Qazaqstanda janýarlardy qorǵaý týraly zań kúshine endi

Zańnyń negizine kelesi qaǵıdattar salynǵan:

• janýarlarǵa aýyrsyný men fızıkalyq azapty sezinýge qabiletti tirshilik ıeleri retinde qaraý;
• janýardyń ómiri, densaýlyǵy jáne ál-aýqaty úshin ıesiniń jeke jaýapkershiligi;
• janýarlardy qatygezdikten qorǵaý;
• halyqtyń janýarlarǵa adamgershilik jáne adamgershilik qatynasyn tárbıeleý.

Zań boıynsha janýarlarǵa qııanat jasaý - bul janýardyń ólimine, jaraqattanýyna nemese densaýlyǵyna basqa da zııan keltiretin nemese ákelýi múmkin qasaqana jasalǵan áreket.

Janýarlardy ustaý kezinde tyıym salynady:

• janýardy uryp-soǵý, azaptaý, onyń ishinde ashtyq, shóldeý jáne janýardyń ólimine, mertigýine nemese densaýlyǵyna ózge de zııan keltirýge ákep soqqan nemese ákelýi múmkin janýardy bólshekteý, kúıdirý, sýǵa batyrý, tunshyqtyrý, soıý arqyly ózge de kúsh qoldaný áreketteri;
• aýyrsynýdy basatyn preparattar men anestetıkterdi qoldaný janýardyń densaýlyǵyna zııan keltirýi múmkin jaǵdaılardy qospaǵanda, tıisti quraldardy mindetti túrde qoldanbaı, jansyzdandyrýdy nemese anestezııany qoldaný kórsetilgen janýarlarǵa veterınarııalyq jáne ózge de rásimderdi júrgizý;
• janýarlardy adamǵa nemese basqa janýarlarǵa buzaqylyq nıetpen ne qyzmettik mindetterin oryndaýǵa nemese ań aýlaýǵa baılanysty emes maqsattarda dárileý;
• janýarlar ıeleriniń nemese jaýapty adamdardyń janýarlardy nemese olardyń urpaqtaryn kútip-baǵý jónindegi mindetterin oryndaýdan olardy janýarlarǵa arnalǵan baspanaǵa anyqtaǵanǵa nemese ózge zańdy tásilmen ıelikten shyǵarǵanǵa deıin bas tartýy;
• ómiri men densaýlyǵy úshin qaýipti jaı-kúıdegi janýarǵa janýar ıesiniń nemese jaýapty adamnyń, eger bul adamdardyń janýarǵa kómek kórsetý múmkindigi bolsa nemese ony ózderi ómiri men densaýlyǵy úshin qaýipti Jaı-kúıge qoısa, kómek kórsetpeýi;
• janýarlar urysyn uıymdastyrý jáne ótkizý;
• janýarlardy paıdalana otyryp, ulttyq sport túrleri boıynsha sporttyq is-sharalardy qospaǵanda, janýardyń densaýlyǵyna mertigýge nemese ózge de zııan keltirýge ne janýarlardyń qyrylýyna ákep soǵatyn oıyn-saýyq is-sharalaryn uıymdastyrý jáne ótkizý;
• janýardyń densaýlyǵyna mertigýge nemese ózge de zııan keltirýge ne janýardyń ólimine ákep soǵatyn múkámmaldy jáne ózge de quraldardy paıdalaný;
• ıtter men mysyqtardy olardy tamaqqa paıdalaný, soıý nemese mertigý nemese densaýlyqqa ózge de zııan keltirý jolymen osy janýarlardan ónim men shıkizat alý úshin ósirý, ustaý, paıdalaný, sondaı-aq ıtter men mysyqtardyń júnin taraý tásilimen alýdy qospaǵanda, osyndaı ónimdi ótkizý;
• veterınarııalyq dáriger bolyp tabylmaıtyn adamnyń evtanazııany júrgizýi;
• ǵylymı maqsattarda býdandastyrýdy qospaǵanda, úı jáne jabaıy janýarlardy býdandastyrý.

Qylmystyq kodekstiń 316-babynda janýardy mertigýge ákep soqtyrǵan qatygezdikpen qaraǵany úshin 120 AEK-ke deıin (367 560 teńge) aıyppul salý ne túzeý jumystary ne 120 saǵatqa deıingi merzimge qoǵamdyq jumystarǵa tartý ne 30 táýlikke deıingi merzimge qamaý kózdeledi.

Eger qatygez qarym-qatynas nátıjesinde janýar qaıtys bolsa, onda mundaı áreket 200 AEK-ke deıin (612 600 teńge) aıyppul salýǵa, ne túzeý jumystaryna, ne 200 saǵatqa deıingi merzimge qoǵamdyq jumystarǵa tartýǵa, ne bir jylǵa deıingi merzimge belgili bir laýazymdardy atqarý nemese belgili bir qyzmetpen aınalysý quqyǵynan aıyra otyryp nemese onsyz 50 táýlikke deıingi merzimge qamaqqa alýǵa jazalanady.

Ákimshilik jaýapkershilik janýarlarǵa qylmystyq jazalanatyn áreket belgilerinsiz qatygez qaraý jaǵdaıynda kózdelgen. Bul jaǵdaıda jeke tulǵalarǵa 5 AEK (15 315 teńge), laýazymdy tulǵalarǵa 10 AEK (30 630 teńge) mólsherinde aıyppul salynady.

Qaıtalanǵan áreket úshin aıyppuldar tórt ese artady.