes. Ekonomıka ǵylymdarynyń doktory, professor Nádirbek Ápsálemov bıikke kóterilgenimen, kishipeıil-tuǵyn. Qazaqstan Respýblıkasy Jaratylystaný ǵylymdary akademııasynyń akademıgi. «Qurmet» ordeni jáne «Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń 20 jyldyǵy», «Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵy» medaldarymen, A.Baıtursynov atyndaǵy kúmis medalmen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý isiniń qurmetti qyzmetkeri», «Qazaq KSR bilim berý isiniń úzdigi» jáne «KSRO bilim berý isiniń úzdigi» tósbelgilerimen marapattalǵan. INSAM «Minsiz qyzmettik bedeli úshin» medaliniń, Sokrat atyndaǵy jáne «Eýropalyq sapa» halyqaralyq marapattardyń ıegeri.
Jarty ǵasyrdan astam joǵary bilim salasynda eren eńbek etip, sanaly urpaq, talantty shákirt daıyndaǵan belgili ustaz, daryndy basshy Nádirbek Ápsálemulynyń ómir joly Semeıdegi tehnologııalyq ınstıtýttyń, keıinnen qarjy-ekonomıka akademııasynyń damý tarıhymen tikeleı baılanysty.
1979 jyly ınstıtýtta jańa bas ǵımarattyń qurylysy josparlandy. 1980 jyldardyń basynda ǵylymı-óndiristik sheberhana, zerthanalyq bólimshe, atalǵan bas ǵımarat, sport kesheni, oqý ǵımaraty jáne stýdentterge arnalǵan jataqhana qurylystaryna zamanyndaǵy basshylar V.D.Talalaevtyń, N.Á.Ápsálemovtiń yqpaly bolǵany daýsyz. Sóıtip, ınstıtýttyń jańa ınfraqurylymy qalyptasty. Ýnıversıtet ǵalymdarynyń delegasııasy alǵash ret Kýba men Gollandııada ótken kongresterge qatysyp qaıtty.
Munyń bárin nege tizip otyrmyz? Sebebi atalǵan ár istiń basy-qasynda Nádirbek Ápsálemuly júrdi. Toqsanynshy jyldary Odaq tarap, toqyraý bastalǵan kezde bas ǵımarattyń qurylysy baıaýlap, toqtap qalý qaýipi týǵan. Sonda N.Ápsálemovtiń basshylyǵymen ınstıtýt rektoraty qurylys jumystaryn óz kúshimen aıaqtaýǵa belsene kiristi. Qýanyshymyzǵa oraı toqtap qalǵan qurylys qaıta jandandy. Oqytýshylar men stýdentter, túlekter jumyla kirisip, qurylysty aıaqtap, ınstıtýt ujymy 1993 jyly 12 qabatty bas ǵımaratqa kóshti.
Odaq taraǵannan keıin Qazaqstanda joǵary bilikti mamandar daıarlaýdyń ulttyq júıesi qalyptasty, ınstıtýtta birneshe mamandyqtan aspırantýra jáne doktorantýra ashyldy. 1993 jyly Semeı et jáne sút ónerkásibiniń tehnologııalyq ınstıtýtynda tehnıka ǵylymdarynyń kandıdattary ǵylymı dáreje alý úshin dıssertasııalyq jumystardy qorǵaýǵa aımaqtyq mamandandyrylǵan keńesi ashyldy. Onyń tóraǵasy bolyp, ınstıtýt rektory, professor N.Ápsálemov bekitildi. Quramyna sonymen qatar Reseı Federasııasynyń ǵalymdary endi.
1993-2010 jyldar aralyǵynda jumys istegen dıssertasııalyq keńestiń májilisterinde Qazaqstannyń barlyq aımaǵynan kelgen zertteýshiler 10 doktorlyq jáne 85 kandıdattyq dıssertasııa qorǵady.
N.Ápsálemov bastap ketken jolmen shákirtteri ǵylym úrdisin ári qaraı talmaı jalǵastyrýda. Qazirgi kezde tamaq salasy mamandyqtary boıynsha jańa úrdiste PhD doktorlar daıarlaý Semeıdegi Shákárim ýnıversıtetiniń 3 dıssertasııalyq keńesterinde júrgiziledi.
Semeıdegi oqý oryndaryn ońtaılandyrý kezinde derbes qarjy-ekonomıkalyq akademııasyn ashqan Nádirbek Ápsálemuly maman qarjyger, ekonomıster daıyndaýǵa belsene kirisken. Bertin qarjy-ekonomıkalyq akademııanyń jańa korpýsy iske qosylyp, magıstratýrada alty jańa mamandyq ashyldy. Alys-jaqyn shetelderdegi oqý oryndarymen tyǵyz baılanys ornatý, aldyńǵy qatarly bilim berý tehnologııalaryn engizý, jumys berýshilermen tikeleı baılanysta bolý, jas ǵylymı-pedagogıkalyq kadrlar daıarlaý sııaqty kezek kúttirmeıtin máselelerdiń bárinde Nádirbek Ápsálemulynyń kóregendigi, bolashaqty boljaı biletin basshylyq qasıetteri aıqyn kórinis tapty. Instıtýttaǵy kóptegen jas mamandy Almatydaǵy ortalyq ýnıversıtetterge oqýǵa jiberip, dıssertasııa qorǵatyp, osylaı joǵary bilikti oqytýshylar daıyndaýdy iske asyrdy.
Qazirgi tańda Nádirbek ustazdan tálim-tárbıe alǵan shákirtteri elimizdiń ár túkpirinde joǵary laýazymdarda eńbek etip júr. «Ustazy talantty bolsa, shákirtteri talapty» bolady degendeı ǵalym-ustaz retinde 3 ǵylym doktoryn, 8 ǵylym kandıdatyn, 15-ten artyq magıstr daıyndap shyǵardy.
Birde Shyǵys Qazaqstan oblysynyń qurmetti azamaty Bolat Saparov: «Nádirbek Ápsálemov elim, jerim degen ultjandy azamat. Qıly zamanda el bastaǵan batyr, áýlıe Tólegetaı babamyzdyń kesenesin kóterýge basshylyq jasap, jyl saıyn Jańaqorǵandaǵy baba basyna zııarat etýshilerdi ózi bastap baryp júrdi. El shejiresine de jetik edi. Qabanbaı babamyzdy nasıhattaý jolynda úlken jumystar istedi. Asyl tuqymdy jylqy, qumaı tazy ustap ultymyzdyń salt-dástúrin jańǵyrtty. Ol osynyń bárin ózi úshin emes, jas urpaqtyń jadynda qaltyrý maqsatynda jasady» degen edi. Bári de ras. Ulttyq qundylyqtardy kóp nasıhattady.
2009 jyl eldiń esinde shyǵar, Tarbaǵataıda tasqyn bolyp, birneshe aýyldy sý basqan. Qıyn shaqta Nádirbek Ápsálemuly jedel shtab quryp, azamattardy qıyn-qystaý kezde elge kómek qolyn usynýǵa shaqyrdy. Sol kezdegi eldiń bereke-birligi áli kúnge deıin jurt aýzynda.
Ardaqty ata, qamqor áke, Nádirbek Ápsálemuly jary Zoıa Temirhanqyzymen birge tórt bala men nemerelerine qazaqy tárbıe berip, ultjandy etip ósirdi. «Jaqsynyń aty ólmeıdi» dep Nádirbek Ápsálemovteı azamattarǵa qarata aıtsa kerek. Seksenge qaraǵan shaǵynda dúnıeden qaıtqan N.Ápsálemovtiń ǵumyr boıy atqarǵan eńbekterin shaǵyn bir maqala kólemine toptastyra almaspyz. Degenmen gazet betine túsken shaǵyn mynaý dúnıe tarıhtyń tasyna qashalǵandaı bolyp, máńgi qalmaı ma?!
Qumarbek Ámirhanov,
tehnıka ǵylymdarynyń doktory,
professor
Shyǵys Qazaqstan oblysy
Atyraý oblysynda 11 jastaǵy qyz sýǵa batyp ketti
Oqıǵa • Búgin, 11:50
Islam oıyndarynda Qazaqstandyq júzýshi altyn medal jeńip aldy
Sport • Búgin, 11:29
Koronavırýstan emdelip jatqan 9 naýqastyń jaǵdaıy óte aýyr
Koronavırýs • Búgin, 10:45
1737 adam koronavırýs ınfeksııasynan jazylyp shyqty
Koronavırýs • Búgin, 10:10
Búgin 3 qalada aýa sapasy nasharlaıdy
Aýa raıy • Búgin, 09:38
Bir táýlikte 1239 adamnan koronavırýs anyqtaldy
Koronavırýs • Búgin, 09:05
Oral qalasynda áýe reısteri qaıta iske qosylady
Qoǵam • Keshe
«Qaırat» Qazaqstan kýbogynyń shırek fınalyna joldama aldy
Fýtbol • Keshe
Aldaǵy kúnderi elimizdiń basym bóliginde aptap ystyq bolady
Aýa raıy • Keshe
Atyraý oblysynda jol apatynan bir adam kóz jumdy
Oqıǵa • Keshe
О́tepbergen Álıev Islam oıyndarynda qola júlde jeńip aldy
Aýyr atletıka • Keshe
Aqtóbe oblysynda Pfizer vaksınasy taýsyldy
Aımaqtar • Keshe
Túrkistanda taksı júrgizýshisinen 10 keli esirtki tárkilendi
Aımaqtar • Keshe
Búgin fýtboldan Qazaqstan kýbogynyń altynshy týry bastalady
Fýtbol • Keshe
Oralda turǵyn úı aýlasynan esirtki zerthanasy tabyldy
Aımaqtar • Keshe
Baqytgúl Hamenovaǵa qatysty sot 5 qyrkúıekte jalǵasady
Qoǵam • Keshe
Abaı oblysy Qarjy basqarmasynyń basshysy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Úkimet basshysy elordadaǵy qurylys nysandaryn tekserdi
Úkimet • Keshe
Qazalyda Ǵ.Muratbaev atyndaǵy jastar syılyǵy tapsyryldy
Qoǵam • Keshe
Shymkentte esirtkini poshta arqyly joldaǵan azamat 5 jylǵa sottaldy
Aımaqtar • Keshe
Iemende sý tasqynynan 77 adam qaza tapty
Álem • Keshe
Tarazda Qonaev eskertkishi boı kóterdi
Aımaqtar • Keshe
Qyzylordada sekseýildi zańsyz kesken turǵyn ustaldy
Qoǵam • Keshe
Zúlfııa Chınshanlo Islam oıyndarynda altyn medal enshiledi
Aýyr atletıka • Keshe
Qazaqstanda qansha adam vaksına aldy
Koronavırýs • Keshe
Qytaı aýmaǵynda jer silkinisi tirkeldi
Álem • Keshe
2133 qazaqstandyq koronavırýstan jazylyp shyqty
Koronavırýs • Keshe
Elimizde 1452 adamnan koronavırýs anyqtaldy
Koronavırýs • Keshe
О́tepbergen Álıev Islam oıyndarynyń qola júldesin jeńip aldy
Aýyr atletıka • 12 Tamyz, 2022
Elordadaǵy aınalma joldan atys qarýlary tabyldy
Oqıǵa • 12 Tamyz, 2022
Jansel Denız Islam oıyndarynyń qola júldegeri atandy
Sport • 12 Tamyz, 2022
Almaty oblysynda 1 jasar balany avtobýs basyp ketti
Oqıǵa • 12 Tamyz, 2022
Elordada kólik qozǵalysy ishinara shekteledi
Elorda • 12 Tamyz, 2022
IIDM basshysy qurylysshylardy kásibı merekesimen quttyqtady
Qazaqstan • 12 Tamyz, 2022
«Jer amanaty» komıssııasynyń «jedel jelisine» myńǵa jýyq ótinish tústi
Qazaqstan • 12 Tamyz, 2022
Darhan Qydyráli Majarstan Parlamentiniń arnaıy sessııasyna qatysty
Álem • 12 Tamyz, 2022
Uqsas jańalyqtar