Saıajaı da baspanaǵa aınaldy...

Sóıtse, ol elordada esh jerde tir­kel­megen bolyp shyqty. Sol sebepti  az qamtylǵan otbasylarǵa tıesili járdemaqyǵa qol jetkize almaǵan. Ár jerde jumys istep tapqan mardymsyz tıyn-tebeni otbasyn asyraýǵa jetpegen soń amalsyzdan Máji­lis depýtattary júıeli túrde qatysatyn  qoǵamdyq qabyldaýǵa udaıy kelip, olardyń óz múmkindikterine qaraı bergen aqshalaı járdemin alyp turýdy ádetke aınaldyrǵan kórinedi.

Anyqtap bilsek, aýyldan qalaly jerge kóship kelip, bireýlerdiń saıajaılarynda turyp jatqan ózindik baspanasy joq azamattar qatary qalyń bolyp shyqty. Úkimettiń málimetine qaraǵanda, qazirgi kezde elimizdegi saıajaı alaptarynda 433 myń adam turaqty turyp jatyr. Sonyń ishinde, Almaty oblysynda – 350,4 myń, Aqtóbe oblysynda –  51,2 myń, Batys Qazaqstan oblysynda – 17,4 myń, Qyzylorda oblysynda – 11,2 myń, Túrkistan oblysynda – 1,8 myń, Qostanaı oblysynda – 738, Atyraý oblysynda – 139, Qaraǵandy oblysynda 130 otandasymyz saıajaılardy panalaýǵa májbúr bolǵan. Olardyń 35,1 myńy – mektep jasyndaǵy balalar ekenin eskersek, osy áleýmettik máseleniń qanshalyqty mańyzdylyǵy tipti aıqyndala túsedi.

Bul teris qubylys ótken ǵasyrdyń toqsanynshy jyldarynda  keńsharlardy jekeshelendirý kezinde «qyzyl dırek­torlardyń» deni qulqyndarynyń quly bolyp, ujymdyq múlikti talan-tarajǵa salyp, ózderine senip tapsyrylǵan sharýa­shylyqtardy qasaqana bankrot qylǵanynyń, sóıtip aýyldaǵy jumys oryndary jappaı jabylyp, turǵyndar qalaly jerlerge údere kóshkeniniń, al Úkimet ýrbandalý úderisin rettemeı, betimen jibergeniniń saldarynan paıda bolǵan.

Saıajaılardyń kóbi turmysqa qolaıly etip jaılastyrylmaǵany málim. Máselen, Atyraý oblysyndaǵy – 139, Almaty oblysyndaǵy – 36, Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy – 18, Qostanaı oblysyndaǵy – 11, Qyzylorda oblysyndaǵy – 8, Aqtóbe oblysyndaǵy – 3, Qaraǵandy oblysyndaǵy 2 saıajaı alaby sýmen, elektr energııasymen, gazben qamtamasyz etilmegen bolyp shyqty. Saıajaılarǵa baratyn jóndi joldyń joqtyǵynan, ásirese jaýyndy-shashyndy kúnderi «Jedel járdem» kólikteri naýqastardyń shaqyrýlaryna ýaqtyly kele almaıdy, sondaı-aq balalardyń mek­tepke qatynaýy da qıynǵa soǵady. Al qol­danystaǵy zańnama boıynsha saıa­jaılardyń ınfraqurylymyn damytý – saıajaıshylar birlestikteriniń mindeti bolyp sanalady. Alaıda olardyń qarjylyq múmkindikteri shekteýli.

Saıajaılardy jaldap turyp jatqan adamdardyń kópshiligi – az qamtamasyz etilgen jandar ekeni belgili. Olardyń otba­sylaryndaǵy jastar turmystyń qıyn­dyǵyn bala kúnderinen kórip ósip,  ómirge ókpeli, bılikke renishti bolyp júretini, sol sebepti keıbireýleri teris dinı aǵymdardyń jetegine erip, aldanyp-adasyp jatatyny da belgili.

«Eshten kesh jaqsy» degendeı, Úkimet saıa­jaı alaptarynyń kókeıkesti másele­lerin sheshýge kóńil bólip, arnaıy is-sharalar josparyn iske asyrýǵa kirisipti. Soǵan sáı­kes barlyq óńirde saıajaı birlestikteri­niń ókilderi engizile otyryp, jumys top­tary qurylǵan. Nátıjesinde,  Almaty, Aqtóbe, Soltústik Qazaqstan, Qyzylorda, Qara­ǵandy oblystarynda saıa­jaılarda turatyn oqýshylardy mektepke tasymaldaý máselesi sheshilgen.

Áıtkenmen, saıajaılardy panalap otyr­ǵan otbasylardyń múshelerin tirkeý, olardy páter kezegine turǵyzý, aralaryn­daǵy muqtaj jandardy áleýmettik qoldaý máseleleri áli sheshimin tapqan joq. Bul úshin, árıne, saıajaılardyń márte­be­sin zań­namalyq turǵydan aıqyndaý qajet. Shyn­týaıtynda, Almaty oblysy sııaq­ty tabıǵaty tamyljyǵan, klımaty jyly óńirdegi nemese iri qalalardyń irge­lerindegi kóptegen saıajaı turǵyn úıden esh kem emes qoı. Endeshe, olardy nege zańdastyrmasqa?!