Qyraýdan jazylǵan hat

Iá, qıyla da qyzyǵa da qa­raı­syz, sosyn áıelden aqyn shyq­qanyn mysqylsyz moıyn­daısyz. Ol – Farıza, ol – Kúlásh, ol – Marfýǵa. Bul tizimdi qoryq­paı soza berýge bolady, kóńil tórine qonǵan bıshisi men kúıshisi qanshama!? Janyńyzdy jadyratady, súrindire súıdiredi, kú­ńirentip kúldiredi, jańbyr as­tynda ór­teıdi, jalyn ishinde jaýratady. Osy áserdi notamen nurlandyrǵan Alashtyń tuńǵysh bard-aqyny Tabyldy Dosymov farızalyq muńǵa kerbezdik quı­ǵandaı. «Men saǵan ǵashyq emes em». O, toba mun­sha óleń tákappar bolar ma edi?!

Bolady, nege bolmasyn?! Áıel zatynyń ádemiligi men tektiligine tireý bolǵan tátti tákappar se­zim?! Mahabbatyn musatyr shyń­­­dardyń bıiginde áldıleý, ar­ma­­­nyn qus tabany baspaıtyn shyr­qaý shoqylarǵa qondyrý, qo­zy qııalyn sulýlyqtyń shek­siz sheńberinde qoryǵyshtaý. Súı­seńiz, osylaı súıińiz, arýǵa tán asqaqtyqpen, asyl ińkárlikti jalt-jult etken dúnıeniń dúr­megine tunshyqtyrmaı, eshkimmen talaspaı, essizdikke salynbaı, esepsiz erkindikpen… Dál Farıza Ońǵarsynova sekildi.

Bilesiz be, osy sózdi Ma­rı­na Svetaevaǵa da qaratyp aıt­qymyz keledi. Aqynnyń shyǵar­mashylyǵymen tanys bol­ma­sańyz da, kem degende bir shy­ǵar­masynan birneshe joldy kel­tire alatynyńyzǵa senimdimiz. Áńgime «Sizdiń menimen aýyrmaı­tynyńyz unaıdy» óleńi haqynda. Bizdiń qurǵaq aýdarmamyz tupnus­qadaǵydaı tartymdy shyqpasa, keshirim suraımyz. Jańa jyl bo­saǵamyzdan attaǵan saıyn qa­ıyra kórýden jalyqpaıtyn bir fılm bolsa, ol – ataqty «Taǵdyr ıronııasy nemese Jeńil býyńyzben!» kınokartınasy. Komedııalyq melodramanyń ne­gizgi kýlti – Alla Pýgacheva oryn­­­daıtyn «Sizdiń menimen aýyr­­­maıtynyńyz unaıdy» áni.

Jalpy, bul ǵajaıyp shyǵar­many ánge qondyrǵan kompozıtor Mıkael Tarıverdıev edi. Bul týraly sál keıinirek aıtamyz, áýeli áıgili shyǵarmanyń kimge ar­nalǵanyn anyqtap alaıyq. Áde­bıet synshylary men oqyr­man qaýym ápkesi Anastasııa Ivan­qyzy shyǵarmanyń syryn ashqansha tarıhyn izdep áýrege tústi. О́leń 1915 jyly mamyrda jaryqqa shyqqan. Ápkesiniń ekinshi kúıeýi Mavrıkıı Mınske arnalǵan eken.

Jas jazýshy Anastasııa men ınjener-hımık Mavrıkıı ortaq dostary arqyly kezdeısoq kezdes­kende birden áńgimeleri jarasa ketedi. Kóp uzamaı qalamgerdiń sulýlyǵyna súısingen evreı ji­git otaý qurýǵa usynys jasaıdy. Biraq ol kórkine bas ıgen Sve­taevanyń sońǵysy emes edi. Keıin qaıyn­ápkesi Marııanyń jyrlaryn oqy­ǵanda talantyna tańǵalyp, alasapyran kúıge túsedi. Bul tolqýdy qansha jasyrǵanymen 22 jasar aqyn qyz anyq ańǵarady. Biraq bári kesh edi. Svetaevtar otbasynda qaýeset jeldeı gýleıdi. Osyǵan jaýap retinde Marııa «Mne nra­vıtsıa, chto Vy bolny ne mnoı…» óleńin jazyp, ósek-aıanǵa núk­te qoıady. Sińlisiniń kúıeý ji­gitine ǵashyqtyǵyn moıyn­daǵa­nymen, bul oqıǵany áıeldik talǵampazdyqpen aıaqtady.

Áıtse de Anastasııa men Mav­rıkıı arasyndaǵy neke eki jylǵa ǵana sozyldy. Aqynnyń jyr keıipkerine aınalǵan adam 1917 jyly 24 mamyrda Máskeýde jedel appendısıt ustamasynan qaı­tys boldy. Al jesiri qaıta tur­mys qurmady.

Al fılmdegi saýndtrekke keler bolsaq, Mıkael Tarı­ver­­dıev pen Eldar Rıazanov ro­­manstardy oryndaý úshin bir­­neshe ánshini synap kóredi. Bir­aq eshqaısysy avtorlardy selt etkizbeıdi. Aqyry esimi elge endi tanyla bastaǵan jas óner­paz Alla Pýgachevany sha­qy­rady. Mýzyka birden ıesin tabady. Kompozısııanyń hıtke aınalǵany sonsha, ándi tele­stý­dııa­­larda jandy daýysta tyń­daý úshin jıi shaqyrady. Sondaı baǵ­­darlamalardyń birinde Alla án­di oıdaǵydaı oryndamaıdy. Bul áreket kompozıtor ekeýiniń ara­synda úlken kıkiljiń týdyrady.

«Ol ándi ǵashyq adamnyń kózqarasymen jetkizdi. Men bas­­qasha bolǵanyn qaladym, bir­aq qatelesippin. Sodan keıin Pý­gacheva pop-mádenıetke toly­ǵy­men kirdi, biraq meniń oıymsha, ol Barbra Streızand sııaq­ty basqa bıiktegi juldyzǵa aınalýy múmkin edi. Biraq ol óz jolyn tańdady. Onyń paıdasyn kórgenin túsinemin. So­ńynda urysyp qalǵanymyz ókinish­ti, árıne», dep eske alady M.Ta­rıverdıev.

Eń ǵajaby, bir jyldan keıin Sochıdegi festıvalde Alla Pý­­ga­cheva kompozıtorǵa ke­lip: «Mı­kael Leonovıch, siz­diń me­nimen aýyrmaıtynyńyz unaı­­dy», dep burylyp ketip qala­dy. Odan keıin ekeýi múlde jolyq­paıdy. Bálkim jas ánshiniń tátti tákapparlyǵyn sazger baǵamdaı almaǵan bolar, bálkim aqynnyń taǵdyryn qaı­talaǵysy keldi me eken, kim bil­sin?

Bul ándi Pýgacheva sekildi babyna keltirip oryndaǵan esh­kim joq. Onyń úninde quddy Marııa Svetaevanyń júregi sóı­­lep turǵandaı. Biz osy alapat áserdi «Men saǵan ǵashyq emes em» ánin shyrqap júrgen Alýa Qosanovanyń daýsynan da estidik. Arǵy jaǵynda jas Fa­rıza jyr oqyp turǵandaı. Qos óleń de qyraýdan jazylǵan hat se­kildi, áne-mine erip ketetindeı qol tıgizbeıdi.